نگاهی به داخل کمپانی فاکسکان؛ مکانی که محصولات اپل متولد می شوند

پیش از نشر خبر خودکشی برخی از کارکنان کمپانی سازنده و تامین کننده محصولات اپل، فاکسکان، کمتر کسی بود که حتی اسم این کارخانه را شنیده و یا با آن آشنایی نسبی داشته باشد. پس از آن واقعه ی خبر ساز، این تامین کننده تایوانی (که بزرگترین کارخانه هایش در چین قرار دارند) بارها به بدرفتاری و پرداخت حقوق بسیار اندک به کارگران در رسانه ها محکوم شده است.

نمی توان سهم بزرگ کمک های فاکسکان را به اپل، در تبدیل شدن به با ارزش ترین برند جهان نادیده گرفت؛ اینجا، همان جاییست که عمده ی آیفون، آیپد و سایر محصولات پر طرفدار اپل به تولید می رسند.

فاکسکان اما به تازگی مشتاق گشته تا چهره ای متفاوت از خود به نمایش بگذارد؛ تایوانی ها با درخواست وب سایت Re/code برای بازدید از این مجموعه و نگارش مقاله ای در خصوص آن، توافق کردند. در نهایت تصمیم بر این شد که خبرنگار Re/code از کارخانه واقع در شنژن بازدید به عمل آورد؛ همانجایی که بیشتر آیپد و مک های اپل سرهم بندی می شوند. خبرنگار وبسایت مذکور می گوید که مدیرعامل فاکسکان، Terry Gou، یکی از دستیاران ارشد خود را از شانگهای برای همراهی با ما به شنژن فرستاد، از همان نقطه بود که فهمیدیم قرار است بخش هایی را ببینیم که Terry Gou مایل است نگاهمان به آنها جلب گردد. قرار شد به خطوط تولید سر نزده و صرفا محیط این کارخانه را مورد بررسی قرار دهیم؛ دلیل یا بهتر است بگوییم بهانه دستیار ارشد Terry Gou نیز این بود که «یکی از مشتریان بزرگمان» (نیازی به بردن نامش هست؟) تمایل نداشته خبرنگاران از خطوط تولید بازدید کنند. با دیجیاتو همراه باشید تا با محیط کاری کارخانه فاکسکان در شنژن، بیشتر آشنا شویم.

اپل تنها مشتری بزرگ فاکسکان نیست؛ این شرکت، که از آن می توان به عنوان بزرگترین خانواده کاری خصوصی در چین نام برد، ۱.۴ میلیون نفر کارگر و کارمند دارد که به تولید و سرهم بندی (اسمبل) کامپیوتر، لوازم ارتباطی و سایر گجت ها برای برندهای بزرگ مشغول هستند. شرکت مورد بحث، مشتریان بسیاری دارد اما اگر از آنها بخواهید تا نام هایشان را برایتان بگویند، این جواب را خواهید شنید‌:‌ «اجازه نداریم نام ببریم.»

کارخانه ای که از آن بازدید کردیم، ۲.۲ کیلومتر وسعت داشته و ۱۴۰.۰۰۰ کارمند نیز در آن مشغول کارند. شنژن در زمان های دورتر صرفا دهکده ای بود که آن را به واسطه ی دریاچه «مروارید دلتا»یش می شناختند اما از سال ۱۹۸۰ به بعد، به یکی از قطب های اقتصادی چین بدل گشت؛ جمعیت این منطقه نیز که در آن زمان صرفا ۳۰.۰۰۰ نفر بود، جمعیت این منطقه اما در عرض مدت کوتاهی و به واسطه فرصت های شغلی به وجود آمده رشد نمود و به بیش از ۱۰ میلیون رسید.

ساختمان های سفید رنگ که دود و غبار رنگ آنها را مکدر کرده،‌ کمی آنطرف تر از درب ورودی اصلی کارخانه فاکسکان دیده می شوند و حسی که در آن زمان دارید، همانند این است که وارد یک سازمان بسیار منظم و قانون مدار شده اید؛ گویی فاکسکان یک پادگان است. به ساختمان های مخصوص اسکان کارگران که نگاه می کنید، یادآور تراژدی غم انگیر سال گذشته، چشمانتان را به خود می دوزد: تورهایی که به ساختمان ها متصل شده اند تا از خودکشی و پرتاب خودخواسته کارگران جلوگیری به عمل آورند.

مدیران فاکسکان نمی توانند مشکل را پنهان سازند؛ در پاییز گذشته، یک کارگر ۲۴ ساله در بخش اسمبل محصولات به نام Xu Lizhi، خود را از خوابگاهش به بیرون پرتاب کرده و دست به خودکشی زد. او قبل از این اقدام، متنی نوشته و شرایط دشوار کاری را علت انجام این کار دانست.

سخنگوی فاکسکان به نام Louis Woo که با ما همراه بود می گوید که بعد از سال ۲۰۱۰، خودکشی ها در این کارخانه افزایش یافته اند و مدیران نیز تلاش کرده اند با متخصصین روانشانسی خود، مشکل را ریشه یابی نمایند. البته Woo خاطرنشان می کند که در آمریکا، به ازای هر ۱۰۰.۰۰۰ کارگر، ۱۳ نفر دست به خودکشی می زنند اما اینجا، ۱۲ خودکشی در میان ۱.۰۰۰.۰۰۰ نفر صورت گرفته است. (این آمار را در گذشته استیو جابز عنوان کرده بود و حال Woo داشت از آن استفاده می کرد.)

Woo ادامه می دهد: «خودکشی، حادثه ای بسیار پیچیده است؛ صرفا نمی توان با حل یک مشکل از بروزش جلوگیری به عمل آورد. هر سازمان بزرگی نیز با این مشکل مواجه می شود اما این نکته به معنی آن نیست که ما هم باید دست روی دست بگذاریم و سقوط کارمندانمان را بنگریم.»

وی می گوید تورهایی که به ساختمان ها متصل شده، دست کم باعث می شود تا کارگران نتوانند به این شکل دردناک به زندگی خود خاتمه دهند: «اگر بتوانید ۳۰ ثانیه اقدام فردی که تمایل به خودکشی دارد را عقب بیاندازید، شخص ذهنیتش را تغییر داده و درصد بالایی وجود دارد که از این کار منصرف شود.»

برای افراد مشغول در فاکسکان که به افسردگی دچارند، این شرکت مشاوره روانی را در اختیار آنها گذاشته و همچنین یک خط تلفن ویژه ۲۴ ساعته نیز برای همه کارمندان در نظر گرفته شده که اگر احساس کردند به کمک ذهنی نیاز دارند، بتوانند با آن تماس برقرار کنند. سخنگوی شرکت یاد شده همچنین اذعان دارد که روزانه، دست کم ۱۰۰۰ تماس با این خط ویژه برقرار می گردد اما در بازدیدمان از مرکز مراقبت و سلامت این کارخانه، صرفا ۷ اتاقک شیشه ای وجود داشت که پاسخگوی تلفن ها بودند.

اتحادیه کارگری که بخشی دولتیست نیز در همان ساختمان قرار دارد. خانمی که کتی رسمی به تن کرده، به ما خوش آمد می گوید؛ Woo عنوان می کند در تمام کارخانه های بزرگ این کشور، از طرف دولت چین بخشی مشابه قرار می گیرد که در اصل کارگران می توانند به آن مراجعه کرده و مشکلات خود را عنوان سازند یا در صورت بدرفتاری یا اتفاقات از این دست، این موارد را گزارش دهند. صندلی های براق و تمیز این قسمت البته خبر از ترافیک کم و مراجعه های اندک می دهد.

Woo می گوید فاکسکان حرکات دیگری را نیز برای رفع نیاز قشر جوان کارگران انجام داده است؛ برای مثال مدیران این شرکت کارخانه هایی در Zhengzhou و Chengdu در مرکز چین و کارخانه دیگری نیز در Guiyang، بخش جنوبی کشور چین تاسیس کرده اند تا کارگران بتوانند به راحتی با دوستان و خانواده خود تعامل داشته و حس انزوا به آنها دست ندهد.

شرایط زندگی اما بخش اساسی در کارخانه های کشور چین هستند؛ کیفیت غذا و بهداشت پایین است، خوابگاه ها بیش از حد معمول شلوغند. همین مسئله در سال ۲۰۱۲ باعث شورش و اعتراض کارگران فاکسکان در کارخانه واقع در تایوان و منطقه شانشی (Shanxi) شد. یک گزارش که به شکل مخفیانه از این کارخانه تهیه شده بود، خبر از شرایط اسفناک خوابگاه های کارگران می داد.

Woo می گوید که شرایط خوابگاه ها، دست کم در کارخانه واقع در شنژن، بهبود بسیاری داشته اند و کیفیتشان با خوابگاه های واقع در مجموعه های دانشگاهی برابری می کند؛ حالا هر اتاق، صرفا جهت استراحت ۸ کارگر خواهد بود.

بدون اجازه گرفتن از کارگران، وارد یکی از اتاق ها شدیم؛ تخت هایی فلزی در اتاق خودنمایی می کردند که در قسمت فوقانی آنها نیز تشک خواب و همینطور پشه بند قرار داشت، در قسمت پایین نیز یک میز مطالعه و فضایی برای قرار دادن اشیا در نظر گرفته شده بود. نمی توان از این محیط تعریف کرد اما می شد امیداوار بود که کارگران در چنین خوابگاهی، دست کم شورش نخواهند کرد.

از خوابگاه که خارج شدیم، امکانات جالبی در برابر چشمانمان دیدیم؛ یک زمین دو که چند نفری هم بر روی صندلی های چوبی، در قسمتی که از چمن پوشیده شده بود در حال استراحت بودند. در سوی دیگر هم ۵ استخر قرار گرفته بودند. البته استخر ها توسط هیچکس مورد استفاده قرار نمی گرفتند و Woo می گوید که به علت هوای سرد و تقریبا زمستانی، استفاده از استخرها به شکل موقت امکان پذیر نیست.

در بخش دیگر شاهد کافی نت و گیم نتی بودیم که چند نفری در آن مشغول انجام بازی های کامپیوتری بودند؛ در قسمت کناری هم یک سالن سینما وجود داشت. Woo می گوید این بخش بیشتر توسط کارگران ۱۸ ال ۲۵ ساله مورد استفاده قرار می گیرد. فاکسکان با شرایط خاصی، افراد ۱۶ ساله را نیز برای کارآموزی می پذیرد.

کافی نت در خیابانی واقع شده که ردیفی پر از درخت، در میان آن قرار گرفته اند. در این خیابان رستوران های چینی و فست فود بسیاری به همراه یک بانک یافت می شوند. Woo می گوید خوابگاه و این فروشگاه ها از هم مستقل بوده و کارگران صرفا هزینه محل اقامت خود را نمی پردازند. در اصل فروشگاه ها، از طریق افراد دیگری خارج از مجموعه فاکسکان اداره می شوند و تجاری جدا برای خود محسوب می گردند.

اما مهمترین بخش تور ما از کارخانه فاکسکان واقع در شنژن، مربوط به دانشگاه آن می شود که نام خود کمپانی را نیز یدک می کشد. پوستری که بر دیوار نصب شده، به شکل خلاصه داشتن ۷ ویژگی را برای رسیدن به موفقیت ارائه می دهد؛ تمایل به کار کردن، داشتن سه قلب (مسئولیت پذیری، انگیزه، بلندپروازی) و اخلاق کاری.

Woo می گوید از سال ۲۰۰۷ تا به حال ۱.۵ میلیون نفر از این دانشگاه فارغ التحصیل شده اند: «اولویت اول ما بهبود شرایط کاری و البته بالا بردن حقوق کارگران است. در درجه دوم نیز تغییر ادراک آنها قرار گرفته.» این سخنان را زمانی که از زمین گلف گذر می کنیم Woo بر زبان می آورد.

او ادامه می دهد: «کار اسمبل و سرهم بندی قطعات، بسیار سخت و فرسایشی است اما ما تلاش می کنیم تا به هر شکل ممکن، شرایط را برای کارکنان بهتر کنیم. نمی خواهم وارد جزئیات کار تولید شوم اما صرفا این را بدانید که کار یک کارگر در روز بارها و بارها برایش تکرار می شود.»

آیا به همین دلیل هم هست که آقای Gou (مدیر عامل فاکسکان) تمایل دارد هر چه زودتر خطوط تولید را به شکل مکانیزه در آورد؟ این شرکت قصد دارد در آینده بین ۴۰ الی ۵۰ درصد از تولیدات خود را به شکل رباتیک و ماشینی سر هم بندی کند. جدا از بالاتر رفتن کیفیت بخش سرهم بندی، این موضوع می تواند هزینه های شرکت مورد بحث را تا حد زیادی کاهش دهد.

پس از توجه رسانه ها و بررسی های انجام شده، مشخص شد که حقوق یک کارگر در کارخانه فاکسکان به شکل متوسط ۱۵۳ دلار در ماه است؛ حال این مقدار به ۳۰۶ دلار برای یک هفته کار ۴۰ ساعته افزایش یافته. افرادی که دوره سه ماهه کار در این کارخانه را نیز پشت سر بگذارند، حقوقشان در یک هفته از ۳۰۶ دلار به ۴۰۲ دلار افزایش خواهد یافت. جدیدا هم به فاکسکان دیکته شده که نمی تواند بیش از ۶۰ ساعت به شکل ماهانه از یک کارگر اضافه کار بخواهد.

این در حالیست که تامین کننده دیگر اپل به نام Pegatron، توجه رسانه های جهانی را به خود جلب نموده است. چندی قبل در گزارشی که به شکل مخفیانه از خطوط تولید این کمپانی تهیه شده بود، مشخص شد که کارگران این کارخانه در خطوط تولید آیفون ۶، در شیفت های ۱۲ ساعته و به علت فشار کار زیاد، مشغول چرت زدن هستند. جف ویلیامز، یکی از مدیران اجرایی اپل نیز تهیه چنین گزارش هایی را کاملا غیر اخلاقی خواند و اعلام کرد که اپل، در حال انجام رایزنی هایی برای ارتقا شرایط کاری خطوط تولید است. در هر صورت، مراقب آیفون خود باشید؛ با زحمت تولید شده است.