مکاتبه دیجیاتو با یک حقوقدان درباره ادعای نمایندگی اپل در ایران [داغ]

دیروز عصر خبر آغاز به کار واردکننده رسمی محصولات اپل در ایران که آن را با دیدگاهی متفاوت پوشش داده بودیم، به یک وبسایت خارجی هم راه یافت ولی با تماس های برقرار شده مشخص شد که منبع، ایمیل ها (یا به اصطلاح Tip هایی) بوده که آن رسانه از افراد ناشناس دریافت کرده، و نه استعلام رسمی از اپل. بنابراین در عمل اتفاق خاصی نیفتاده بود.

اما به دنبال این موج خبری که در مرکز آن شرکتی به نام "وقایع گستر فارس" قرار دارد، تماسی با آقای محمد جعفر نعناکار، کارشناس ارشد حقوق بین الملل و وکیل دادگستری گرفتیم تا ابعاد ماجرای معروف به "نخستین وارد کننده رسمی محصولات اپل" که لااقل در مقطعی خود را "نماینده رسمی اپل در ایران" نیز نامیده، جویا شویم.

در ادامه مطلب با یک مقدمه کوتاه به سراغ پاسخ های حقوقی ایشان به ابهامات موجود می رویم. با دیجیاتو همراه باشید.

شرکت تعاونی وقایع گستر فارس در صفحه "درباره شرکت" وبسایت خود که امروز همراه با وبسایت جدید آن رونمایی شد، توضیحات زیر را منتشر کرده:

با وجود توضیح فوق هنوز ابهامات زیادی درباره ادعاهای مطرح شده وجود دارد. کمی جلوتر از نقطه نظر حقوقی به مواردی نظیر «کسب نمایندگی از طرف اپل (مستقیم یا با واسطه) و کسب مجوز از وزارت صنایع طبق دستورالعمل ساماندهی فعالیت نمایندگی های رسمی شرکت های خارجی صادره از وزارت بازرگانی» خواهیم پرداخت اما جدای از داشتن نمایندگی رسمی و اخذ مجوز احتمالی واردات از وزارتخانه های کشور، ابتدا می شود به موضوع گارانتی پرداخت.

به عنوان مثال، از مدت ها قبل شرکتی به نام اکسیر تجارت صبا با گارانتی مه تل در همین عرصه فعالیت می کند و محصولات اپل را با گارانتی خود و تحت عنوان «تنها نماینده فروش و خدمات پس از فروش آیفون، آیپد و آیپاد در ایران» عرضه می کند و شعارش این است که «مه تل ثابت کرده علی الرغم تحریم می توان خدمات اصلی ارائه کرد.»

ما در ایمیل ارسالی برای آقای نعناکار، ماهیت چند مسئله و موضوع را مورد پرسش قرار دادیم تا هر یک جدای از هیاهوی اخیر مورد واکاوی قرار گیرند. آن موارد عبارت بودند از:

• شرکت وقایع گستر فارس یا تعاونی وقایع گستر فارس
• نمایندگی رسمی اپل در ایران
• واسطه شدن یک شرکت هنگ کنگی بین وقایع گستر فارس و اپل
• تفویض‌نامه

واقعیت این است که دنبال کردن چند ساله اخبار دادگاه ها و مجادلات بین المللی، باعث آشنایی بیشتر ما با دنیای حقوق شده ولی هیچ از پیچیدگی های آن برای مان نکاسته. قوانین مدون هر کشور، دریایی است که باید کاربلد آن بود. آقای نعناکار در پاسخ به ابهامات ما، موارد زیر را ارسال داشته اند. آنچه در پی می خوانید، متن دریافتی از است:

محمدجعفر نعناکار

آقای دادگستر در خصوص موضوع ایمیل ارسالی و موارد دارای ابهام برای شما، ابتدا پیش فرض های زیر را در نظر می گیریم و سپس به تحلیل ادعاهای مطرح شده می پردازیم:

• الف. شرکت وقایع گستر فارس نماینده اپل در ایران شده است.
• ب. ایالات متحده به این شرکت از طریق یک شرکت واسط نمایندگی داده است.
• ج. ایران نمایندگی را پذیرفته است.

چه بسا حقیقت چیز دیگری باشد، اما ما تنها بر اساس مدارک و قوانینی که هم اکنون در دسترس مان هستند، قادر به نتیجه گیری هستیم. از این رو موارد زیر قابل اشاره است:

شرکت وقایع گستر فارس با موضوع "تهیه و توزیع مطبوعات و جراید محلی و کشوری" با رعایت قوانین و مقررات جاری کشور در سال 86 با شماره 21153 در شیراز به ثبت رسیده. ذیل این بند، این نکات قابل بیان هستند:

• این شرکت دارای شعبه نیست لذا فعالیت در تهران با ابهام مواجه است.
• این شرکت موضوع مطبوعاتی دارد لذا نمی تواند در حوزه دیگری فعالیت نماید. همچنین برای این شرکت تغییرات اساسنامه ای به ثبت نرسیده است.
• در متن خبرگزاری آی سی تی نیوز که ارسال داشتید، به شرکت "تعاونی وقایع گستر فارس" اشاره شده است و لینکی که شما نیز از روزنامه رسمی ارسال نموده اید در خصوص ثبت این شرکت است و البته شرکت تعاونی وقایع گستر فارس با موضوع تهیه مسکن از منابع مجاز در شیراز ثبت شده است که در خصوص بحث ما فاقد کارایی است.
• طبق حقوق بین ‏الملل، قراردادهای تجاری بین اشخاص دارای اعتبار است اما برای [اعطای] اعتبار به یک شرکت که نمایندگی شرکتی خارجی را کسب می نماید، شرایط خاصی مد نظر است از جمله ثبت در اتاق بازرگانی و همچنین رعایت آیین نامه اجرایی قانون اجازه ثبت شعبه یا نمایندگی شرکت های خارجی -مصوب ۱۱/۱۱/۱۳۷۸ هیات وزیران- که بنده مدرکی در این خصوص پیدا نکردم، ثبت در مراجع دیگر نیز نمی تواند الزام آفرین باشد و فایده ای ندارد.
• طبق ماده یک قانون واحده اسلامی در مورد تحریم اسرائیل، عقد هر گونه قرارداد -چه مستقیم و چه از طریق واسطه- با شرکت ها یا اشخاص مقیم اسرائیل یا با افراد تبعه اسرائیل یا افرادی که برای اسرائیل یا به نفع آن کشور کار می کنند، صرف نظر از محل اقامت آنان، برای کلیه افراد حقیقی یا حقوقی ممنوع است، به ویژه زمانی که این گونه قراردادها در‌ ارتباط با معاملات بازرگانی، عملیات بازرگانی یا هر گونه مبادله ای بدون توجه به ماهیت آن منعقد می شود. لذا به علت ارتباط تنگاتنگ شرکت اپل با اسرائیل دادن چنین مجوزی از سوی ایران غیر قانونی به نظر می رسد.
• فارغ از بحث بند پیشین، قراردادها دارای حوزه جغرافیایی هستند و از این بابت بعید به نظر می رسد که شرکت هنگ کنگی با فاصله بسیار زیاد جغرافیایی اقدام به چنین عملی کرده باشد. (دیجیاتو: قاعدتا حوزه کاری آن تا ایران گسترش پیدا نمی کند.)
•  نه در وبسایت اپل و نه در هیچ یک از وبسایت های وابسته، اطلاعاتی در مورد وجود نمایندگی ایران درج نشده و هیچ خبرگزاری معتبر خارجی هم چنین چیزی عنوان نکرده.
• همچنین در خصوص برند اپل در ایران و استفاده این شرکت از این برند ما با ابهامات جدی مواجه هستیم و این امر خلاف پروتکل مادرید و کنوانسیون پاریس است.
• در مورد تفویض نامه نیز، که البته نمی دانیم معادل چه واژه انگلیسی استفاده شده، می توان گفت که معمول نیست و شرایط خاصی دارد که باید مشخص شود آیا در این مورد خاص برقرار هستند یا خیر.

در هر حال بحث های زیادی مطرح است که می توان پیرامون آن اندیشید و در مصاحبه ای ابعاد آنها را باز کرد. در انتها برای تنویر افکار به این نکته اشاره می کنم که ممکن است برخی اقدامات در ظاهر درست به نظر بیایند اما اگر کل اقدامات به صورت زنجیره وار از قوانین و مقررات جاری مملکتی پیروی نکنند، آن شخصیت حقیقی یا حقوقی با مشکلات جدی در رابطه با فعالیت قانونی به عنوان یک بنگاه تجاری روبرو است که در این مورد خاص، موارد آمده در بالا، در فعالیت این بنگاه تجاری شبهه ایجاد می کند.

همچنان پرسش ها و ابهاماتی باقی است که شاید در آینده پاسخی درخور به آنها داده شود یا اینکه در شلوغی های روزمره، از خاطرات محو شوند. از دیدگاه رسانه ای و غیر رسانه ای، مجموعه قوانین جمهوری اسلامی ایران ملاک سنجیدن صحت هر ادعایی هستند، نه تکرار یک خبر (ادعا) در چند خبرگزاری یا وبسایت. شایسته است هر شرکتی با شفافیت مسائل مربوط به مجوزهای قانونی کسب و کار خود را در دسترس قرار دهد.