نگاهی بر دغدغه‌های مسئولین و کارشناسان ایرانیِ حوزه اینترنت اشیاء

اینترنت اشیاء در حال پیمودن گام‌های نخستین خود در کشور ماست. اپراتور‌ها مدتی است که از این اکوسیستم سخن می گویند ولی در کشورمان هنوز اینترنت اشیاء از فاز آزمایشگاهی خارج نشده است. از سوی دیگر افزایش روزانه تعداد دستگاه‌های هوشمند متصل به اینترنت یکی از نگرانی های حال حاضر مسئولان به شمار می رود. اگرچه این گجت‌ها تا حدودی زندگی روزمره را ساده‌تر می‌سازند، اما خطر سوءاستفاده از آنها از طریق بدافزارها نیز روز به روز بیشتر می شود.

از این رو سردار غلامرضا جلالی رئیس سازمان پدافند غیر عامل کشور، در صحبت‌های اخیر خود از تهدیدات امنیتی حول اینترنت اشیاء اظهار نگرانی نمود و گفت:

«فرآیندهای جهانی رو به جلو حرکت می‌کنند، لذا یکسری روندها را می‌بینیم که اینترنت اشیاء یکی از آن‌هاست و این اینترنت ارتباط بین تمام اجزای موجود در کره زمین را برقرار می‌سازد و این ارتباط تبادل، تحلیل، کنترل، فرمان‌پذیری و بعد هدایت را ممکن می‌سازد. لذا اینترنت اشیاء می‌تواند تهدید اساسی برای کشور در آینده شود.»

او درباره اجرا شدن مرحله اول این مهم در ایران که هوشمند سازی زیر ساخت‌های اینترنت اشیاء است، خاطر نشان نمود که این تحول بخواهیم یا نخواهیم بخشی از زندگی ما را در بر می‌گیرد و دولت‌ها نیز قدرت ممانعت از ورود فناوری‌ها را ندارند. به گفته وی، دو راه حل در خصوص مواجهه با این نوع فناوری‌ وجود دارد:

«می‌توان مانند کره شمالی که اجازه ورود هر فناوری را به داخل کشورش نمی‌دهد برخورد کرد یا از فناوری به صورت کنترل و مدیریت‌شده استفاده کرد.»

هنوز مصادیق اینترنت اشیاء در ایران وجود ندارد

برای واکاوی بیشتر موضوع امنیت در بحث اینترنت اشیاء، دیجیاتو به گفتگو با «مهدی روحانی‌نژاد» مدیر فروم اینترنت اشیاءِ ایران پرداخت. وی اینترنت اشیاء را در سه گام مختلف تعریف نمود:

• گام اول تعبیه یک سنسور در وسایل مختلف همچون وسایل خانگی، سرویس های شهروندی (تاسیسات برقی،انشعابات گاز و...)، حتی در مورادی ماشین‌آلات هوشمند کشاورزی است. این سنسور می‌تواند یک یا چند پارامتر مشخص را بسنجند.
• گام دوم این است کاربر بتواند با سنجش پارامتر‌های مورد نظر تغییراتی در آن ایجاد کرده و به مدیریت ویژگی‌های مختلف محیطی بپردازد. (مانند تنظیم نمودن دمای یخچال و سیستم‌ گرمایشی یا قطع برق و گاز)
• گام سوم ایجاد قابلیت در دستگاه‌های موردنظر است که آنها خود بتوانند به مدیریت پارامتر‌های مشخصی بپردازد. (مثال این مورد فعالیت ماشین‌های هوشمند خودران شهری یا کشاورزی است که با تبادل اطلاعات مسیر و روند فعالیت خود را تنظیم می‌کنند.)

در صورت پیشروی در راستای این سه گام، پدیده اینترنت اشیاء بطور کامل رخ خواهد داد اما به گفته وی ایران هنوز در مرحل ابتدایی که تعبیه سنسورهاست متوفق شده است.

روحانی نژاد باور دارد همان‌گونه که با همه گیر شدن استفاده کاربران از تلفن‌های هوشمند و اتصال کامل مردم با یکدیگر، زندگی آنها دچار تحولاتی عظیم شده است، موج بعدی تحولات ارتباطی یعنی بحث اتصال اشیاء با یکدیگر نیز رخ خواهد داد و دیر یا زود تاثیرات خود در روند زندگی هموطنان را خواهد گذاشت.

به گفته وی، این مهم فرصتی خوبی برای فعالان حوزه ICT است که بتوانند با فعالیت در این زمینه مقیاس بزرگی را پوشش دهند، این اتفاق می‌تواند قسمتی از رشد ۲/۵ برابریِ مقرر شده حوزه ICT را تحقق بخشد.

مدیر فروم اینترنت اشیاءِ ایران درباره تهدیدات امینتی این حوزه به دیجیاتو می‌گوید:

«طبیعی است که هر فرصتی در حوزه فناوری، تهدیداتی را نیز به همراه دارد و در این بحث کاملاً مشخص است که مانیتور کردن ۳۰۰ میلیون تبادل داده [بین اشیاء] بسیار سخت تر از ۵۰ میلیون ارتباط [بین تلفن‌های هوشمند] است چراکه با هوشمند شدن تمامی اشیاءِ پیرامون ما، آسیب پذیرتر می شویم. به همین دلیل است که مهم ترین چالش حوزه Io‌T مسئله امنیت است.»

بهتر است برخلاف همیشه، قبل از همه‌گیر شدن IoT تهمیدات امنیتی آن پیش بینی شود

به عقیده وی اصولاً مصادیق فناوری ابتدا به ایران وارد می‌شوند و پس از آن مسئولین نظر به همه گیر شدن مسائل موردنظر، واکنش نشان داده و پدافند کنترلی خویش را ارائه می‌کنند. اما نکته مطلوب اینجاست که اینترنت اشیاءِ هنوز بطور کامل به کشور وارد نشده و مسئولین و فعالان کشور می‌توانند از اکنون تا چندین سال دیگر با به روزرسانی مقررات و زیرساخت‌ها و پیش‌بینی تمهیداتی امنیتی، شرایط موجود برای ایمن‌تر شدن هرچه بیشتر فعالیت‌های این‌چنینی را فراهم آورند.

IoT کاربرد‌های زیادی بصورت b2b و b2g دارد امام مسئولین اطلاعاتی در این زمینه ندارند

روحانی نژاد دغدغه اصلی فعالان بخش IoT در کشور را فرهنگ‌سازی و آموزش پایه‌ای می‌داند چرا که به گفته او علاوه بر کاربران، مسئولان و فعالان حوزه فناوری، اطلاعات زیادی از کاربردها و استفاده‌ی مقوله اینترنت اشیا‌ء در فعالیت مشترک خود ندارد. از آنجایی‌که این مسئله کاربرد‌های زیادی بصورت b2b (بنگاه به بنگاه) و b2g (بنگاه به دولت) دارد، وی انتظار دارد مسئولان به کسب اطلاعات کافی در این زمینه پرداخته تا در جهت توسعه فعالیت های خود در این زمینه قدم برداشته، تا ایران از قافله تکنولوژی عقب نماند.

درست که اینترنت اشیاء در بطن خود دغدغه‌های امنیتی زیادی دارد اما می‌توان با آموزش‌های صحیح و بکاربردن تمهیداتی پیش‌بینی شده به استقبال این مهم رفته تا بتوانیم شرایط زندگی را با هوشمندسازی اشیاء بهتر سازیم.