در اختتامیه پنجمین جشنواره بازی های رایانه ای تهران چه گذشت؟

چهارشنبه شب، اختتیامیه ی پنجمین جشنواره بازی های رایانه ای تهران در سالن همایش های برج میلاد برگزار شد. در مراسمی طولانی و نه چندان جذاب که با تاخیری دو ساعته آغاز شد، بهترین بازی های سال از نگاه داوران ایرانی و خارجی انتخاب شدند و غزال زرین جشنواره را دریافت کردند.

شرکت فن افزار شریف و بازی های این استودیو خوش سابقه بدون شک ستاره های این نمایش بودند و امیرحسین فصیحی به خوبی توانست از تمام ظرفیت موجود بهترین استفاده را ببرد تا بار دیگر ثابت کند بازی های ویدیویی ایرانی هم می توانند کیفیت بالایی داشته باشند.

در ادامه با دیجیاتو همراه باشید.

«شمشیر تاریکی: آخرین جنگاور» و «شمشیر تاریکی»، به ترتیب به عنوان بازی سال ایران و بازی سال موبایل انتخاب شدند. عجیب نبود که شمشیر تاریکی قادر باشد بیشترین جوایز را از آن خود کند و فن افزار شریف بازی جدید خود را در همین رویداد به نمایش گذارد، اما شاید جالب باشد که بدانید مردم نظری دیگر در ارتباط با بهترین بازی سال داشتند و در نظرسنجی صورت گرفته، بیشترین رای به بازی «موتوری» رسید. حقیقتش را بخواهید، حضور دو شمشیر تاریکی هم برای ما اندکی عجیب بود.

مراسم با سخنرانی متین ایزدی، دبیر پنجمین جشنواره بازی های رایانه ای تهران آغاز شد. آقای ایزدی در بخش مهمی از سخنان خود به مباحثی چون بلوغ بازی های ویدیویی در ایران اشاره کرد. از نگاه وی، صنعت بازی های ویدیویی دیگر نوپا نیست و به مرحله ای جدی رسیده که نیازمند توجهی جدی تر است. حضور وزیر ارشاد، علی جنتی در این مراسم نیز مهر تاییدی بر سخنان ایزدی بود. بنیاد ملی بازی های رایانه ای در تلاش است تا با تمام توان خود توجه را به سوی مبحث داغ بازی های ویدیویی تغییر دهد.

روند داوری جشنواره بازی های رایانه ای تهران، همواره جز مسائل مبهم این رویداد به حساب می آمده و حرف و سخن بسیاری با خود به همراه داشته. اما به گفته ی آقای ایزدی امسال با بهره گیری از تجربیات داوران خارجی و داخلی، ویدئوها و اسناد مختلفی از چگونگی انجام داوری فراهم شده که در اختیار عموم قرار داده خواهد شد.

داوری شفاف این دوره، از حاشیه های پنجمین جشنواره کاسته بود اما باز هم ابهاماتی برای ما وجود دارد. متین ایزدی، سال گذشته برنده بهترین بازی نامه ساخته نشده برای بازی شهر بختک ها شد و حالا، زمانی که او دبیر جشنواره است، شهر بختک ها که ساخته شده، وارد مسابقه می شود و جایزه ای مشترک در شاخه بهترین بازی ماجرایی دریافت می کند.

نکته جالب دیگری که متین ایزدی نیز به آن اذعان داشت، نام جشنواره و بنیاد است. در واقع اکثر بازی های حاضر در این جشنواره بازی های موبایل بودند در حالی که هم نام بنیاد و هم نام این جشنواره، پسوند «رایانه ای» را یدک می کشد. شاید روزی نرسد که نام این ارگان به «بنیاد ملی بازی های ویدیویی» تغییر یابد اما تکرار اشتباه 5 دوره ی پیشین برای جشنواره سال بعد، قطعا یکی از غیرحرفه ای ترین مسائلی است که نمی توان از آن گذشت.

نکته ی حائز اهمیت درباره ی مراسم جشنواره این است که خواسته و یا ناخواسته، توجهی بیش از حد به برخی بازی ها صورت گرفته بود و بسیاری از بازی های خوش ساخت حتی در لیست نامزدان نیز قرار نگرفتند.

بازی هایی از قبیل خاله قزی، شمشیر تاریکی و حتی جنون سیاه بیشترین توجه داوران را به سوی خود جلب کرده بودند. به نظر می رسد تعداد اندکی از 77 بازی داوری شده نظر داوران را به خود جلب کرده اند و عمده ی بازی ها کمتر دیده شدند.

البته تدابیر در نظر گرفته شده برای حل این مسئله نیز، خود بحثی جالب توجه است. به طور کلی بازی ها در چند بخش اصلی و فرعی، با یکدیگر به رقابت می پرداختند. هم چنین برای هر یک از بخش ها، جایزه ی غزال زرین و دیپلم افتخار در نظر گرفته شده بود. جوایز اصلی، عمدتا میان بازی های شمشیر تاریکی، خاله قزی و جنون سیاه پخش شد و برای بازی های دیگر از قبیل قتل در کوچه های تهران 1394 و هشت خان و چند بازی، دیگر تنها به دیپلم افتخار بسنده شد.

راهکار دیگر برای جلوگیری از اعتراضات، جایزه هایی بود که به صورت مشترک به برخی بازی ها تعلق گرفت. از یک سو، همان طور که گفته شد، بازی مموراندا و شهر بختک ها جایزه ی بهترین بازی ماجرایی را دریافت کردند و از سوی دیگر، خاله قزی و شمشیر تاریکی غزال زرین بهترین دستاورد هنری را به خانه بردند.

صنعت بازی ایران در سالیان دور (!) تمرکز زیادی روی پی سی داشت و بازی سازان با اشتیاق فراوان به دنبال عرضه ی بازی هایشان روی این پلتفرم بودند. آن بازی ها، مطمئنا در رقابت با بازار خارجی هیچ حرفی برای گفتن نداشتند، اما اگر تفاوت فاحش میان امکانات، تجهیزات و مسائلی چون تحریم را در نظر گیریم، به عنوان شروع در سطح خارق العاده ای قرار داشتند.

اما مسائل مختلف پیش آمده برای بسیاری از بازی های این چنینی (که شاید "ارتش های فرازمینی" مهم ترین آن ها باشد) سبب گشت که بازی سازان رغبت خود را به این پلتفرم و حتی کمک بنیاد از دست داده و به ساخت و عرضه ی آثار خود برای پلتفرم موبایل رو آورند. پلتفرمی که اگرچه در حال حاضر موفقیتی بسیار با خود به همراه داشته اما در طولانی مدت هیچ کمکی به پیشرفت این صنعت نخواهد کرد.

بابک کرباسی، رییس کارگروه صنف بازی بازی های رایانه ای، در شرایطی از ورود بازی های غیرقانونی خارجی و عواقب آن سخن به میان می آورد که بازی های ایرانی در سخت ترین شرایط ممکن ساخته و عرضه می شوند و هیچ تضمینی برای موفقیت ندارند. از یک سو، بسیاری از بازی ها به دلایل متعدد به مخاطب معرفی نمی شوند و از سوی دیگر، حتی در جشنواره ها و مراسم هایی از این دست نیز مورد توجه قرار نمی گیرند.

حال سوال اینجاست که با توجه به این مسائل و نیز عدم وجود ارتباط مستقیم میان بازی سازان و مخاطبان در جشنواره های چند سال اخیر، یعنی از زمان شروع به کار دولت جدید، بازی های ایرانی چطور باید به مصرف کننده معرفی و عرضه شوند و در نهایت با رقبای قدتمند خارجی رقابت کنند؟ تازه اگر در برابر چنین رقبایی توانایی عرض اندام داشته باشند.

مشکل اما زمانی بزرگ تر می شود که بسیاری از بازی سازان مجبور به بخشیدن عطای بازار داخلی به لقای آن شده و کار خود را ار طریق ارتباط با ناشران خارجی دنبال می کنند. در واقع کم نبوده اند بازی هایی که در سال های گذشته برای بازارهای خارجی عرضه شده اند و هر یک به نوبه ی خود به موفقیت های گوناگون رسیده اند. بازی هایی نظیر شبان، قتل در کوچه های تهران، شوفر، ارتش های فرازمینی و بسیار دیگر جزو این دسته از بازی ها هستند و البته آمار، هم چنان در حال رشد است.

حتی بازی شمشیر تاریکی که تقریبا اکثر جوایز جشنواره را به خود اختصاص داد، عرضه ی موفق تری در بازارهای خارجی نظیر گوگل پلی و اپ استور داشت. در واقع شاهد یک تغییر استراتژی واضحی در بنیاد ملی بازی های رایانه ای هستیم. زمانی این بنیاد نقش حامی مالی را بازی می کرد اما دیگر نه بودجه ای برای اینکار مانده و نه گویا انگیزه ای.

مراسم هایی که سالانه و با هزینه های کلان در بهترین تالارها برگزار می شوند، هدفی جز جلب توجه و مخاطبان ندارند. روزی که سرمایه گذاران و دولت مردان متوجه اهمیت ویدیو گیم شوند، آن روز را می توان جشن بازی سازها نامید. البته شکی در این نیست که باید چنین مراسم هایی در بهترین شرایط ممکن به اجرا در بیایند و تلاش بنیاد ملی بازی های رایانه ای در این ارتباط ستودنی است.