وضعیت B؛ تکنولوژی مخصوص تویوتا پریوس و تویوتا کمری هیبرید که اغلب مالکان کاربرد آن را نمی دانند

اخیرا چند مدل از محصولات هیبریدی تویوتا / لکسوس شامل نسل جدید (چهارم) تویوتا پریوس، مدل هیبری تویوتا کمری و لکسوس NX هیبریدی به بازار کشورمان راه یافته اند.

خودروهایی که بعد از لکسوس CT200H، در واقع سری دوم محصولات هیبریدی تویوتا برای بازار ایران به حساب می آیند، با این حال اغلب خریداران و علاقه مندان به این سری خودروها از کاربرد حالت B بر روی اهرم انتخاب وضعیت گیربکس اطلاع چندانی ندارند.

و جالب تر آنکه این عدم آگاهی در واقع یک مشکل جهانی است و منحصر به بازار ایران نمی شود.

تویوتا های هیبریدی از گیربکس ضریب متغییر پیوسته (CVT) بهره می برند، در این نوع گیربکس های که در گروه گیربکس های اتوماتیک رده بندی می شوند، دو پولی و یک تسمه وظیفه تبدیل ضرایب و انتقال نیرو را بر عهده دارند و بنابراین اثری از ضریب گیربکس مشخص (به شکل سنتی آن) دیده نمی شود.

با این حال مانند تمام خودروهای گیربکس اتوماتیک، چند وضعیت مختلف برای انتخاب حالت رانندگی یا توقف از طریق اهرم جوی استیک مانند گیربکس قابل انتخاب است که با حروف شناخته شده و متداولی نظیر D برای حالت رانندگی (DRIVE) ،  حرف R برای حالت دنده عقب (Reverse) و حرف N برای وضعیت دنده خلاص یا (Neutral) دیده می شود.

اما به جای حرف P که در تمام گیربکس های خودکار برای حالت قفل شدن گیربکس در حالت پارک کردن کاربرد دارد، تویوتا از B استفاده کرده است که نامتداول و عجیب است.

جالب تر آنکه این حرف نشانی از BRAKE به معنای ترمز است، اما برخلاف تصور اولیه ارتباط معنا داری با ترمز پارک و قفل کردن گیربکس ندارد.

برخی افراد نیز بر این عقیده اند که فعال کردن این حالت به معنای تشدید حالات ترمز گیری سیستم موتور/ ژنراتور برقی خودروهای هیبریدی است، بدین معنا که خودروهای هیبریدی می توانند به لطف این موتور ژنراتور، بخشی از انرژی جنبشی خودرو در زمان ترمز گیری را به برق تبدیل کرده و در باتری ها ذخیره کنند.

و با فعال کردن این حالت، چنین قابلیتی تشدید می شود، اما در واقع اینطور نیست و مجموعه ژنراتور برقی که وظیفه تبدیل انرژی جنبشی به برق را دارد به شکل هوشمند و خودکار عمل می کند و قرار دادن اهرم بر روی B تاثیری در افزایش تولید برق از این طریق ندارد.

پس در نهایت کاربرد وضعیت B در خودروهای هیبریدی تویوتا چیست؟

پاسخ را باید در مفهومی به عنوان "ترمز موتوری" جستجو کرد که اتفاقا در دنیای خودروهای تجاری نیز کاربرد فراوان دارد. در این حالت گیربکس عملا با انتخاب سنگین ترین حالت موجود، موتور را در دورهای بالا نگه می دارد و راننده می تواند تنها با برداشتن پا از روی پدال گاز، پروسه کاهش سرعت و ترمز گیری را تجربه کند.

چنین ویژگی ای برای رانندگان خودروهای سنگین وزن و تجاری از آن جهت مهم است که در مواجه با مسیرهای سراشیبی در جاده های پر پیچ و خم، از نیاز به ترمز گیری های مداوم کاسته خواهد شد و بدین ترتیب فشار کمتری به سیستم ترمز خودرو وارد می شود.

به هرحال با توجه به تکنولوژی CVT، تویوتا نیز چنین حالتی را برای خودروهای خود در نظر گرفته است که می تواند در جاده های کوهستانی بسیار مفید فایده باشد، اما در شرایط عادی تردد شهری و جاده ای، رانندگی بر روی حالت B اشتباه است و باعث افزایش مصرف سوخت خواهد شد.

گفتنی است، تویوتا پریوس هیبریدی به پیشرانه ای 1.8 لیتری درون سوز و موتورهای برقی تکمیلی مجهز است که مجموعا توان 121 اسب بخار را در اختیار گیربکس و چرخ های جلو قرار می دهند.

با این حال به لطف باتری های لیتیوم یونی که جایگزین مدل نیکل متان نسل قبلی شده اند، پیمایش خودرو در حالت برقی از حدود 2 کیلومتر به حدود 11 کیلومتر افزایش یافته و مصرف سوخت نیز به حدود 4 لیتر در یکصد کیلومتر کاهش یافته است.

همچنین پریوس با ضریب درگ (مقاومت آیرودینامیکی) در حدود 0.24 یکی از آیرودینامیک ترین خودروهای موجود در بازار است و علیرغم ظاهر نه چندان زیبای خود (در مدل های عرضه شده در بازار آسیا) همچنان در بازار های جهانی خوب می فروشد.

قیمت این خودرو در کشورمان در حدود 150 میلیون تومان تعیین شده است و با چنین قیمتی، مزیای مصرف سوخت اندک و انتشار ناچیز گازهای آلاینده تا حد زیادی برای مشتریان کمرنگ می شود.

با این حال بی هیچ شک و تردید می توان پریوس را بهترین خودرو برای تردد روزمره و پر فشار در مسیر های پر ترافیک درون شهری دانست و به همین دلیل استفاده از این مدل به عنوان تاکسی در بسیاری از بزرگترین شهرهای جهان متداول است.