حماسه 73 ساله IBM؛ از کارت های پانچ تا ابرکامپیوتر واتسون

این هفته، IBM رسما فعالیت Watson West، شعبه سان فرانسیسکوی پلتفرم تکنولوژی شناختی کامپیوتر واتسون را آغاز خواهد کرد. واتسون ساخته شده تا به همه، از پزشکان گرفته تا تاجران کمک کند تصمیمات هوشمندانه تری بگیرند.

دفتر واتسون وست که سه طبقه از ساختمان استارتاپ محوری در محله South of Market سان فرانسیسکو را اشغال کرده، به دو بخش تقسیم شده. یک بخش برای کارکنان آن و دیگری محیطی دوستانه برای نمایش توانایی های ابرکامپیوتر به علاقه مندانی نظیر توسعه دهندگان شخص ثالث، مشتریان آینده نگر و دیگران.

به عبارتی دیگر، واتسون وست بیانگر تمایل فراوان IBM برای حضور در جامعه تکنولوژی ناحیه بندر سان فرانسیسکو نیز هست. IBM شاید نمونه ای اصیل از شرکتی شکل گرفته در شرق باشد، اما متوجه حضور در منزلگاه تکنولوژی آمریکا، غرب این کشور شده و زمانی که در سان فرانسیسکو صرفا فروشنده تجهیزات اتوماسیون بود را به یاد دارد، دورانی که هنوز کامپیوترها در حال اختراع شدن بودند.

اینکه شرکت های بزرگ حوزه تکنولوژی حالا بتوانند بدون کمترین مشکلی با واتسون کار کنند، کلید موفقیت است. فاصله مکانی جلودار پیشرفت نیست اما سرعت به روز شدن و همکاری با دیگر شرکت ها را بسیار پایین می آورد. استورات باترفیلد، موسس Slack که هفته گذشته اعلام داشت قصد همکاری با IBM را دارند می گوید: «افراد همیشه می توانند سفر کنند و آن ها حتما برای مهم ترین روابط این کار را می کنند. شما می توانید بارها و بارها به آن سوی کشور پرواز کنید یا می توانید در ناحیه بندر باقی بمانید و در جریان اتفاقات باشید.»

مقر اصلی IBM واقع در نیویورک است و Slack هم دفتری در این شهر بزرگ دارد. در حقیقت، دفاتر کاری این دو شرکت در نیویورک فقط هشت خیابان با هم فاصله دارد اما برخی از جلسات که نیازمند حضور باترفیلد باشد، باید در سان فرانسیسکو برگزار شود، چون مقر اصلی آن ها در غرب آمریکا است و نه شرق.

در ابتدا

IBM اولین بار سال 1943 ریشه های خود را در سیلیکون ولی گستراند. در آن دوران، این ناحیه نه به خاطر گسترش فناوری بلکه به سبب باغ های بزرگ و سرسبزش شهرت داشت. شرکت در ابتدا یک کارخانه 3 هزار متر مربعی در سن خوزه را خریداری کرد و برای ماشین های مخصوص آن دوران کارت پانج تولید می کرد. هنوز خبری از صنعت کامپیوتر نبود ولی IBM مشغول شد و در پدید آوردن آن بسیار موثر بود.

توماس جان واتسون، مدیرعامل افسانه ای IBM گفته بود: «تصمیم ما مبنی بر ساکن شدن در حاشیه اقیانوس نه به این خاطر که حالا میزان زیادی از کسب و کارمان در این ناحیه است گرفته شد، بلکه ما معتقد بودیم پس از جنگ، حاشیه اقیانوس ناحیه ای بسیار فوق العاده تر برای صنعت خواهد شد.»

چندین دهه طول کشید تا متوجه شویم وی تا چه حد نسبت به آینده آگاه بوده و چه تصمیمی گرفته است.

در سال 1952، IBM حضور خود را با یک پژوهشکده در سن خوزه گسترش داد و 4 سال بعد، زمانی که تیمی از محققین هارد درایو را اختراع کردند، یکی از بزرگترین دستاوردهای صنعت فناوری در آن پژوهشکده رخ داد. این هارد درایو روی کامپیوتری محاسباتی به نام «305RAMAC» مورد استفاده قرار گرفت.

در همان زمان بود که IBM تصمیم گرفت با جاه طلبی فراوان، به سمت غرب رفته و فضایی 77 هکتاری که پیش از این متعلق به زمین های کشت گردو بود را خریداری کرده و آن را تبدیل به مرکز تولید و پژوهش خود کند.

سال 1986 بود که بازوی پژوهشی IBM در سن خوزه به مکان فعلی اش آلمادن نقل مکان کرد. با توجه به محیط پیرامون اش، تپه های بسیار، پارک ها و طبیعت حفظ شده اش، شاید یکی از زیباترین دفاتر ممکن در سراسر جهان باشد. اما جنوبی ترین ناحیه سن خوزه، چندان برای دیگر اهالی سیلیکون ولی مناسب نیست. کیلومترها باید رانندگی کنید تا به اینتل (32 کیلومتر)، اپل (تقریبا 34 کیلومتر)، گوگل (تقریبا 42 کیلومتر) و فیسبوک (53 کیلومتر) برسید.

مستقر شدن در آن ناحیه عمدی بود. دفتر همچنان به اکوسیستم سلیکون ولی نزدیک بود اما نه آنقدرها نزدیک که بخشی از آن محسوب شود. گرچه هنوز در آن دوران بسیاری از شرکت های بزرگ کامپیوتری هنوز شکل نگرفته بودند اما IBM هدفمند این دفتر را باز کرد.

پژوهشکده ابتدایی IBM در Yorktown Heights واقع شده بود که 40 دقیقه از مرکز شهر نیویورک فاصله داشت. جف ولسر، قائم مقام IBM که دفتر آلمادن را مدیریت می کند می گوید: «وقتی این پژوهشکده راه اندازی شد، ایده آن بود که در نزدیکی مراکز قدرتمند آکادمی، تجارت و کسب و کار قرارش دهیم اما نه لزوما در مرکزشان.»

ولسر می گوید: «می خواستیم به قدری نزدیک باشیم که بتوانیم از همه چیز آنجا بهره ببریم ولی به اندازه کافی هم دور، تا بتوانیم در محدوده خودمان، کار خودمان را انجام دهیم، همانطور که موسس ما می گفت، افکار عمیق داشته باشیم. در حقیقت، زمان ناهار، کارکنان را می بینید که اطراف ساختمان می چرخند و نمای زیبای اطراف را رصد می کنند.»

ساختمان آلمادن مثل ناحیه ای متروکه است که آن را با دانشمندان پر کرده باشند. بدون حواس پرتی و با تفکری آرام، همه کار خود را انجام می دهند، با این حال محیط اصلا ضد اجتماعی نیست. بخشی به نام THINKlab ساخته شده تا مشتریان IBM و پژوهشگران با یکدیگر در ارتباط مستقیم باشند.

گورو باناوار، قائم مقام بخش رایانش شناختی IBM می گوید: «صحبت تاریخی کنیم، سازمان های تحقیقاتی بزرگ موفقیت های متعددی داشتند. از منظر تاثیرگذاری و مقیاس، اگر من بخواهم بگویم، IBM از همه موفق تر بود.»

همانطور که تایملاین رسمی IBM نشان می دهد، تاریخچه سه دهه ای این مجموعه، گاه شماری از آنچه که برای شرکت در آن دوران اهمیت داشته است. داده ها، چگونه ذخیره کردن شان، بازیابی شان و بهره بردن از آن ها، عمده فعالیت های IBM بوده. در سال 1970، پایگاه داده ای بزرگ شکل گرفت. 18 سال بعد، پژوهشگرانش استانداردی برای ذخیره سریع اطلاعات روی دیسک را پدید آوردند و ده سال بعد دیوایس های همراه اهمیت یافتند.

سال 1998 هارد دیسک کوچکی به نام Microdrive ساخته شد و چهار سال بعد، پایگاه داده ای با اولویت امنیت اطلاعات شخصی شکل گرفت. ولسر می گوید: «اگر به طور خلاصه بخواهم بگویم که این پژوهشکده چه کار می کند باید گفت که استفاده از داده ها برای گسترش آنچه ذهن انسان قادر به انجامش هست. واقعا به طور کلی، این کاری است که پردازش شناختی انجام می دهد.»

علی رغم فضای اندیشمندانه ای که بر مرکز تحقیق آلمادن حاکم است، پژوهشگران به این دلیل عاشق اش هستند که می توانند ایده های شان را خلق کرده و بعدها تبدیل به یک تجارت جداگانه کنند.

ولسر می گوید: «اگر کسی هستید که واقعا می خواهید تحقیقات آکادمیک انجام دهد، می خواهید پروفسور شوید و به نسل آینده دانشجویان علم بیاموزید، یک دانشگاه بهترین مکان برای شما است. اما اگر می خواهید تحقیقات عمیق داشته باشید و آن را سریعا تبدیل به چیزی ارزشمند و قابل استفاده کنید، شما آن شخصی هستید که مناسب مرکز پژوهش های IBM است.»

برای مثال، پروژه مونشات گوگل طی برنامه Grand Challenges کمپانی IBM پایه گذاری شد. خود واتسون هم حتی در همین برنامه بود که ایده اش شکل گرفت. ایده آن بود که کامپیوتری بسازند تا یک بازی قدیمی را بهتر از انسان ها انجام دهد و نه تنها به این هدف رسیدند، بلکه حالا واتسون به نقطه ای بسیار بزرگ تر رسیده. ابرکامپیوتر IBM حالا یک بار دیگر مسئولین کمپانی را به غرب آمریکا آورده تا ارتباط نزدیک تری با دیگر کمپانی ها داشته باشند.

ولسر، طرح های نمایش داده شده در Grand Challenges را اینگونه توصیف می کند: «کاری که نمی دانیم می توانیم انجام دهیم یا نه، اما اگر بتوانیم، تفاوتی بزرگ برای ما، مشتریان مان و دنیا ایجاد خواهد شد.»

یکی از این پروژه ها، Medical Sieve نام دارد که تصاویر رادیولوژی را دریافت کرده و آن ها را با دقت بررسی می کند تا آسیب ها را بیابد، بدون دخالت پزشک و انسان.

همین پروژه به خوبی فلسفه IBM از ساخت و توسعه واتسون را نشان می دهد. این ابر کامپیوتر می تواند کار انسان را با سرعتی بسیار بیشتر و با دقتی باورناپذیر انجام دهد که این یعنی تغییری بزرگ. حال شما تصور کنید که فاکتورهای انسانی تا چه حد می تواند توانایی های متخصصین را تحت تاثیر قرار دهد. خستگی، تشخیص نادرست و بسیاری موارد دیگر که واتسون از آن ها مصون است.

تنویر سید محمود، مدیر این پروژه در IBM به درستی همه این مسائل را اشاره می کند و می گوید: «به کامپیوتر باید دانش بالینی داده شود. باید متوجه شود که چه اعضایی از بدن در این عکس رادیولوژی هستند و آن عضو را از جهات و زوایای مختلف شناسایی کند.»

همه این مسائل شاید در بیان ساده باشند اما پردازش هزاران عکس به طور متوسط در هر روز مسئله پیچیده ای است که واتسون می تواند در کمترین زمان ممکن انجام داده و نتیجه آزمایش را هم دقیق تر از یک رادیولوژیست بگوید.

«پردازش الهام گرفته از مغز» پروژه ای دیگر در مرکز آلمادن است که توسط بخش DARPA وزارت دفاع آمریکا بودجه آن تامین شده است. دانشمندان می خواهند پردازنده ای بسازند که همانند انسان فکر می کند. در آینده، دیتاسنترها به چنین پردازنده هایی مجهز می شوند و تصور کنید که قدرت تفکر انسان وقتی با سرعت عمل کامپیوتر ترکیب شود، چه معجون دلپذیری خواهد شد.

واتسون در سان فرانسیسکو

اینکه مرکز تحقیق آلمادن IBM در جنوبی ترین نقطه سیلیکون ولی واقع است نشان از سکوت سرشار آن و دوری بسیار از هیاهوی سان فرانسیسکو دارد که این یعنی باید برای رسیدن به آن تقریبا یک ساعت از مرکز شهر رانندگی کرد. اما سان فرانسیسکو، بیشتر از سیلیکون ولی، مرکز فرهنگ استارتاپی شده که همین ماجرا سبب می شود واتسون وست در این شهر واقع شود.

فضای واتسون وست نسبت به مراکز تحقیقی که از آن ها صحبت می کنیم بسیار متفاوت است و رویه شهری را برای نمایش قدرت های خود دنبال می کند. عمده فضای این دفتر را ردیف های متعدد کارکنان پر کرده اند، درست مثل شرکت های دیگر ولی بحث مرکز تجربه واتسون مبحث دیگری دارد و فضای آن به گونه ای طراحی شده تا مشتریان IBM بتوانند تعاملی با کامپیوتر برقرار کرده و کسب و کارشان را شرح دهند.

استارتاپ های ناحیه بندر و دیگر محلی هایی که می خواهند در مورد رایانش شناختی اطلاعاتی به دست آورند، مهم ترین مشتریان واتسون وست هستند اما IBM انتظار دارد که میهمانان بسیاری از دور و نزدیک داشته باشد، نه فقط اهالی آن منطقه.

درست است که IBM ریشه ای هفتاد ساله دارد اما به خوبی این مسئله را درک کرده که همه چیز در غرب یا شرق نیست، از همین سو این شرکت 12 پژوهشکده در 6 کشور پیشرفته دنیا دارد.