آیا موبایل های ماژولار متحول کننده دنیای اسمارت فون ها خواهند بود؟

بیشتر ما دست کم یک دهه اخیر را مشغول استفاده از کامپیوترهای شخصی بوده ایم. این محصولات، دارای ویژگی های خاصی هستند که کمتر می توان آنها را در سایر ابزارهای برتر دنیای تکنولوژی یافت. یکی از همین خصوصیات، ماژول پذیری آنها و انعطاف بالای شان در تعویض قطعات است.

چند سال پیش زمانی که این ایده اولین بار تحت عنوان «فون بلاکس» از سوی شخصی به نام «دیو هیکنز» مطرح گشت، بلافاصله پروژه آرا هم خبر ساز شد. اما هنوز هم چنین موبایلی در دسترس نیست. هر چند که ایده اولیه و خام این طرح، می تواند هر گیکی را به شنیدن بقیه ماجرا علاقمند کند.

ایده ماژول بندی موبایل های هوشمند، هنوز هم مفهومی نو به شمار می رود و به صورت کامل عملی نشده. چند سالی است که گوگل آواز «آرا» سر می دهد اما تازه همین چند روز پیش و در رویداد I/O بود که گفته شد محصول نهایی، در نقطه ای نامشخص از سال ۲۰۱۷ عرضه می گردد، در حالی که یک نمونه در پاییز امسال به دست توسعه دهندگان خواهد رسید.

دُوز موبایل های ماژولار را که پایین تر بیاوریم، می رسیم به پرچمدار تازه شرکت ال جی که G5 نام دارد و حالا چند ماهیست که در بازار نیز عرضه شده؛ محصولی که اگرچه وعده ماژولار بودن می دهد، اما این ویژگی را به شکل کاملاً محدود در اختیار کاربرش قرار می دهد.

حقیقت این است که ال جی را باید اولین سازنده نام داری دانست که ایده موبایل های ماژولار را جدی گرفته و آن را تا حدی هم عملی کرده است. این شرکت در ماه های گذشته و زمانی که اسمارت فون خود را در MWC و در بارسلون رونمایی کرد، از مجموعه ماژول های «دوستان» نیز پرده برداشت.

ایده ابتدایی ال جی قابل قبول بوده، اما مشکل از جایی شروع می شود که تعداد دوستان کاملاً محدود است و هنوز شرکت های شخص ثالث دست به توسعه دوست جدیدی برای این موبایل کره ای نزده اند. در میان دوستان رسمی G5 هم، شاید بتوان «CAM Plus» را مفیدترین آنها دانست.

این ماژول هم کاربرد بهتری به دستگاه مورد اشاره می دهد و هم وضعیت طراحی آن را به هم نمی ریزد، در حالی که از منظر طراحی، استفاده از دیگر ماژول های G5 و اتصالشان به بدنه موبایل مذکور، موجب می شود که تا حد زیادی شاهد عدم تطابق ظاهری دستگاه و ماژول باشید.

با این حال، ال جی شجاعت لازم را داشت تا به سراغ محصولی نوآورانه رود، محصولی که سخت افزارساز های بزرگ، علاقه ای به توسعه نمونه مشابه اش نشان نداده اند. اما همانطور که پیش از این نیز ذکر شد، هنوز سازنده شخص ثالث دیگری اقدام به توسعه ماژول برای G5 نکرده است.

موضوع دیگر مربوط به ساختار G5 و نحوه قرار گرفتن ماژول ها در آن است. مشکلی که در طراحی ماژولار G5 وجود دارد، این است که شما حتی اگر بخواهید به سراغ دوستان این اسمارت فون رفته و یک ماژول دیگر در آن قرار دهید، باید دستگاه را به شکل کامل خاموش کرده، ماژول را تغییر داده و سپس دوباره آن را روشن کنید. همین مسئله باعث می شود تا استفاده از ماژول های دیگر تا حدی سخت به نظر برسد. از طرفی، پیش از این نیز گفته شده که ال جی می توانست برای حل این مشکل، یک باتری کوچک دیگر در خود موبایل تعبیه کند که برای یک الی دو دقیقه به کاربر فرصت دهد تا ماژول را تغییر داده و باتری اصلی را سر جای خود قرار دهد.

G5، اولین تلاش ال جی در زمینه موبایل های ماژولار است و معمولا نخستین تلاش، بدون مشکل هم نیست. برای مثال در بخش پایین دستگاه که از بدنه جدا می شود، شکافی را می توان دید که در سرتاسر عرض دستگاه یکسان نیست. البته تمام G5 ها مشکلی که در تصویر فوق دیده می شود را ندارند.

شاید اصلا نباید مشکل را از LG دانست. شاید چنین رخدادهایی، از مشکلات بدیهی طراحی های ماژولار موبایل ها باشند و شما اگر به عنوان یک کاربر چنین محصولی را طلب می کنید، باید آماده مواجه شدن با ایراداتی که هنوز رفع نشده اند بشوید.

در طراحی کنونی سخت افزار موبایل های هوشمند، قطعات داخلی درون دستگاه جای می گیرند و همانجا نیز باقی می مانند. اما زمانی که بخواهید در این حالت تغییری ایجاد کرده و آنها را قابل گشودن و بستن توسط کاربر نهایی کنید، هر اتفاقی محتمل است.

پس از ال جی، تلاش بعدی در زمینه موبایل های ماژولار از سوی شرکت موتورولا با محصولات جدید سری «Moto Z» صورت خواهد گرفت. چند روز پیش «اوان بلس» در سایت «VentureBeats» نوشت که موتورولا تصمیم دارد این نوع طراحی را به خانواده موبایل های مذکور بیاورد.

وی در وب سایت یاد شده نوشت:

موتورولا دست کم ۶ ماژول در نظر گرفته که نام «Amps» برای شان انتخاب گشته. ماژول ها به شکل جداگانه فروخته خواهند شد. نمونه هایی که از ابتدای کار موجود هستند، مشمول ماژول اسپیکر، باتری بزرگتر، دوربین قوی تر با زوم اوپتیکال و فلاش، پروژکتور و یک قاب محافظ سخت مجهز به لنز واید می شوند.

باید دید در آینده محصول جدید موتورولا چگونه خواهد بود اما از طرفی و با توجه به شایعاتی که تا کنون منتشر شده، به نظر می رسد که موتورولا با تحقیقات بیشتری دست به توسعه یک تلفن هوشمند ماژولار زده باشد.

پروژه آرا

به پروژه ای می رسیم به نام آرا از گوگل که البته پیش از این نیز به اختصار مواردی در موردش ذکر شد. گوگل تا آوردن محصول نهایی در جمع کاربران، راه دراز و پر مانعی در پیش دارد. از یک سو تغییر دیدگاه کاربران که چندین سال است به خرید موبایل های استاندارد مشغول هستند و از طرف دیگر، توسعه و فروش ماژول های جانبی با قیمتی که کاربران را به خود مجذوب کند. در کنار همه این ها، در نظر بگیرید که گوگل هنوز هم نمی داند آیا در نهایت کاربران به این محصول ابراز علاقه خواهند کرد یا خیر.

پروژه آرا تا کنون با تاخیرهای بسیاری مواجه شده اما این بار به نظر می رسد که گوگل تلاش دارد هر طور که شده تا پایان امسال، نسخه ای از این محصول را به دست توسعه دهندگان رسانده و در سال آینده، نمونه پایانی را به کاربران عرضه کند.

فراموش نکنید که در سال های گذشته، دقیقاً وعده مشابهی در خصوص «گوگل گلس» نیز داده شده بود. گوگل می گفت که ابتدا نسخه توسعه دهنده را عرضه خواهد کرد و پس از مدتی، نمونه نهایی برای کاربران عادی از راه می رسد. در نهایت ولی چنین شد که دست کم حالا، این پروژه به شکل پیشین دنبال نمی شود و ایده های قبلی، دور ریخته شده اند.

پروژه آرا حالا در موقعیتی قرار گرفته که می توان گفت بیشتر یادآور سرگذشت گوگل گلس است. در این میان برخی مسائل هم به طور کلی مشخص نیست. آیا گوگل تصمیم دارد خودش دست به تولید انبوه این محصول بزند و تبدیل به یک سازنده سخت افزار شود؟ می خواهد با یک شرکت دیگر همکاری کند؟

گوگل برای ساخت چنین موبایلی به همکاری چندین شریک تجاری نیاز دارد و همین مسئله، می تواند تا حدی موجب نگرانی و از دست رفتن یکپارچگی در ساخت این محصول شود.

پروژه آرایی که گوگل اکنون از آن می گوید، یک موبایل هوشمند کاملاً ماژولار نیست. پیش از این چنین بیان می شد که کاربر خواهد توانست تمام بخش های دستگاه را جدا کرده و آن را با نمونه ای بهتر جایگزین کند اما حالا مشخص شده که گوگل قرار است محصولی را ارائه دهد که چیپست مجتمع آن، درون بدنه قرار گرفته و توسط کاربر قابل تعویض نیست.

برخی باور دارند که اساساً نمی توان موبایلی را طراحی کرد که کاربر بتواند اجزای حیاتی اش را به راحتی و بدون هیچ ابزاری، از جای خود خارج کرده و نمونه دیگری را جایگزین کند. اینجاست که باید بپرسیم که از پایه تفاوت یک موبایل ماژولار با محصولات استاندارد دیگر چیست؟ مخصوصاً زمانی که قرار باشد پردازنده مرکزی و به طور کلی چیپست مجتمع بدون تغییر باقی بماند.

این مسئله زمانی نگران کننده تر می شود که ندانیم گوگل برای چیپست مجتمع، چه گزینه ای را در نظر دارد. اگر این شرکت از اسنپدراگون ۸۲۰ استفاده کند، دست کم می توان تا دو الی سه سال از بابت قدرت پردازشی مورد نیاز، خاطر جمع بود ولی در صورتی که این شرکت به سراغ چیپست های سری اسنپدراگون ۶۰۰ برود، قدرت پردازشی موبایل مبتنی بر پروژه آرا از همین حالا در بالاترین حد نیست و در آینده هم کاربر نمی تواند پردازنده مرکزی و پردازشگر گرافیکی دستگاه را تغییر دهد.

قمیت دستگاه و ماژول هایش چه می شود؟ همین حالا ال جی مبلغ کمی را برای هر یک از دوستان ال جی طلب نمی کند. آیا قرار است ماژول های پروژه آرا هم به چنین شکلی فروخته شوند؟ آیا قرار است این ماژول ها صرفاً ویژگی های موبایل های ساده را به ارمغان آورده و یا نقاط متمایز کننده ای هم دارند؟ کیفیت ساخت چه می شود و در صورتی که محصول نهایی پروژه آرا متولد شود، باز هم باید منتظر ایرادات مرتبط به کیفیت کنترل بود؟

آرا تا چه حد ضروری است؟

جدا از همه این گفته ها، به بحث دیگری می رسیم به نام «ضرورت». ادعای ابتدایی محصولات ماژولار این بوده که کاربر بتواند به راحتی بخش هایی را از آنها جدا کرده و نمونه بهترش را اضافه کند. همانطور که گفتیم، گوگل بیان کرده که چیپست مجتمع دستگاه قرار نیست قابل تعویض باشد.

از طرفی، حالا سازنده هایی در جهان مشغول توسعه موبایل های هوشمند هستند که محصولات خود را با کمترین سود ممکن به فروش می رسانند. حال اگر در چنین شرایطی، هر ماژول برای موبایل گوگل ۵۰ دلار قیمت داشته باشد در حالی که سازنده هایی مانند شیائومی، اوپو و وان پلاس با مبلغی پایین تر از ۱۵۰ دلار، موبایل هایی با کیفیت ارائه می دهد، چرا یک کاربر باید این ضرورت را احساس کند که به سراغ پلتفرم گوگل بیاید؟

موبایل ماژولار ال جی، تنها این امکان را به کاربر می دهد که باتری را به سرعت تعویض نموده و یا دوربین یا اسپیکر بهتری به موبایل خود اضافه کند. آیا این ویژگی ها کاربردی هستند؟ پاسخ به کاربر دستگاه بستگی دارد. از طرفی موتورولا نیز محصول مشابهی در دست توسعه دارد. محصول گوگل هم ویژگی های مشابهی را به ارمغان می آورد مگر اینکه قیمت ماژول های آن، بسیار ارزان تر از محصولات ال جی و موتورولا باشد.

باز هم می رسیم به مبحث ضرورت؛ عامه ی کاربران خبر از مشخصات سخت افزاری موبایل شان ندارند و تا زمانی که امور آنها به شکل راحت انجام شود، برای شان اهمیتی ندارد که چیپست مجتمع چیست و چه میزان رم در تلفن هوشمندشان به کار رفته. با توجه به کم بودن تعداد افرادی که مشخصات برایشان اهمیت دارد، باز هم این سوال پیش می آید که گوگل چگونه می خواهد از فروش ماژول ها کسب درآمد کند. تنها راه حل منطقی، این است که شرکت مذکور چندین میلیون دلار هزینه ی تبلیغات کند تا به عامه مردم آموزش دهد که هر کدام از بخش های بکار رفته در موبایلشان چیست و تعویض آنها، می تواند چه مزایایی دربرداشته باشد.

در حال حاضر بزرگترین مشکلی که به برنامه های گوگل با پروژه آرا وارد است، قیمت ماژول ها و سپس درآمدی که این شرکت از آنها کسب می کند است. در سال های اخیر قطعات سخت افزاری ارزان و ارزان تر شده اند و در این بین، سود حاصل شده توسط شرکت های سازنده نیز کاهش یافته.

همانگونه که ذکر شد، اگر قرار باشد ماژول ها با قیمت بالایی به فروش برسند، کل ویژگی ماژولار بودن یک دستگاه زیر سوال می رود و شرکت هایی نظیر سامسونگ و ال جی نیز علاقه ای به مشارکت با گوگل در این پروژه پیدا نخواهند کرد.

از زمانی که برای اولین بار حرف از طراحی ماژولار موبایل ها به میان آمد، این ایده علاقمندان به دنیای تکنولوژی را مجذوب خود کرده است. گیک ها عاشق آن هستند که بتوانند سخت افزار خود را طبق نیازشان بهینه کنند. از طرفی، حالا برخی شرکت ها، محصولاتی را ارائه می دهند که برای شرایط غیر عادی توسعه یافته اند. نمونه اش، سری موبایل های اکتیو از شرکت سامسونگ است. محصولات ماژولار می توانند جذابیت این دسته از تلفن های هوشمند را تا حد زیادی کاهش دهند چرا که برای شرایط خاص، قابل بهینه شدن هستند.

باید منتظر ماند و دید که سرنوشت این ایده در نهایت به کجا ختم خواهد شد. G5 همین حالا از نظر عده زیادی از کاربران محصولی نوآور در جهان کنونی و خسته کننده موبایل های هوشمند بوده است. در ماه پیش رو موتورولا حاصل دسترنج خود را به نمایش خواهد گذاشت و بالاخره در پایان سال میلادی جاری، اولین محصول از پروژه آرا بالاخره به واقعیت بدل می شود - دست کم برای توسعه دهندگان.

از مطرح شدن ایده موبایل های ماژولار تا کنون قریب به سه سال سپری می شود و حالا بالاخره اولین نشانه های پیشرفت واقعی را می توان در آنها دید. اما تمام مشکلاتی که به آنها پرداختیم نیز استوار در برابر موفقیت این ایده، قد علم کرده اند و سرنوشت محصولات مورد بحث، هنوز هم پس از سه سال در هاله ای از ابهام است.