آیا دارک مود (Dark Mode) واقعاً از چشم‌ها محافظت می‌کند؟

بهتربودن حالت تیره (دارک مود) یا حالت روشن (لایت مود) صفحه‌نمایش گوشی به سلیقه شخصی افراد بستگی دارد؛ اما برخلاف تصور عموم کاربران و اطلاعات منتشرشده، دارک مود هم چشم‌ها را به‌اندازه لایت مود خسته می‌کند.

اگرچه نور نمایشگرهای گوشی‌های امروزی با روشنایی بسیار بالا در حالت روشن شبکیه چشم را بسیار اذیت می‌کند، اما حالت تاریک آن‌ها نیز چشم‌ها را با روش کاملاً متفاوتی آزار می‌دهد.

در بسیاری از گوشی‌ها و اپلیکیشن‌ها در هنگام فعال‌کردن حالتی که با عنوان حالت دارک مود شناخته می‌شود، نور نمایشگر به‌جای اینکه کاملاً خاموش شود، تنها کاهش می‌یابد.

شاید زمانی که دارک مود را فعال می‌کنیم، در ابتدا به‌نظر برسد که چشم‌ها را کمتر اذیت می‌کند؛ اما درحقیقت گوشی در چنین حالتی از روش کاهش نور مدولاسیون پهنای پالس (Pulse Width Modulation dimming یا PWM dimming) استفاده می‌کند. این حالت در مقایسه با حالتی که نور نمایشگر در حداکثر میزان قرار دارد یا کاملاً خاموش شده، برای چشم‌ها بدتر است.

در زمان معرفی دارک مود برای نخستین‌بار، هدف از ایجاد این حالت کاهش مصرف گوشی‌های مجهز به نمایشگر OLED (اولد) بود. در گوشی‌های اولد زمانی که پیکسلی مشکی شود، آن پیکسل کاملاً خاموش می‌شود و به‌این‌ترتیب مصرف باتری کاهش می‌یابد؛ بنابراین هرچقدر پیکسل‌های بیشتری در نمایشگر مشکی شوند، به همان نسبت مصرف باتری نیز کاهش می‌یابد؛ زیرا انرژی کمتری برای روشن نگه‌داشتن پیکسل‌ها مصرف می‌شود؛ اما مشکل این است که در بسیاری از اپلیکیشن‌ها و گوشی‌ها پس از فعال‌شدن دارک مود، پیکسل‌ها خاموش نخواهند شد و تنها پس‌زمینه‌ای تیره و خاکستری جایگزین پس‌زمینه سفید می‌شود. در برخی از موارد هم نسخه تیره‌تری از رنگ تم پس‌زمینه نمایش داده می‌شود؛ اما در هر دو حالت تمام پیکسل‌ها روشن باقی می‌مانند و پس‌زمینه تیره را نمایش می‌دهند؛ البته در برخی از اپلیکیشن‌ها مثل اپلیکیشن ایکس (توییتر سابق)، هر سه حالت دارک مود قابل استفاده هستند.

آیا دارک مود واقعاً چشم را کمتر اذیت می‌کند؟

 حالت دارک مود در گوشی‌های دارای نمایشگر مدرن نه‌تنها اصلاً خوب نیست، بلکه کاربر را واقعاً آزار می‌دهد؛ زیرا در این نمایشگرها برای ایجاد حالت دارک از روش PWM استفاده می‌شود. استفاده از این روش برای ایجاد حالت دارک مود در نمایشگرهای اولد مدرن، میزان سوسوزدن نمایشگر را در مقایسه با حالت لایت آن بیشتر می‌کند؛ بنابراین اگر از یک گوشی دارای نمایشگر اولد در حالت تاریک استفاده کنید، دچار سردرد یا مشکلات دیگر می‌شوید؛ مخصوصاً اگر در فضایی تاریک درحال استفاده از گوشی باشید.

اگر با فناوری PWM dimming آشنا نیستید، اجازه دهید با کوتاه‌ترین مثال در مورد آن توضیح دهیم.

در گوشی‌های مدرن به‌جای اینکه ولتاژ در هر پیکسل کاهش پیدا کند، نمایشگر در هر ثانیه چندصد بار کاملاً خاموش و روشن می‌شود. به‌این‌ترتیب مغز فریب می‌خورد و بسته به اینکه گوشی چه مدت‌زمانی کاملاً خاموش بوده است، نمایشگر را روشن‌تر یا تاریک‌تر می‌بیند.

در زمان استفاده از روش PWM dimming، نمایشگر پس از اینکه مدتی خاموش بوده است، با نور کامل (این میزان نور در برخی از گوشی‌ها به ۲۰۰۰ نیت هم می‌رسد) روشن می‌شود و فلاش می‌زند. این میزان بسیار زیاد اختلاف نور هنگام روشن و خاموش شدن گوشی، بسیار آزاردهنده است و افرادی را که نسبت به سوسوزدن حساس هستند، واقعاً اذیت می‌کند؛ حتی افرادی که نسبت به سوسوزدن حساس نیستند، پس از مدتی نگاه به نمایشگر درحال سوسوزدن، نسبت به این اتفاق حساس و اذیت می‌شوند.

در حوزه پزشکی چنین پدیده‌ای مدولاسیون نور زمانی نامیده شده و تأثیرات بد آن روی سلامتی افراد، پس از سال‌ها پژوهش کاملاً ثابت شده است؛ بااین‌حال، هنوز تعداد زیادی از سازندگان گوشی نسبت به این موضوع بی‌توجه هستند!

شما می‌توانید با گرفتن یک عکس یا ویدئو از نمایشگر دوربین با سرعت شاتر 1/6000 یا بیشتر، میزان نرخ PWM آن را ثبت کنید. PWM باعث ایجاد خطوط تیره درحال عبور روی نمایشگر می‌شود (مانند تصویر پایین). هرچقدر ضخامت قسمت‌های تیره نمایشگر بیشتر باشد، گوشی در هر بار روشن و خاموش شدن، شدیدتر فلاش می‌زند. در تصویر زیر هم می‌بینید که ضخامت قسمت تیره نمایشگر نسبت به قسمت‌ آن روشن بیشتر است.

البته نمایشگرهای اولد همیشه هم این کار را انجام نمی‌دهند و درواقع مجبور به این کار هم نیستند؛ اما برخی از سازنده‌های این نمایشگرها از یک‌سو برای اینکه نمایشگر جذاب‌تر به‌نظر برسد و رنگ‌ها را بهتر نشان دهد و از سوی دیگر، هزینه تولید نمایشگرها کاهش یابد، تصمیم می‌گیرند از PWM در محصولات خود استفاده کنند. درحقیقت برخی از شرکت‌های سازنده اولد، حفظ سلامتی کاربران را قربانی کاهش اندک هزینه تولید می‌کنند! بنابراین تا زمانی که در نمایشگرها از روش PWM برای ایجاد حالت دارک استفاده می‌شود، می‌توان با استفاده از حالت‌ Light outs (خاموش‌کردن نور) مشکلات ناشی از سوسوزدن آن‌ها را برطرف کرد. درصورت استفاده از این حالت در زمان قرارگرفتن گوشی در دارک مود، قسمت پس‌زمینه نمایشگر کاملاً سیاه و خاموش می‌شود.

برخی از تولیدکنندگان نمایشگر ازجمله سامسونگ استفاده از این حالت‌ را قبلاً شروع کرده‌اند. اگر روشنایی نمایشگرهای گوشی‌های سامسونگ تا این میزان زیاد نبود، حالت Light outs می‌توانست مشکلات آزاردهنده ناشی از سوسوزدن را تا حدودی کاهش دهد؛ البته حتی این اقدام سامسونگ هم به افرادی که نسبت به سوسوزدن نمایشگر بسیار حساس هستند، کمک نمی‌کند.

گوگل درزمینه فریبکاری در مورد حالت دارک، متخلف‌ترین شرکت محسوب می‌شود؛ زیرا گوگل اذعان کرده است که برای ایجاد دارک مود در نسخه خام (stock) اندروید به‌منظور کاهش مصرف باتری، از پس‌زمینه کاملاً مشکی استفاده می‌شود؛ اما در زمان فعال‌کردن حالت دارک در گوشی‌های پیکسل گوگل، به‌جای استفاده از پس‌زمینه مناسب کاملاً مشکی، پس‌زمینه تیره مورداستفاده قرار می‌گیرد؛ بنابراین می‌توان نتیجه گرفت گوگل عملاً دروغ می‌گوید و فریبکاری می‌کند!

متأسفانه برای استفاده از گوشی در فضاهای تاریک، نه حالت روشن مناسب است و نه زمانی که نور گوشی را کاهش می‌دهید چشم‌هایتان کمتر اذیت می‌شود؛ زیرا اگر نور گوشی زیاد باشد، شدت نور چشم‌هایتان را می‌زند و اگر نور نمایشگر را کم کنید، بازهم چشم‌هایتان به‌خاطر سوسوزدن گوشی اذیت می‌شود. بنابراین می‌توان نتیجه گرفت که استفاده از حالت Light outs در دارک مود تنها می‌تواند مشکل سوسوزدن گوشی را کمتر آزاردهنده کند؛ اما درنهایت باید نمایشگری ساخته شود که در هر میزان از روشنایی، چشم را اذیت نکند.