نبرد شرق و غرب؛ مقایسه جنگنده چینی J-20 و جنگنده آمریکایی F-35

دونالد ترامپ رییس جمهور منتخب آمریکا دوشنبه قبل گفت که هزینه ساخت جنگنده های F-35 از کنترل خارج شده است. او در توئیتر با بیان این مطلب اضافه کرده که میلیاردها دلار بعد از 20 ژانویه - روزی که وی رسما کار خود را به عنوان رییس جمهور آغاز خواهد کرد - صرفه جویی خواهد شد.

انتقاد ترامپ در شرایط اقتصادی کنونی آمریکا قرارداد هنگفت دولت این کشور را با شرکت لاکهید مارتین که سازنده F-35 است، آشکار کرد. آن طور که گزارش شده، پروژه F-35 هزینه ای بالغ بر 400 میلیارد دلار به دولت آمریکا تحمیل کرده که آن را به گران ترین سلاح در تاریخ بدل می کند.

در این سوی دنیا و در شرق، چینی ها نیز دست به طراحی یک جنگنده پیشرفته زده اند که گفته می شود از توانایی های عملیاتی بالایی برخوردار بوده و هزینه تولید بسیار کمتری در مقایسه با F-35 دارد. به همین جهت قصد داریم در ادامه به مقایسه دو ساخته شرق و غرب بپردازیم.

چه موقع F-35 و J-20 رونمایی شدند؟

جنگنده آمریکایی اولین پرواز رسمی خود را در 15 دسامبر 2006 به نمایش گذاشت. یک دهه بعد و در دوم آگوست 2016 نیروی هوایی آمریکا از آماده شدن نخستین اسکادران جنگنده های F-35A خبر داد. این جنگنده ها می توانند در عملیات مختلف تهاجمی یا تدافعی زمینی و هوایی شرکت کنند.

در سوی دیگر جنگنده چینی ها، در سال 2011 معرفی شد و اولین پرواز خود را نوامبر امسال در نمایشگاه هواپیمایی شهر ژوهای به نمایش گذاشت. آنطور که گفته می شود، J-20 پیشرفته ترین جنگنده در حال ساخت توسط ارتش چین است.

مشخصات این دو جنگنده چیست؟

F-35 تک موتوره بوده و در تمامی شرایط جوی می تواند خود را از دید رادارها مخفی کند؛ همچنین به دلیل توانایی های فوق العاده بالا چند منظوره بوده و توسط یک خلبان کنترل می شود.

هدف از طراحی این جنگنده نابود کردن سیستم های موشکی پیشرفته زمین به هوا عنوان شده؛ به همین جهت برای اجرای موفقیت آمیز این نوع از عملیات، قدرت پردازشی فوق العاده بالایی داشته و از سیستم های راداری و تشخیص هدف پیشرفته ای برخوردار است. همچنین F-35 توانایی انجام عملیات هوایی برد کوتاه و بلند را دارد و در مقایسه با جنگنده تاکتیکی F-22 از سنسورهای پیشرفته تر و انعطاف بالاتری در نگهداری در پایگاه برخوردار است.

بر خلاف F-35، جنگنده چینی ها دو موتوره بوده و کاناردهایی (بالچه) در جلوی بال اصلی آن دیده می شوند؛ همچنین توسط یک خلبان کنترل شده و قابلیت مخفی شدن از رادارها را دارد.

بدنه این هواپیما برای حمل سلاح و سوخت بیشتر، به صورت کشیده طراحی شده و به نظر می رسد سه محفظه داخلی – دو محفظه کوچک برای موشک های برد کوتاه و یک محفظه بزرگ برای موشک های هوا به هوا یا هوا به زمین با برد بلند - برای قرار گرفتن سلاح ها در خود دارد.

در مقایسه با نسل پنجم جنگنده آمریکایی، J-20 برد حرکتی بیشتری داشته و می تواند سلاح های داخلی و سوخت بیشتری حمل کند. بسیاری از مشخصات این جنگنده به دلیل بی میلی مقامات نظامی چین در ارایه اطلاعات، تاکنون ناشناخته باقی مانده که دلیل احتمالی آن از سوی برخی کارشناسان تکمیل نشدن پروژه یا در اصل غیر چینی بودن جنگنده اعلام شده است.

عملکرد آنها در رادارگریزی و سایر قابلیت ها چگونه است؟

بر خلاف نسل های پیشین جنگنده های آمریکایی، F-35 برای رادارگریزی و عملیات مخفیانه طراحی شده است. به همین دلیل، شکل بدنه و مواد به کار رفته در آن کاملا با هدف تعیین شده سازگاری دارند. همچنین نگهداری از این جنگنده نسبت به نمونه های قبلی راحت تر بوده و از مواد مقاوم تری ساخته شده است.

با وجود موارد اشاره شده، همانند سایر هواپیماهای رادارگریز F-35 نیز در برابر رادارهای فرکانس پایین – مثل رادارهای غیرنظامی کنترل ترافیک هوایی - قابل شناسایی است. البته این رادارها نمی توانند مختصات دقیقی برای هدایت موشک به سمت هدف فراهم کنند.

دماغه و طرفین خلبان در J-20 برای رادارگریزی به شکل خاصی که تا حدود زیادی مشابه F-22 است، طراحی شده؛ بنابراین از این لحاظ بخش جلویی جنگنده چینی عملکرد خوبی دارد اما کناره ها و خروجی حول محور متقارن موتورها، ریسک تشخیص داده شدن توسط رادارها را بالا می برند.

در مورد میزان صدای تولیدی یکی از حاضرین در نمایشگاه هوایی چین 2016 ابراز کرده هنگام پرواز در ارتفاع کم J-20 صدای بسیار زیادی داشته است.

هر یک از جنگنده ها چقدر هزینه دارند؟

تاکنون سه نوع از جنگنده آمریکایی ساخته شده است. ارزان ترین نسخه F-35A نامگذاری شده که بر اساس قرارداد اخیر هر فروند بدون موتور هزینه ای 98 میلیون دلاری دارد؛ این رقم در صورت رسیدن به ظرفیت کامل تولید به 85 میلیون دلار کاهش می یابد.

در سال 2014 بخش خبری CBS از قول فرانک کندال خریدار ارشد تسلیحات پنتاگون عنوان کرد که برنامه F-35 ضمن تحمیل 163 میلیارد دلار هزینه بیش از بودجه، هفت سال از جدول زمانی عقب مانده است.

جالب اینکه همین اواخر مقامات پنتاگون اعلام کردند به 500 میلیون دلار دیگر برای تکمیل جت های در حال ساخت نیاز دارند! تحویل سفارشات F-35 به ارتش آمریکا تا سال 2037 به طول می انجامد و این جنگنده ها تا سال 2070 در ناوگان نیروی هوایی خدمت خواهند کرد.

هزینه خریداری F-35 تا جایی بالا رفته که بر اساس گزارش اخیر نیویورک تایمز پنتاگون بر سر قیمت مشغول چانه زنی با کمپانی لاکهید مارتین شده است!

طبق گفته های یک کارشناس نظامی، جنگنده چینی بین یک پنجم الی یک سوم نمونه مشابه آمریکایی هزینه دارد؛ قیمت نهایی فروش نیز 5 درصد بیشتر از هزینه تمام شده تعیین می شود.

این کارشناس، J-20 را معادل F-22 می داند؛ جنگنده ای که هر فروند آن حدود 150 میلیون دلار قیمت دارد. با این حساب هر فروند جنگنده چینی J-20 باید قیمتی در حدود 30 الی 50 میلیون دلار داشته باشد.

دلایل استراتژیک برای توسعه این جنگنده ها چیست؟

برنامه F-35 می تواند به عنوان یک ابزار دیپلماتیک برای گسترش شبکه مشتریان نظامی آمریکا عمل کند. برای مثال رژیم اشغالگر قدس با صرف هزینه 5.5 میلیون دلاری 33 فروند از این جت جنگنده را سفارش داده و قصد دارد در سال های آتی این رقم را به 50 فروند افزایش دهد.

علاوه بر این به گفته ارلاندو کاروالهو معاون اجرایی لاکهید مارتین در سال 2014، F-35 نقش یک موتور قدرتمند را برای تسریع روند رشد اقتصادی آمریکا و هم پیمانان بین المللی اش ایفا می کرد.

برخلاف آمریکایی ها، چینی ها برنامه ای برای صادرات J-20 و یا استفاده از آن برای گسترش روابط یا مناسبات امنیتی ندارند و این جنگنده فقط در اختیار ارتش این کشور خواهد بود.

جنگنده J-20 یک دستاورد بسیار مهم در راستای تلاش های چین برای دستیابی به تکنولوژی های نظامی پیشرفته محسوب می شود. به گفته تحلیلگران موضوع صادر نشدن J-20 می تواند گویای آن باشد که این جنگنده پیشرفته ترین هواپیمای جنگی است که چینی ها موفق به ساخت آن شده اند.

با وجود مزایا و معایب، J-20 مدرن ترین جنگنده ساخت چین است که بر اساس استانداردهای غربی توسعه یافته و یکی از نشانه های دستیابی چینی ها به تکنولوژی ساخت بدنه های رادارگریز به شمار می رود، عاملی که جزو پیش نیازهای اصلی در ساخت هواپیماهای پیشرفته جنگی محسوب می شود.

این جت جنگنده با توجه به توانایی غلبه بر اکثر سیستم های دفاعی منطقه، پتانسیل بهم زدن توازن نظامی شرق آسیا را دارد.