پدیده ای به نام «فیجت اسپینر» که اسباب بازی شماره یک دنیا لقب گرفت

در مطلب امروز سعی داریم پیرامون یک ترند جدید با شما سخن بگوییم و آن چیزی نیست جز فیجت اسپینر.

اسباب بازی جدیدی که تصویرش را در بالا مشاهده می کنید و میان انگشتان می چرخد. برای استفاده از این وسیله کافیست پدی که در مرکز آن قرار دارد را با دو انگشت نگه دارید و با یکی از انگشتان خود به یکی از سه پره آن ضربه ای کوچک بزنید. به این ترتیب، اسپینر حول یک مرکز ثقل شروع به چرخیدن می کند.

وزن سبک این ابزار و همچنین سایش اندک مرکز آن با دست باعث می شود که اسپینر برای مدتی طولانی شروع به چرخیدن کند و تجربه حسی لذتبخشی را از آن کاربر نماید. این اسباب بازی حالا آنچنان مورد توجه قرار گرفته که چالش چرخاندن، پرتاب کردن و انجام کارهای محیرالعقول با آن به موضوعی برای ساخت و انتشار ویدیوهای آموزشی روی یوتوب بدل شده.

چرا ساخته شد؟

فیجیت اسپینر در وهله نخست به عنوان ابزاری برای سرگرمی یا بهتر بگوییم یک اسباب بازی معرفی شد اما همزمان از اثرات معجزه آسای آن برای کاهش استرس و تسکین روح نیز سخن به میان آمد؛ گفته می شود فیجت اسپینر در درمان اختلال بی توجهی و بیش فعالی معجزه می کند. برخی هم بر این باورند که فیجت اسپینر همان راهکار احتمالی برای رفع اعتیاد به تلفن های همراه است که مدت هاست کارشناسان امر برای پیدا کردنش در تلاش و تکاپو هستند.

استفاده از گجت های مشابه به اسپینر بیشتر عاملی برای حواس پرتی افراد بیش فعال است

این در حالی است که روانشناسان بالینی از جمله مارک راپورت که در دانشگاه مرکزی فلوریدا تدریس می کند و تاکنون مطالعات زیادی را روی مزایای حرکت در بهبود تمرکز حواس مبتلایان به اوتیسم انجام داده نظری غیر از این دارند و معتقدند:

استفاده از گجت های مشابه به اسپینر بیشتر عاملی برای حواس پرتی افراد بیش فعال است.

علاوه بر این، طبق اعلام کاترین ایسبیستر، پروفسور رسانه های رایانشی در دانشگاه کالیفرنیا که به مطالعه تعاملات انسان با کامپیوتر و بازی پرداخته، فیجت کیوب که نوعی مکعب پلاستیکی با دکمه های مختلف برای مشغول کردن دستان است، ابزار مناسب تری برای استفاده دانش آموزان و دانشجویان در کلاس های درس به شمار می رود و کمتر باعث حواس پرتی می شود.

فیجت اسپینرها فارغ از سودمندی شان در افزایش تمرکز حواس کودکان، مجادلات علمی در رابطه با حواس پرتی کودکان و نحوه کمک کردن به آنها برای مقابله با این مقوله را داغ تر کرده اند.

برای نمونه گرچه دیتای زیادی در رابطه با حواس پرتی بیشتر کودکان امروزی نسبت به قدیم وجود ندارد، برخی کارشناسان و محققان باور دارند که همزمان با افزایش مالتی تسکینگ به خاطر عصر دیجیتال، تمرکز حواس آنها نیز کمتر شده است.

اما روش های زیادی برای بالا بردن تمرکز حواس دانش آموزان در محیط های آموزشی وجود دارد که از آن جمله می توان به همین فیجت کیوب، افزایش زنگ های تفریح و حذف عوامل منحرف کننده حواس از محیط کلاس اشاره نمود.

پیدایش

اگر بخواهیم دقیق تر بگوییم، از زمستان قبل بود که فیجت اسپینرها کلاس های درس را مورد هجوم خود قرار دادند و باعث شدند که معلم ها آنها را همچون اجناس قاچاق توقیف نمایند. اگر تا قبل از این زمان نام این محصول را در گوگل سرچ می کردید، هیچ نتیجه ای برایتان نمایش داده نمی شد، حالا اما اسپینرها در زمره آیتم های اصلی عرضه شده در فروشگاه های موبایل و بعضا خواربار به شمار می روند.

همانطور که در ابتدا گفتیم، اکنون فروشگاه ها، اسپینر را تحت عنوان کالایی برای کاستن از استرس معرفی می کنند و حتی تصور می شود که این ابزار در درمان بیماری هایی نظیر اوتیسم و بیش فعالی موثر است.

البته هنوز هیچگونه دلیل و مدرک علمی دال بر موثر بودن اسپینر در درمان این بیماری ها ارائه نشده اما این مساله باعث نشده که مردم از کاربرد و استفاده افراطی این ابزار دست بردارند. برخی هم طبق آنچه در بالا گفتیم اسپینر را همان معجزه خواستنی و غایب برای ترک اعتیاد خود به اسمارت فون ها می دانند؛ ابزاری که انگشتان را مشغول نگه می دارد تا دیگر وسوسه لمس کردن نمایشگر موبایل های هوشمند خود نشوند.

اما حذف اعتیاد به تلفن همراه، وابستگی به اسپینرها را به دنبال داشت و کار را به جایی رساند که حالا در بسیاری از مدارس ایالات متحده آمریکا و همچنین انگلستان همراه داشتن این ابزار ممنوع است.

باید در نظر داشت که ترند شدن فیجت اسپینر ابدا تازگی ندارد و اسباب بازی های مشابه به آن سال هاست که به بازار می آیند، برای مدتی ترند می شوند و سپس از خاطره ها می روند با این همه، در ماه های اخیر این ترند به نقطه غیر قابل تصوری از هیجان رسیده و شکلی تب گونه پیدا کرده است. نکته جالب آنکه درست مانند دیگر ترندهای فرهنگی نظیر پوکمون گو، این بچه ها بودند که نخستین بار جذب اسباب بازی مورد اشاره شدند.

این ابزارها ضمن آنکه به سرگرمی لذت بخش خیلی ها بدل شدند و خشم دبیران را در کلاس های درس برانگیختند، الهام بخش نوعی بر هم ریختگی اقتصادی هم بوده اند.

تولید یک فیجت اسپینر بسیار کم هزینه است حال آنکه با قیمت چند ده هزار تومان در بازار به فروش می رود. در این میان برخی هم تلاش می کنند که از آب گل آلود ماهی بگیرند و با عرضه اسپینرهای لوکس رقم هایی نجومی را از علاقمندان آنها دریافت نمایند.

اما آنطور که نشریاتی مانند گاردین و نیویورک تایمز در ابتدای امر مدعی شدند عواید این اختراع تنها برای مدتی کوتاه نصب مخترع آن شد، که البته کمی بعد نادرست بودن ادعای آنها ثابت گردید.

در تمامی این مقالات گفته می شد که خانمی 62 ساله به نام کاترین هتینگر آن را ساخته است در حالی که خانم هتینگر این گفته را نفی کرده. او می گوید زمانی به خاطر ابتلا به یک بیماری نادر عصبی قادر به جنب و جوش و بازی کردن با دختر خردسالش نبوده و با استفاده از وسایل ساده ای که در منزل داشته اسباب بازی مشابه به اسپینر با شمایل بشقاب پرنده را برای فرزندش می سازد و در سال 1993 نیز درخواست خود برای ثبت پتنت آن را تسلیم سازمان مربوطه در آمریکا می کند که البته این پتنت حدودا چهار سال بعد به وی اعطا می شود.

اما دارندگان پتنت باید مرتبا وجهی را به اداره پتنت ها پرداخت کنند تا همچنان نامشان به عنوان دارنده حق امتیاز آن محصول باقی بماند و چون خانم هتینگر این پول را پرداخت نکرد پتنت وی در سال 2005 منقضی شد. روزها گذشت تا اینکه در اواخر سال 2016 ترند تازه ای در سرتاسر دنیا به وجود آمد و وسیله ای به نام فیجت اسپینر که اندک شباهتی هم به اختراع وی داشت بازار را قبضه کرد.

خود خانم هتینگر اما بر این باور است که این اسباب بازی شباهت زیادی به آنچه برای دخترش ساخته بود ندارد و اختراع فیحت اسپینر صرفا به او نسبت داده شده است.

«اختراع فیجت اسپینر را به من نسبت داده اند»

اما با جستجوی عبارت Spinning toy یا اسباب بازی چرخنده، اطلاعات مربوط به هزاران پتنت در اختیارتان قرار می گیرد که از یویو گرفته تا هرچیزی مانند آن را شامل می شود. لذا در برهه کنونی مشخص نیست که فیجت اسپینر دقیقا به کدام پتنت ها مربوط می شود و در نتیجه اگر این اسباب بازی مخترع یا مخترعانی داشته باشد فعلا هویت آنها معلوم نیست.

از آنسو با در نظر داشتن اینکه حق امتیاز خانم هتینگر برای اسباب بازی اش در سال 2005 باطل شده، حتی اگر فیجت اسپینر از آن استفاده کرده باشد، باز هم این خانم حق شکایت و دریافت خسارت از تولید کنندگان این اسباب بازی را ندارد.

اگر نگاهی دقیق و موشکافانه به یکی از این اسباب بازی های بیاندازید در خواهید یافت که فرفره شاید بیشترین شباهت را به آن داشته باشد که البته نه در میان انگشتان که روی زمین به دور خود می گردد.

فرفره نتنها یکی از قدیمی ترین اسباب بازی های ساخته شده دنیاست بلکه از جمله کهن ترین دست سازه های تمدن بشری هم به شمار می رود. دانشمندان و تاریخ شناسان چندی قبل یکی از نخستین نمونه های آن را همراه با گونه های اولیه چرخ در بین النهرین پیدا کردند که قدمتی برابر با 5500 سال یا حتی بیشتر دارد. اما مصریان باستان هم فرفره داشته اند که البته برخی از آنها در مقبره توت عنخ آمون یافت شده.

اثرات روحی و روانشناختی

اما باز گردیم به فیجت اسپینر و اثرات روانشناسی آن؛ این ابزار به واسطه طراحی اش و البته نحوه کاربردش ناخودآگاه این ذهنیت را در کاربرانش به وجود می آورد که می توانند یک دنیا در دستانشان بگیرند که البته این موضوع ابدا منافاتی با ایدئولوژی اسمارت فون ها ندارد..

اسپینر همچنین این احساس را در فرد ایجاد می کند که از قدرت و توان لازم (هرچند کوچک) برای غلبه بر قوانین طبیعی برخوردار است.

در سال 2015 میلادی، راپورت و همکارانش تحقیقی را روی جمعی از کودکان 8 تا 12 ساله مبتلا به بیش فعالی انجام دادند که نتایج آن در نشریه موسوم به روانشناختی کودکان غیرعادی منتشر شد.

براساس این تحقیق آن دسته از کودکانی که به واسطه فعالیت های بدنی خاص دستان و پاهای خود را بیشتر از دیگران تکان می دادند نسبت به آنها که دائما در جای خود نشسته و فعالیتی نداشتند بهتر عمل می کردند و در نهایت مشخص گردید که این تمرینات برای کودکان مبتلا به بیش فعالی سودمند هستند.

در نظر داشته باشید که تاکنون هیچ مطالعه مستقلی روی فیجت اسپینرها و اثرات سودمند آنها انجام نشده و در نتیجه نمی توان با قطعیت گفت که این ابزارها هم چنین فایده ای دارند. راپورت در تحقیق خود خاطرنشان کرده که اسباب بازی های دستی کوچک تاثیر چندانی در افراد مبتلا به اوتیسم و بیش فعالی ندارند چراکه نیازمند حرکات بدنی بزرگ که باعث تحریک ناحیه جلویی مغز (که به پایداری تمرکز حواس منجر می شوند) می گردد، نیستند. بدتر از همه اینکه این ابزار برخلاف باور عموم باعث حواس پرتی کودکان در محیط هایی نظیر کلاس های درس می شوند.

خطرات

چندی قبل گزارشی غیررسمی در رابطه با اسپینرها منتشر شد که حاکی از وجود مقادیر قابل توجهی سرب در این اسباب بازی بود که البته برای بدن به شدت خطرناک است. البته باید بگوییم این تحقیق را فردی به نام تامارا روبین از طرفداران پیشگیری آلودگی با سرب پس از بررسی تنها یازده فیجت اسپینر انجام داده و نتایج آن از سوی هیچ مرکز علمی یا دانشگاهی تایید نشده است.

خطر دیگر اما خفگی ناشی از بلعیدن اسپینرها توسط کودکان است. کمیسیون ایمنی محصول آمریکا هم اکنون در حال تحقیق در مورد موارد خفگی ناشی از بلعیدن اسپینر توسط کودکان است و انتظار می رود که به زودی گزارش مفصلی را در این باره منتشر نماید.

در ادامه می توانید ویدیویی کوتاه در مورد نحوه کار کردن با این ابزار را مشاهده نمایید: