بررسی بلند مدت سیتروئن زانتیا؛ شاهزاده ای که در آرزوی سلطنت پیر شد

سیتروئن زانتیا یکی از محبوب ترین خودروهای فرانسوی تاریخ ایران است. این اتومبیل خانوادگی بین سال های 1993 تا 2001 بر روی خط تولید سیتروئن قرار داشت و در طول این مدت به تعداد 1.2 میلیون دستگاه ساخته شد.

در ژانویه 2001 و تقریبا همزمان با خاتمه پیدا کردن تولید زانتیا در رن فرانسه، سایپای ایران طبق قرارداد منعقد شده شروع به مونتاژ نسخه فیس لیفت 1998 کرد.

زانتیا تا سپتامبر 2010 (شهریور 1389) مهمان سایپا بود و بعد از این تاریخ تولید آن در ایران نیز به پایان رسید. ظاهرا نام این خودرو (Xantia) از کلمه یونانی Xanthos برگرفته شده که به معنای نور است.

ورود زانتیا در اوایل دهه 80 هجری شمسی به بازار فوق العاده تشنه، محدود و بدون تنوع کشور یک اتفاق بسیار خوب برای علاقه مندان به خودرو بود.

مشخصات فنی مناسب، قابلیت های دینامیکی بالا، طراحی خاص و زیبای بدنه در کنار امکانات خوب و سیستم تعلیق منحصر به فرد باعث شد که محصول سیتروئن با استقبال بسیار بالایی روبرو شده و به موفقیتی چشمگیر دست پیدا کند.

بعد از چند سال یکه تازی، با رسیدن به میانه های دهه 80 شمسی و ورود رقبایی مثل مزدا 3 و رنو مگان عرصه بر این فرانسوی خوش استیل تنگ شد.

واردات سایر خودروهای ژاپنی و کره ای نیز باعث گسترش حق انتخاب مشتریان شده و ذائقه آنها به سمت گزینه های بروزتر گرایش پیدا کرد. با گذشت زمان و نزدیک شدن به اواخر تولید، زانتیا دیگر رمق سال های اولیه را نداشت.

در این بین البته سایپایی ها سعی کردند با جراحی پلاستیک و ارایه نسخه فیس لیفت تحت عنوان زانتیا 2 محصول مونتاژی خود را جوان تر کنند، اما نتیجه جراحی آنقدر افتضاح بود که محصول جدید به دلیل زشتی بیش از حد خانه نشین شد!

به هر ترتیب از اواسط سال 1389 زانتیا با محبوبیتی که نسبت به سال های ابتدایی کاسته شده بود از خطوط تولید خداحافظی کرد. اما با تحولات صورت گرفته در وضعیت اقتصادی و پرواز نرخ ارز در سال های ابتدایی دهه 90، قیمت خودروهای خارجی به یک باره چند برابر شد.

این اتفاق شکاف عمیقی بین خودروهای وارداتی و خودروهای داخلی ایجاد نمود؛ در نتیجه اکثر گزینه ها از جمله مزدا 3 که زانتیا را به گوشه رینگ برده بود از توان خرید بسیاری از افراد جامعه فاصله گرفت.

همین امر بار دیگر توجه علاقه مندان به رانندگی پر هیجان را به سمت نمونه های دست دوم و سالم زانتیا سوق داد.

با گذشت 6 سال از پایان تولید، هنوز این کهنسال فرانسوی طرفداران خاص خود را داشته و در محدوده قیمتی پایین تر از 50 میلیون تومان خودرویی توان رقابت از لحاظ شتاب، سرعت و هندلینگ با آن را ندارد.

با در نظر گرفتن این مساله و محبوبیت کمابیش زانتیا در بازار قصد داریم نگاهی مجدد به این خودروی پرطرفدار داشته باشیم. در این بررسی از یک زانتیای 2 لیتری مدل 1386 که به لطف دوستان عزیز برای تست و ارزیابی در اختیارمان قرار گرفت، استفاده شده است.

طراحی

همانند پژو 405 سیتروئن زانتیا نیز توسط ایتالیایی ها طراحی شده، با این تفاوت که 405 در استودیوی پینین فارینا و زانتیا در استودیوی برتونه خلق شده است.

معمولا خودروهایی که در ایتالیا طراحی می شوند، دارای استیل و تناسب خوبی بوده و ظاهری ماندگار دارند؛ این اصل تا حدود زیادی در مورد زانتیا نیز صادق است، چرا که از هر زاویه ای به آن نگاه کنید زیبایی را در قالبی ساده خواهید دید.

در نمای جانبی با توجه به شکل خاص قسمت عقب و کشیده تر دیده شدن کاپوت این امر مشهودتر است. با وجود این موارد زانتیا در مقایسه با خودروهای امروزی کاملا مسن دیده می شود، فراموش نکنیم که ظاهر فعلی این خودرو 18 سال پیش شکل گرفته است.

البته ناگفته نماند علی رغم مسن بودن، زانتیا نسبت به محصولات صفر کیلومتر هم قیمت خود نه تنها چیزی کم ندارد بلکه از بسیاری از آنها زیباتر و خوش استیل تر نیز می باشد؛ برای مثال ظاهر این خودرو را با تندر 90، خانواده سمند، خانواده پژو و محصولات چینی مقایسه کنید.

با ورود به داخل کابین غبار زمان بیشتر نمایان می شود، زیرا همه چیز در نهایت سادگی و خالی از هر گونه هیجان و زیبایی طراحی شده است.

شکل فرمان، دورشمار موتور و سرعت سنج، داشبورد و دسته دنده همگی فاقد جذابیت لازم بوده و به خوبی گویای عمر بالای خودرو هستند.

شکل میانی داشبورد هم دقیقا ویژگی های خودروهای دهه 90 را دارد. فضای داخل کابین در کل مناسب بوده و صندلی ها نیز نسبتا راحت هستند. البته نشستن در قسمت وسط صندلی های عقب در مسافرت های طولانی می تواند آزاردهنده باشد.

با گذشت حدود یک دهه از عمر خودروی مورد تست، کیفیت کابین رضایت بخش بوده و چیزی از اتومبیل های صفر کیلومتر تولید داخل کم ندارد؛ البته در این بخش نمی توان از کنار خوش سلیقگی مالک به سادگی عبور کرد.

دید جلو هم بسیار خوب بوده و راننده تسلط خوبی به اطراف پیدا می کند، اما دید عقب به دلیل طراحی خاص این بخش چندان تعریفی ندارد.

در کل اگر چه زانتیا طراحی خارجی و داخلی بروزی ندارد، اما در مقایسه با رقبای هم قیمت خود زیباتر و جذابتر است.

عملکرد فنی و رانندگی

یکی از نقاط قوت زانتیا بدون شک طیف وسیعی از موتورهای گوناگون در سرزمین مادری بود که البته در ایران فقط با نمونه های 1.8 و 2 لیتری بنزینی ارایه شد. موتور 1.8 لیتری 16 سوپاپ توانایی تولید 112 اسب بخار قدرت را داشته و شتاب صفر تا صد را در عرض حدود 12 ثانیه محقق می کند.

موتور 2 لیتری هم قادر به تولید 135 اسب بخار بوده و شتابی در حدود 10 ثانیه دارد.

به لطف بهره گیری از سیستم تعلیق هیدروپنوماتیک که میراثی از DS افسانه ای است، زانتیا به خوبی ضربات موجود در مسیر را جذب کرده و سواری نرمی را ارایه می کند؛ در عین حال هندلینگ و فرمان پذیری آن نیز بسیار خوب بوده و بر روی جاده بسیار پایدار احساس می شود.

یکی از شاخصه های زانتیا که در ابتدا سر و صدای زیادی هم به پا کرد، قابلیت تنظیم ارتفاع آن بود.

با استفاده از این قابلیت هنگام مواجه با مسیرهای ناهموار می توان ارتفاع خودرو را افزایش داده و بدون برخورد کف با زمین از آن قسمت عبور کرد.

عکس این قضیه نیز صادق بوده و می توان با کاهش ارتفاع به پارکینگ های با ارتفاع کم وارد شده و یا از سرقت چرخ زاپاس که در زیر قسمت عقب قرار دارد، جلوگیری کرد!

سیستم تعلیق کارآمد زانتیا در همکاری با موتور توانمند 2 لیتری، رانندگی بسیار هیجان انگیز و لذت بخشی را به ارمغان می آورد که به جرات می توان گفت در هیچ یک از خودروهای با قیمت مشابه دیده نمی شود.

در روز تست دستیابی به سرعت 160 کیلومتر در ساعت به راحتی هر چه تمام میسر شد، این در حالی بود که با توجه به شرایط خودرو عبور از مرز 200 کیلومتر کاملا محتمل بود. البته مالک خودرو ادعا کرد که تا سرعت 220 کیلومتر در ساعت را تجربه کرده است.

شتاب صفر تا صد حدود 9.5 ثانیه ای زانتیا براساس کاتالوگ های رسمی و حدود 11 ثانیه ای این خودرو در شرایط واقعی، در مقایسه با قیمت و سایر خودروهای موجود در بازار (به خصوص در زمان عرضه) مناسب به نظر می رسد و در مجموع می توان قابلیت های دینامیکی زانتیا را مناسب و راضی کننده توصیف کرد.

شاید انتخاب زانتیا توسط نیروهای پلیس راه تاییدی بر این ادعا باشد. ترمزهای زانتیا در هر چهار چرخ دیسکی بوده و با توجه به ضد قفل بودن در مجموع عملکرد قابل اطمینانی دارند. مصرف سوخت خودروی مورد نظر در حالت ترکیبی نیز چیزی در حدود 9 لیتر بود.

تردیدی در این وجود ندارد که برگ برنده زانتیا همین عملکرد فنی بسیار خوب و سواری کم نظیر آن است که باعث شده علی رغم کهنسالی، جوانان زیادی را به سمت خود جذب کند.

ایمنی سیتروئن زانتیا

سیتروئن زانتیا در تست تصادف یورو انکپ در سال 1997 (نسخه قبل از فیس لیفت) موفق به کسب 1.5 ستاره ایمنی (از پنج ستاره) شده که به هیچ وجه راضی کننده نیست.

در تست های این موسسه، سر و سینه راننده زانتیا در برخورد از کنار متحمل ضرباتی شدید شده و  سرنشین کناری در برخورد از روبرو به خوبی محافظت نمی شود.

البته در برخورد روبرو وضعیت برای راننده بسیار اسفناک تر است، طوری که سینه، لگن، ران و زانوی راننده به شدت دچار صدمه می شود. تنها نکته مثبت در این بخش وجود ایربگ ها راننده و سرنشین است که محافظت نسبتا خوبی فقط از سر می کنند.

متاسفانه قسمت کابین زانتیا استحکام خوبی در تصادف نداشته و به راحتی از ناحیه ستون A و سقف دچار شکست می گردد، همین امر منجر به تغییر شکل درها و باز نشدن آنها در تصادفات می شود که در این صورت تیم نجات باید از ابزارهای مخصوص برای برش یا باز کردن درها استفاده کند.

چنانچه مصدوم در وضعیت خوبی نباشد، ثانیه های ارزشمند به جای کمک به وی صرف باز کردن درها خواهد شد.

زانتیا بر خلاف بخش فنی، در بخش ایمنی ضعیف ظاهر شده و عملکرد قابل قبولی ندارد. برای مقایسه، در تست مورد نظر پژو 206 چهار ستاره و تندر 90 سه ستاره از موسسه یورو انکپ دریافت کرده اند.

امکانات رفاهی سیتروئن زانتیا

با توجه به استانداردهای کنونی زانتیا تجهیزات آنچنان زیادی ندارد، اما اگر نیم نگاهی به سال عرضه و رقبای هم قیمت فعلی داشته باشیم امکانات آن را مناسب خواهیم دید.

در این بخش زانتیا با دارا بودن شیشه های برقی در هر چهار در، تهویه مطبوع نیمه اتوماتیک، فرمان هیدرولیک با قابلیت تنظیم ارتفاع، برف پاک کن های هوشمند، سوییچ کنترل ایربگ سرنشین، کلید ضد سرقت با سیستم الکترونیکی، دکمه های کنترل سیستم صوتی از روی فرمان، دماسنج، سیستم کنترل تبخیرات سوخت، تنظیم ارتفاع و گودی کمر صندلی راننده، سیستم اتوماتیک قطع کننده سوخت هنگام حادثه، قابلیت تنظیم ارتفاع خودرو، چراغ  های مه شکن در جلو و برخی امکانات دیگر، نه تنها چیزی از رقبا کم ندارد بلکه در مواردی بهتر از آنها نیز ظاهر می شود..

هزینه نگهداری و ایرادات شایع سیتروئن زانتیا

خودروهای فرانسوی عموما به استهلاک بالا و پرهزینه بودن معروف هستند، زانتیا نیز نه تنها از این قاعده مستثنی نیست بلکه مهر تاییدی پر رنگ بر این باور عمومی می زند.

سیستم تعلیق هیدروپنوماتیکی که یکی از نقاط قوت این اتومبیل است می تواند در عین حال به نقطه ضعف آن نیز تبدیل شود. اجزای این سیستم مخصوصا گوی ها نیاز به مراقبت و بازبینی داشته و در صورت بروز مشکل، پیدا کردن نمونه های اصلی کاری دشوار و در برخی شهر ها ناممکن خواهد بود.

روغن ریزی شدید سیستم هیدروپنوماتیک که با روغن ترمز و هیدرولیک فرمان یک پارچه است، یکی دیگر از ایراداتی است که به این خودروی فرانسوی نسبت داده می شود، اما مالک خودروی تست تاکنون این ایراد را تجربه نکرده است.

قیمت قطعات یدکی سیتروئن زانتیا

در بخش بدنه، قطعات مربوطه قیمت بالایی داشته و در صورت صدمه هزینه های بالایی را به مالک تحمیل خواهند کرد؛ برای مثال آینه جانبی و پروژکتور جلو هر کدام حدود 100 هزار تومان، ست لنت های ترمز جلو و عقب بسته به کیفیت بین 80 الی 200 هزار تومان، زه در عقب حدود 50 هزار تومان و دیسک و صفحه که مصرف نسبتا زیادی هم دارد حدود 450 هزار تومان قیمت دارند.

همچنین درب سمت راننده به قیمت یک میلیون و سیصد هزار تومان توسط یکی از دوستان خریداری شده است. در کنار قیمت زیاد قطعات در مقایسه با رقبا، بعضا باید سختی های تهیه و همچنین استفاده از قطعات چینی به جای قطعات اصلی را نیز پذیرفت.

البته به گفته مالکین با سابقه، خوش رفتاری با زانتیا و سرویس های دوره ای اصولی و مناسب باعث کاهش چشمگیر در هزینه های نگهداری شده و از ایرادات شایع تا حد زیادی جلوگیری می کند.

قیمت سیتروئن زانتیا دست دوم و شرایط بازار

مقایسه قیمت لوازم یدکی زانتیا با لوازم خودروهای 30 الی 50 میلیون تومانی نشان می دهد که قطعات زانتیا در برخی موارد بیش از دو برابر قیمت دارند.

از آنجایی هم که حدود 6 سال از تولید آخرین زانتیا سپری شده، پیدا کردن نمونه های کم کارکرد که وضعیت خوبی داشته باشند کار بسیار دشواری خواهد بود؛ نمونه های با کارکرد بالا نیز به دلیل مستهلک شدن قطعات ریسک بالایی داشته و احتمال تحمیل هزینه های زیاد به خریدار جدید بسیار بیشتر می شود.

بنابراین افرادی که به دنبال یک خودروی اقتصادی هستند، باید به فکر یک گزینه دیگر باشند. نمونه های سالم و نسبتا کم کارکرد زانتیا این روزها بیش از 33 میلیون تومان قیمت دارند و با توجه به مشکلات تعمیر و نگهداری خرید نمونه های ارزان قیمت و کارکرد بالای این خودرو توصیه نمی شود.

اما با توجه به بازگشت رسمی سیتروئن با بازار کشورمان و همکاری مجدد این خودروساز با سایپا، شایسته است تا برای احترام به مشتریان قدیمی این برند، سایپا و سیتروئن فکری به حال شرایط نامساعد بازار قطعات یدکی و تعمیرات زانتیا بکنند، تا بلکه جایگاه برند سیتروئن در اذهان مشتریان احیا شود.

جمع بندی

سیتروئن زانتیا با تمام مزایا و معایبی که دارد کماکان محبوب است؛ اما نه در بین همگان، بلکه محبوب در بین  دو قشر. دسته اول افرادی هستند که با این خودرو پیچ های دوران جوانی خود را با هیجان بالایی پشت سر گذاشته و اکنون آرام آرام وارد مسیر نسبتا مستقیم میانسالی می شوند.

این افراد به دلیل خاطرات شیرینی که با زانتیا داشته اند، حاضرند ریسک ها و هزینه های آن را هم از این به بعد با جان و دل تحمل کنند؛ همچنین دوست دارند گهگاه همانند گذشته هیجان را این بار با اعضای خانواده خود تجربه نمایند.

برای این افراد هزینه نگهداری معنایی ندارد، چرا که اصولا در دنیا چیزهایی هستند که نمی توان قیمت خاصی روی آنها گذاشت؛ مثل "هیجان"، "لذت" و "خاطرات شیرین".

دسته دوم افرادی هستند که به تازگی وارد دوران جوانی شده اند. پیمودن این پیچ ها با خودروهای کندتری مثل انواع سمند، خانواده پژو و چینی های ریز و درشت برای این افراد اصلا لذت بخش نبوده و خالی از هیجان است.

از طرفی هم اینها توان خرید خودروهای روز و پیشرفته را نداشته و قصد دارند با کمترین هزینه به خواسته خود برسند؛ این افراد به دلیل عملکرد فنی خوب زانتیا انتخابی جز آن ندارند.

همانند برخی از عشق های امروزی، خریداران دسته دوم در چند ماه نخست فقط خوبی های معشوق خود را خواهند دید، اما وقتی پس از مدتی با فروکش کردن هیجان اولیه، معایب زانتیا خود را نشان داد، مشکلات شروع خواهد شد.

مسلما لذت گروه دوم همانند گروه اول نخواهد بود؛ چرا که گروه نخست در جوانی خود با خودرویی دست اول، خوش استیل، شاخص و بدون ایرادات آن چنانی خاطرات شیرین را رقم زده اند.

در حالیکه گروه دوم قصد دارد با خودرویی دست چندم، از مد افتاده و ایرادهای نمایان شده خاطراتی شاید شیرین برای خود درست کنند. در هر صورت طرفداران فعلی زانتیا یا مالکین جوان دیروز هستند یا جوانانی که امروز سودای شتاب و سرعت را در سر دارند.

همانطور که مجموعه پلیسی ناوارو در غیاب سریال های جذاب با تکیه بر صحنه های نسبتا اکشن و البته موزیک متن شنیدنی طرفداران زیادی پیدا کرده بود، سیتروئن زانتیا نیز در برهه ای از زمان به دلیل نبود رقبای قدر محبوب عده زیادی از علاقه مندان به شتاب و هیجان شد.

نه ناوارو و نه زانتیا هیچکدام محصولی شاخص در سطح جهانی نبودند، اما با گره خوردن به دورانی خاص در خاطرات ایرانیان ماندگار شده اند.

مزایای سیتروئن زانتیا

+ طراحی ظاهری همچنان خاص و زیبا البته در مقایسه با رقبای هم قیمت

+ موتور قدرتمند و در نتیجه شتاب و سرعت بالا

+ کیفیت فنی مناسب قطعات اصلی نظیر موتور و گیربکس

+ پایداری و هندلینگ مناسب

+ سواری مثال زدنی و رانندگی لذت بخش

+ امکان تنظیم ارتفاع و عبور از ناهمواری ها

+ فضای داخلی راحت و کافی

+ ترمزهای قابل اطمینان

معایب سیتروئن زانتیا

- ایمنی ضعیف

- مصرف سوخت نه چندان بهینه

- طراحی داخلی قدیمی و فاقد جذابیت

- استهلاک بالا

- لوازم یدکی نسبتا گران

- مشکل در تهیه لوازم یدکی اصلی

- دید عقب ناکافی

(در پایان جا دارد از آقایان رضا ناصری و بابک سجادی به منظور فراهم کردن شرایط تست خودرو خویش تشکر و قدردانی کنیم)