از شعار تا فناوری واقعی؛ داستان کوانتوم‌دات در تلویزیون‌ها
تلویزیون‌های مجهز به پنل QLED از برندهای مختلف، این سؤال را به‌وجود می‌آورد که آیا تمام این تلویزیون‌ها از فناوری واقعی کوانتوم دات استفاده می‌کنند؟
در دیجیاتو ثبت‌نام کنید
جهت بهره‌مندی و دسترسی به امکانات ویژه و بخش‌های مختلف در دیجیاتو عضو ویژه دیجیاتو شوید.
عضویت در دیجیاتو
در چند سال اخیر اگر سری به فروشگاه‌های تلویزیون زده باشید، احتمالاً با محصولات متعددی روبرو شده‌اید که با نام QLED یا کیو ال‌ای‌دی معرفی می‌شوند. تعدد تلویزیون‌های مجهز به پنل QLED از برندهای مختلف، این سؤال را به‌وجود می‌آورد که آیا تمام این تلویزیون‌ها از فناوری واقعی کوانتوم دات استفاده می‌کنند؟
در این مطلب به سراغ همین سؤال می‌رویم. کوانتوم‌دات واقعی چیست و چرا سامسونگ این‌قدر روی کاربرد «واقعی» آن تأکید دارد؟ در عین حال سعی می‌کنیم بدون حاشیه رفتن خود فناوری را توضیح بدهیم؛ چون در نهایت، این کیفیت تصویر و پایداری فناوری است که اهمیت دارد، نه شعارهای روی کارتن. تا آخر این مطلب با دیجیاتو همراه باشید.
تاریخچه‌ای کوتاه از کوانتوم‌دات؛ از آزمایشگاه تا اتاق نشیمن
ایده کوانتوم‌دات اصلاً از دنیای تلویزیون شروع نشد. اوایل دهه ۱۹۸۰، فیزیک‌دان‌ها در آزمایشگاه وقتی روی نانوذرات نیمه‌رسانا کار می‌کردند، متوجه شدند اگر اندازه این ذرات را تا مقیاس نانومتر کوچک کنند، رفتار نوری‌شان کاملاً عوض می‌شود و می‌توانند بر اساس اندازه، رنگ‌های متفاوت و بسیار خالصی تولید کنند. این کشف ابتدا بیشتر در حوزه‌های تحقیقاتی مثل لیزرها، حسگرها و زیست‌پزشکی استفاده شد، اما از دهه‌ی ۲۰۰۰ به بعد، راهش را به سمت دنیای نمایشگرها باز کرد. اولین نمونه‌های تجاری نمایشگر مبتنی بر کوانتوم‌دات، پنل‌های حرفه‌ای و بعد مانیتورها بودند و کم‌کم پای این فناوری به تلویزیون‌ها باز شد. از میانه دهه ۲۰۱۰، کمپانی‌هایی مثل سامسونگ با سرمایه‌گذاری جدی روی کوانتوم‌دات، این فناوری را از یک موضوع آزمایشگاهی به نقطه تمایز اصلی تلویزیون‌های پریمیوم تبدیل کردند؛ جایی که امروز آن را با نام‌هایی مثل QLED و Neo QLED می‌شناسیم.
کوانتوم‌دات چیست و چرا این‌قدر مهم شده است؟
کوانتوم‌دات‌ها یا نقاط کوانتومی، در اصل نانوکریستال‌های نیمه‌هادی هستند؛ ذراتی در ابعادی چند نانومتر که وقتی به آن‌ها نور برسد، بر اساس اندازه‌شان دقیقاً یک طول موج مشخص (یعنی یک رنگ مشخص) را ساطع می‌کنند.
همین ویژگی ساده، کل قصه را عوض می‌کند. هر اندازه مشخص از این ذرات، یک رنگ فوق‌العاده خالص تولید می‌کند. این خلوص رنگ یعنی قرمز واقعاً قرمز است، سبز واقعاً سبز و در نهایت تصویر، شبیه‌تر به چیزی می‌شود که چشم انسان در دنیای واقعی می‌بیند.ترکیب این نقاط کوانتومی برای رنگ‌های پایه، به تلویزیون اجازه می‌دهد طیف رنگی بسیار وسیع‌تر و حجم رنگی کامل‌تر را نمایش دهد؛ به‌خصوص در صحنه‌های روشن که معمولاً رنگ‌ها در تلویزیون‌های معمولی به اصطلاح شسته می‌شوند.
در تلویزیون‌های مجهز به کوانتوم‌دات واقعی، یک لایه متراکم از این ذرات بین منبع نور (LED) و پنل اصلی قرار می‌گیرد. نور آبی پس‌زمینه به این لایه می‌تابد و کوانتوم‌دات‌ها آن را به قرمز و سبز خالص تبدیل می‌کنند؛ آبی هم مستقیم عبور می‌کند. خروجی این فرایند، سه رنگ پایه بسیار خالص است که بقیه تصویر از ترکیب آن‌ها ساخته می‌شود. این روش در عمل منجر می‌شود به روشنایی بالاتر، رنگ‌های زنده‌تر، و تصویری که هم در اتاق روشن و هم در محیط تاریک، تعادل رنگی‌اش را حفظ می‌کند.
کوانتوم‌دات واقعی در برابر کوانتوم‌دات روی کاغذ
سال‌هاست که سامسونگ روی توسعه این فناوری سرمایه‌گذاری کرده و تلویزیون‌های QLED و Neo QLED خود را بر پایه Quantum Dot ساخته است. اما در بازار، ماجرا همیشه به همین شفافیت نیست.
برخی برندهای دیگر از عبارت‌هایی مثل «Quantum»، «Dot» یا اصطلاحات مشابه استفاده می‌کنند، بدون اینکه در لایه‌ی داخلی تلویزیون، واقعاً از یک فیلم کوانتوم‌دات استاندارد و متراکم استفاده شده باشد. گاهی فقط یک فیلتر رنگی بهبود‌یافته یا یک تغییر جزئی در نور پس‌زمینه است که با برچسب پرطمطراق، «کوانتومی» معرفی می‌شود.
اینجاست که تفاوت بین فناوری واقعی و شعار بازاریابی خودش را نشان می‌دهد:
- در تلویزیون‌هایی که واقعاً از فیلم QD استفاده می‌کنند، می‌توان بیش از یک میلیارد رنگ با حجم رنگ ۱۰۰ درصدی تولید کرد.
- در نسخه‌های «اسما QD»، معمولاً گاموت رنگ و حجم رنگ، جهش چشم‌گیری نسبت به LCDهای معمولی ندارد و بیشتر، نام تجاری تغییر کرده است.
جالب است بدانید که سامسونگ نیز در اسناد رسمی و کمپین‌های جهانی‌اش روی همین موضوع دست گذاشته است. هدف این است که مرز بین تلویزیون‌هایی که واقعاً از Quantum Dot Film استفاده می‌کنند و آن‌هایی که فقط نام مشابه دارند، برای کاربر روشن شود؛ بدون اینکه نیاز باشد وارد بحث‌های پیچیده فنی شوید، کافی است تفاوت رنگ و روشنایی را کنار هم ببینید.
چرا تلویزیون‌های QLED واقعی در عمل متفاوت به نظر می‌رسند؟
از نگاه کاربری، چیزی که شما می‌بینید نه اسم فناوری، بلکه خروجی تصویر است. تلویزیون‌های QLED و Neo QLED سامسونگ چند ویژگی کلیدی دارند که از دل همین فناوری بیرون آمده است. در ادامه این موارد را مرور خواهیم کرد.
رنگ‌های زنده در روشن‌ترین و تاریک‌ترین صحنه‌ها
تلویزیون‌هایی با این فناوری با ترکیب نور پس‌زمینه آبی و فیلم کوانتوم‌دات متراکم، به حجمی از رنگ رسیدند که در تست‌های مختلف، به‌صورت ۱۰۰٪ حجم رنگ در فضای DCI-P3 معرفی می‌شود. یعنی حتی در صحنه‌های خیلی روشن، مثل فضای برفی یا سواحل درخشان، رنگ‌ها خاکستری و کدر نمی‌شوند.
روشنایی بالا، بدون قربانی کردن دقت رنگ
یکی از مشکلات نمایشگرهای معمولی این است که هرچه روشن‌تر می‌شوند، رنگ‌ها بیش از حد اشباع یا به‌هم‌ریخته به نظر می‌رسند. در تلویزیون‌های مجهز به کوانتوم‌دات واقعی، این تعادل بهتر حفظ می‌شود.
زاویه دید و یک‌دستی رنگ‌ها
فناوری کوانتوم‌دات به‌خودی‌خود مسئله زاویه دید را حل نمی‌کند، اما وقتی با لایه‌بندی صحیح پنل و پردازش تصویر ترکیب شود، نتیجه این است که رنگ‌ها از زوایای مختلف کمتر تغییر می‌کنند. در عمل یعنی اگر چند نفر از گوشه و کنار اتاق مشغول تماشای یک مسابقه یا فیلم باشند، اختلاف رنگ و روشنایی برای آن‌ها آزاردهنده نیست.
کنترل نور آبی و کاهش خستگی چشم
یکی از نکاتی که شاید در نگاه اول به چشم نیاید، کنترل بهتر نور آبی مضر است. در تلویزیون‌های جدید سامسونگ، ترکیب نور پس‌زمینه و کوانتوم‌دات طوری طراحی شده که ضمن حفظ دقت رنگ، میزان نور آبی مخرب کاهش پیدا کند و همین موضوع، تماشای طولانی‌مدت را برای چشم راحت‌تر می‌سازد. این ویژگی‌ها توسط نهادهای مستقلی مثل TÜV Rheinland و SGS تأیید شده‌اند.
بدون کادمیوم؛ کوانتوم‌دات سبزتر و ایمن‌تر
بخش دیگری که شاید در تبلیغات کمتر دیده شود اما از دید ما در دیجیاتو مهم است، بحث مواد استفاده‌شده در این فناوری است. برخی پیاده‌سازی‌های قدیمی‌تر کوانتوم‌دات در دنیا از عنصری سمی به نام کادمیوم استفاده می‌کردند که در صورت مدیریت نادرست، برای محیط زیست و سلامت انسان خطرناک است.
سامسونگ چند سالی است که روی کوانتوم‌دات بدون کادمیوم تمرکز کرده است. به‌طور خلاصه:
- ترکیبات جدید، در عین حفظ خلوص رنگ و طول عمر، فاقد کادمیوم‌اند.
- این رویکرد باعث شده تلویزیون‌های QLED سامسونگ، گواهی‌های زیست‌محیطی دریافت کنند و با استانداردهای جدید سازگاری بیشتری داشته باشند.
چرا این‌همه تأکید روی «واقعی بودن» کوانتوم‌دات وجود دارد؟
سامسونگ بیش از یک دهه است که روی توسعه تجاری کوانتوم‌دات کار کرده و روی چند نکته دست می‌گذارد:
- بعضی از تلویزیون‌های موجود در بازار، صرفاً با استفاده از اسامی نزدیک، خودشان را در رده فناوری کوانتوم‌دات قرار می‌دهند در حالی که از فیلم QD استاندارد بی‌بهره‌اند. این یعنی باید بدانید هر محصولی که نامی شبیه «Quantum» روی کارتنش نوشته شده، لزوماً همان فناوری نیست.
- این موضوع می‌تواند برای کاربری که صرفاً به نام‌ها اعتماد می‌کند، گمراه‌کننده باشد.
از نگاه ما، این شفاف‌سازی ضروری است؛ چون مرز بین نوآوری واقعی و برچسب‌های بازاریابی در بازار گجت‌ها روزبه‌روز کمرنگ‌تر می‌شود. اگر قرار است پول یک تلویزیون پریمیوم بدهید، بد نیست بدانید دقیقاً برای چه فناوری پول می‌پردازید.
جمع‌بندی: وقتی اسم از تکنولوژی جلو می‌زند
اگر بخواهیم صادق باشیم، کوانتوم‌دات معجزه‌ای خارج از قوانین فیزیک نیست؛ این فناوری هم در نهایت بر پایه LCD بنا شده و رقبایی مثل OLED هم در بازار حضور جدی دارند. اما در محدوده تلویزیون‌های مبتنی بر LCD، کوانتوم‌دات واقعی یکی از مهم‌ترین جهش‌ها در کیفیت تصویر بوده است:
- رنگ‌های خالص‌تر و طبیعی‌تر،
- روشنایی بالاتر بدون از دست دادن دقت رنگ،
- سازگاری بهتر با محیط‌های مختلف نور،
- در نسخه سامسونگ، تمرکز جدی روی حذف کادمیوم و رعایت استانداردهای زیست‌محیطی.
تلویزیون‌های QLED و Neo QLED سامسونگ، با تکیه بر همین فناوری، توانسته‌اند جایگاه محکمی در بازار جهانی پیدا کنند؛ اما آنچه برای ما مهم‌تر است، تفاوت بین فناوری واقعی و نام‌های روی جعبه است.
به‌عنوان کاربری که می‌خواهد چند سال با یک تلویزیون زندگی کند، تصمیم نهایی همیشه با شماست؛ اما اگر روزی در فروشگاه بین چند مدل مختلف با برچسب‌های رنگارنگ «کوانتومی» مردد شدید، یادتان باشد پشت این اسم‌ها، یک فناوری مشخص قرار دارد. اینکه آیا آن تلویزیون واقعاً از کوانتوم‌دات استاندارد استفاده می‌کند، بدون کادمیوم ساخته شده و تأییدیه‌های لازم را دارد یا نه، دقیقاً همان نقطه‌ای است که کیفیت تصویر واقعی از شعار بازاریابی جدا می‌شود.
برای گفتگو با کاربران ثبت نام کنید یا وارد حساب کاربری خود شوید.