نگاهی به آینده نبرد پلتفرمیِ بعدی، در میدان هوش مصنوعی

گوگل هفته پیش کنفرانس توسعه دهندگانش را برگزار کرد ولی بر خلاف سال پیش، هیچ تک محصول بارزی را روی صحنه نبرد. در واقع، به سرتاسر این مراسم که نگاه کنید، گوگل را می بینید که در حال صحبت از ارتقا هوش مصنوعی در سرویس های مختلف خودش است؛ پیشرفتی نرم افزاری که حالا می تواند درکی صحیح تر از جهان پیچیده ی پیرامون خود داشته باشد.

البته، شرکت های تکنولوژیک مدت هاست که عبارت «هوش مصنوعی» را به عنوان یک مسئله تبلیغاتی مورد استفاده قرار می دهند اما نتیجه، محصولاتی معمولی بوده و همین اتفاق کاربر را هم تا حدی خسته کرده. بیشتر مشکل در این است که به جای بهره گیری از این نوع هوش برای خلق محصولات جدید، صرفاً محصولات و سرویس های قبلی کمی باهوش تر از پیش شده اند.

احتمالاً شما هم جز افرادی باشید که احساس می کنید با پیشرفت مقوله مورد بحث، تغییر خاص و شگرفی در زندگی تان روی نداده اما دو دلیل مهم وجود دارد که از حالا به بعد، باید به هوش مصنوعی و پیشرفت هایش به شکل جدی تری نگریست.

«فرانک چن» یکی از اعضای ارشد موسسه سرمایه گذاری «Andreessen Horowitz» است. وی در رابطه با هوش مصنوعی می گوید: «نرم افزار ما می تواند در آینده قدرتی ابرقهرمانی داشته باشد. نرم افزارهای کامپیوتری در آینده قادر به انجام کارهایی هستند که پیش از این فکر می کردیم فقط یک انسان از عهده شان بر می آید. مثلاً اینکه بتوان تشخیص داد درون یک تصویر چه چیزهایی وجود دارد، یا اینکه حدس زده شود چه زمان شخصی خاص قرار است عصبانی شود و یا خلاصه سازی اسناد و مقالات.»

اما چن می گوید از این ها مهم تر، وفور هوش مصنوعی است و اینکه می توان آن را همه جا یافت. تا همین تازگی، شرکت های بزرگ توسعه دهنده این نوع هوش، تمام تمرکزشان را قرار داده بودند تا این سیستم را در محصولات خودشان استفاده کنند. مثل اینکه موبایل شما بتواند صدای شما را به متن تبدیل کند و یا فیسبوک قادر باشد دوستان تان را در یکی از تصویر هایتان شناسایی کند. اما حالا داستان این است که شرکت های بزرگ درب های هوش مصنوعی و پلتفرم هایی را که تا کنون توسعه داده اند را به روی دیگران هم گشوده اند و به توسعه دهنده هایشان اجازه می دهند آنها هم بتوانند اپ، سرویس یا محصول خود را به ویژگی های جدید مجهز کنند.

بیشتر زمان ها، توسعه دهندگان هستند که معنا و ارزش واقعی یک محصول یا سرویس را مشخص می کنند. آیفون تا پیش از تاسیس اپ استور محصولی انقلابی به حساب نمی آمد اما سپس اپل از توسعه دهندگان کمک گرفت و اپ های رنگارنگشان را به اپ استور راه داد و امروز به همین دلیل شاهد شکوفایی اپ های بسیاری مانند اینستاگرام و سرویس های مختلفی هستیم.

هوش مصنوعی در حال قدرتمندتر شدن است

فُرم های اولیه هوش مصنوعی مدت هاست که در دسترس است. می توان گفت از دهه ۹۰ میلادی. برای مثال شما می توانستید گجتی تهیه کنید که صدای شما را به متن تبدیل می کند. مشکل اینجا بود که کیفیت کارشان افتضاح بود؛ انقدر خطا میان کار پیش می آمد که سرعت صحبت کردن از تایپ کردن همان لغات کمتر می شد. تا همین چند سال پیش وقتی به سراغ موبایل های هوشمند می رفتید تا صدای شما را به متن تبدیل کنند، کلی خطا می دادند.

در دهه ۹۰ اپل تبلتی ساخت به نام «Newton» که به واسطه هوش مصنوعی اش، می توانست دست خط شما را تشخیص داده و آن را به متنی با فونت های کامپیوتری بدل کند. مشکل اینجا بود که همین قابلیت در Newton انقدر بد کار می کرد که به جای تبلیغ، تبدیل شد به نقطه تضعیفش.

اما بالاخره پیشرفت هایی حاصل شد و هوش مصنوعی کارکرد بهتری پیدا کرد. از یکی دو سال پیش وقتی با موبایل صحبت می کنید خطاهای بسیار کمی دارد تا حدی که اصلا فراموش می کنید زمانی عملکردش پر از اشکال بود. سرویس های تصویری از اپل، گوگل و فیسبوک بی نظیرند و به شکل کاملاً مطلوبی می توانند چهره ها را شناسایی کنند. روز چهارشنه، مدیر عامل گوگل، آقای «سوندار پیچای» نرخ خطای مربوط به تشخیص گویش کلمات را ارائه داد و عنوان کرد که حجم خطاها به شدت پایین آمده اند:

نمودار فوق نشان می دهد که اسپیکر هوشمند گوگل یعنی محصولی که با نام «گوگل هوم» می شناسیمش، در کمتر از یک سال اخیر چگونه خطاهای کمتری پیدا کرده است. در واقع در کمتر از یک سال، خطاهای آن نصف شده اند.

پیشرفت های تاثیرگذار دیگری هم در زمینه هوش مصنوعی شکل گرفته. برای مثال، پیچای به حضار گفت که تصور کنید پشت زمین بیسبال و فنس قرار گرفته اید و می خواهید از فرزندتان عکس بگیرید. نتیجه این می شود:

وی سپس ادامه داد که در آینده، قادر خواهید بود تا از تکنولوژی گوگل استفاده کرده و اشیای اضافه مانند فنس را از تصویر حذف کنید و به این خروجی برسید:

در آینده، سرویس تصویر گوگل می تواند بهترین عکس شما را تشخیص دهد، بفهمد که چه کسانی در همان عکس کنار شما هستند، و سپس پیشنهاد دهد که می توانید آن را با همان افرادی که در تصویر حضور دارند به اشتراک بگذارید.

از سوی دیگر گوگل هوم به قدری هوشمند شده که می تواند کاربران مختلف خودش را در یک خانه تشخیص دهد. کافیست به این اسپیکر بگویید «به مادر زنگ بزن». در این حالت او می داند که شما چه کسی هستید و مادرتان کیست، و اشتباهاً با مادر همسرتان تماس نمی گیرد.

نبرد پلتفرمی بعدی، در میدان هوش مصنوعی

الگوریتم یادگیری ماشینی که انقلاب هوش مصنوعی را پی ریزی می کند، به قدرت پردازشی بیشتر و سخت افزارهای نوین تر نیاز دارد. سال پیش در کنفرانس توسعه دهندگان، گوگل خبر داد که چیپ اختصاصی TPU را طراحی کرده که از آن برای الگوریتم های یادگیری ماشینی استفاده می کند. آزمایش ها اکنون نشان می دهند که این چیپ ۳۰ برابر سریع تر از چیپ های کامپیوتری مرسوم می توانند به اجرای دستورات پیچیده بپردازند.

در سال گذشته، گوگل رک های بسیاری در دیتاسنترهایش را با همین چیپ های جدید پر کرد تا بتواند از قابلیت های هوش مصنوعی که روز به روز افزایش پیدا می کنند به شکل بهینه تری در محصولات و سرویس های خودش استفاده کند. گوگل روز چهارشنبه اعلام کرد که از این پس همه می توانند به عنوان جزیی از پلتفرم رایانش ابری گوگل، از این چیپ ها بهره مند شوند. شرکت مورد بحث پیشتر خود پلتفرم یادگیری ماشینی اش را در قالب یک پروژه متن-باز به نام TensorFlow ارائه کرده بود تا هر کسی که می خواهد بتواند نگاهی نزدیک تر به آن داشته باشد.

البته گوگل این کارها را صرفاً به دلیل افزایش اشتراک جمعی نمی کند؛ اهالی مانتین ویو هدفی بزرگ در سر دارند تا دستاوردهایشان را تبدیل کنند به یک استاندارد طلایی در این صنعت؛‌ استانداردی که سایر رقبا را مجبور به پیروی از آن می شوند. زمانی که یک شرکت می آید و نرم افزار خود را بر قله ی یک پلتفرم گوگل توسعه می دهد، تعویض و رفتن به یک پلتفرم دیگر بیش از اندازه برایش هزینه بر می شود. در نتیجه تبدیل شدن گوگل به استاندارد طلایی این حوزه، در سال های پیش رو درآمدهایی میلیاردی برایش به ارمغان می آورد.

و البته که رقبا خیلی ساده میدان را به گوگل واگذار نمی کنند. آمازون در حال حاضر سردمدار دنیای رایانش ابری با «سرویس های تحت وب آمازون» (AWS) است و تقریباً به توسعه دهنده ها همان چیزی را ارائه می دهد که گوگل پیش پایشان می گذارد. از سوی دیگر مایکروسافت هم ابزارهای مربوط به یادگیری ماشینی برای پلتفرم رایانش ابری اش، «اَژور» در اختیار توسعه دهندگان قرار می دهد.

اما از این طرف داستان، مشتری هایی که می آیند و از یک اپ استفاده می کنند، اصلاً برایشان مهم نیست که کدام غول تکنولوژی در پشت قضیه ایستاده و سرورهایش را در اختیار شرکت توسعه دهنده اپلیکیشن قرار داده. اما نبرد پلتفرم های ابری، برای خود مشتری ها فواید غیر مستقیم زیادی دارد. شرکت های بزرگ تلاش می کنند تا قابلیت های هوش مصنوعی تازه ای را به پلتفرم هایشان اضافه کنند تا هر شرکت کوچکی که می خواهد بتواند از آنها استفاده کند. به همین دلیل است که حتی ما کاربران عادی می توانیم در آینده شاهد افزایش چشمگیر قابلیت های هوش مصنوعی و دیدن آنها حتی در پیش پا افتاده ترین اپ ها و سرویس ها باشیم.

گوگل چند روز پیش روی صحنه کنفرانس خود، چشمه ای کوچک از قابلیت های آینده هوش مصنوعی را در دستیار خود نشان داد. یکی از مدیران گوگل به دستیار دیجیتالی گفت: «برایم یک سفارش از Panera بگیر». (یک رستوران زنجیره ای که به عرضه نان های مختلف مشهور است.) سپس گفتگوی او با اپ، به گونه ای پیش رفت که گویی واقعاً آن فرد در حال صحبت کردن با فروشنده یا صندوقدار Panera است. ابتدا نوع غذا انتخاب شد، سپس دستیار گوگل نوع نوشیدنی مورد نظر فرد را پرسید و پس از آن هم جمع مبلغ را به اطلاع رساند و گفت که آیا می خواهید سفارش بدهید یا خیر.

حالا، هر شرکت کوچکی با دسترسی به هوش مصنوعی گوگل می تواند قابلیت استفاده از سرویس های خود توسط دستیار گوگل را برای مشتریانش فراهم کند، بدون اینکه نیازمند استخدام چندین دانشمند علوم کامپیوتری باشد.

گوگل حالا وعده می دهد که ساخت یک تجربه کاربری مبتنی بر هوش مصنوعیِ پیچیده، در آینده به سادگی توسعه یک اپلیکیشن یا وب سایت برای سرویس تان است. مهندسان خود گوگل هستند که بخش زیادی از کارهای دشوار را انجام می دهند و این قابلیت را در اختیار شرکت ها قرار می دهند تا سرویس هایی را برای کاربران عرضه کنند که یک دهه پیش، حتی در تصور غول های تکنولوژیک هم نمی گنجید.

شاید هنوز هم چند سال تا رسیدن واقعی به این چشم انداز فاصله داشته باشیم، وقتی به گذشته هم نگاه می کنید، یادتان می آید که اولین وب سایت ها و یا اولین اپ ها، چه کیفیتی داشتند، اما در نهایت این کاربران هستند که انتظار دارند در آینده همه اپ ها و سرویس ها، این قابلیت های هوشمند را با خود به همراه داشته باشند و با دستیارهای مجازی بتوان به سراغشان رفت و از آنها استفاده کرد.

در همین حین، توسعه دهندگان خلاق تر می توانند از ابزارهای ارائه شده توسط آمازون، مایکروسافت و گوگل بهره گرفته و محصولاتِ آینده را توسعه دهند. آقای چن باور دارد که تکنیک های یادگیری ماشینی در آینده باعث پیشرفت در حوزه های بسیاری،‌ حتی حوزه پزشکی می شود. برای مثال، شناسایی سلول هایی که به سرطان مبتلا شده اند. در گذشته، به تیمی بزرگ از متخصصان هوش مصنوعی نیاز بود تا بتوان ساخت ابزاری برای تشخیص سرطان را کلید زد؛ امروز این ها تبدیل شده اند به ابزارهای اولیه ای که در برخی کشورها در اختیار دانش آموزان دبیرستانی قرار می گیرد.

پیشتر می گفتند که در آینده، همه نیازهای ما از طریق یک دستیار دیجیتالی قابل انجام است و دیگر نیازی به رفتن سراغ اپ ها و سرویس های مختلف به شکل مستقیم نیست. حالا، با پیشرفت تکنولوژی، این چشم انداز هر روز واضح تر می شود، درست مثل چشم انداز موبایل های هوشمند که استفاده از سرویسی مانند اوبر (اسنپ و تپ سی در کشور ما) را ممکن کرده است.