بهترین نوع شکلات برای سلامتی کدام است؟

به نقل از Montezuma II امپراطور ازتک ها آورده اند که یک سرباز تنها با خوردن یک فنجان کاکائو می تواند یک روز کامل را دوام بیاورد.

اما منظور Montezuma II احتمالا شکلات داغی که ما این روزها میل می کنیم نیست و وی در اصل به دانه های ریگ مانند و تلخی اشاره داشته که گاه لایه ای از کلسیم رویشان قرار داشته است.

شکلات های شیرین امروزی که ترکیبی از شیر خشک و شکر را در خود دارند محصول انقلاب صنعتی هستند. البته تا این اواخر حتی تصور هم نمی شد که شکلات اثرات بالقوه ای در سلامت انسان داشته باشد و بیشتر به عنوان لذت آمیخته به گناه از آن یاد می شده.

اما تحقیقاتی که در سی سال گذشته انجام شده دیدگاه ما را نسبت به شکلات و کاکائو (ماده پایه برای تهیه شکلات) تغییر داده است. این تغییر دیدگاه مشخصا از سال ۱۹۹۷ میلادی به دنبال انتشار نتایج تحقیقی آغاز شد که پژوهشگران دانشگاه هاروارد روی بخشی از جمعیت پاناما و کلمبیا انجام دادند که اصلاحا Kuna خوانده می شدند.

محققان گزارش دادند مردمانی که در سواحل پاناما زندگی می کنند فشار خون پایینی دارند، عمرشان طولانی تر، نرخ سکته و حمله قلبی در آنها به مراتب کمتر و آمار ابتلایشان به دیابت و سرطان هم نسبت به افرادی که در سرزمین های اصلی پاناما زندگی می کنند کمتر است.

آنها در گزارش خود اعلام کردند وجه تمایز این مردمان در کاکائو است چراکه مردمان Kuna به طور متوسط پنج فنجان ماده غذایی ساخته شده از آن را در طول روز مصرف می کنند.

از زمان انتشار این گزارش، تحقیقات بالینی و آزمایشگاهی بیشتری صورت گرفت که همگی موید اثرات سودمند شکلات و کاکائو روی شاخص های سلامت قلبی از جمله رگ های خونی، سطح کلسترول HDL (خوب) و فشار خون بودند.

سوالی که مطرح شد این بود: کاکائو چه ماده ای دارد که این اثرات مثبت را روی سلامتی می گذارد؟ پاسخ احتمالا فلاونول ها و به طور مشخص ترکیبی به نام epicatchin است. در تحقیقات آزمایشگاهی مشخص گردید که epicatchin نوعی آنتی اکسیدان بسیار قوی است. با این همه عملکردی که در بدن انسان از خود به نمایش می گذاشت کاملا شبیه به یک آنتی اکسیدان نبود.

این ماده در مقابل اثرات دیگری را در بدن از خود نشان می داد؛ کم کردن از تنش و فشارهای وارده به رگ های خونی یکی از اثرات مثبت برشمرده شده برای آن بود که در نهایت به پایین آوردن فشار خون کمک می کرد و تولید کلسترل HDL را تسهیل می نمود و به عملکرد بهتر انسولین منجر می شد. در واقع استدلال دانشمندان این بود که epicatchin ایجاد این اثرات بیولوژیکی را ساده تر می کند.

اما یکی از اصلی ترین موانع برای طبقه بندی کردن شکلات به عنوان یک ماده غذایی سالم انرژی، چربی و شکری است که در اشکال صنعتی آن وجود دارد. مشکل دیگر آن است که اغلب شکلات های موجود در فروشگاه ها حاوی میزان ناکافی فلاونول از جمله epicatchin هستند و در نتیجه اثری که باید را روی سلامتی انسان بر جای نمی گذارند.

سوال اینجاست که با در نظر داشتن این موضوع چطور می توان نتایج به دست آمده از بسیاری تحقیقات صورت گرفته پیرامون شکلات را توجیح کرد؟ در واقع این تحقیقات روی شکلات هایی انجام شده اند که در فروشگاه ها وجود ندارند و اثراتی هم که در مردم Kuna مشاهده شده احتمالا به خاطر مصرف زیاد کاکائو در آنها بود.

مصرف کاکائوی خالص

اگر شکلات حاوی مقدار کافی epicatchin نیست و در نتیجه تاثیر چندانی بر سلامت انسان ندارد آنگاه تکلیف کاکائو چه خواهد بود؟

دانشمندان معتقدند دانه های کاکائو که از درختی به نام Theobroma cacaoبه دست می آید تاثیر به مراتب بیشتر روی سلامت انسان دارند.

با این همه باید اشاره کنیم این اواخر تحقیقی که حاکی از اثرات مثبت کاکائو روی کاهش خطرات بیماری های قلبی عروقی باشد انجام نگرفته و تمامی تحقیقات چند سال گذشته حول شکلات یا کاکائوهای صنعتی بوده اند.

بنابراین، در انتها می توان اینطور نتیجه گرفت که شکلات غذای سالمی نیست هرچند که تحقیقات مختلف نشان دهنده اثرات مثبت آن (انواع بهینه سازی شده آزمایشگاهی) روی بدن انسان هستند. لذا بهترین توصیه ای که پژوهشگران حالا در اختیارمان قرار می دهند این است که نباید شکلات های صنعتی را برای بهره مندی از اثرات سلامتی شان مصرف کرد چراکه این مواد چنین تاثیری ندارند.