بیت‌کوین و اتریوم، علت قحطی کارت گرافیک در ایران

ارزهای دیجیتال که این روزها در صدر اخبار اقتصادی و تکنولوژی قرار گرفته‌اند، تبعات زیادی را با خود به همراه داشته و واکنش‌های متعددی از سوی مردم کشورها دریافت کرده‌اند. یکی از جنبه‌های که کمتر به چشم می‌آید، تغییرات شدید در قیمت بازار قطعات کامپیوتری است که در ابعاد جهانی رخ داده و در ایران نیز به علت محبوبیت روزافزون این ارزها، به طور ملموس حس می‌شود.

کافیست قصد خرید کارت گرافیکی رده بالا جهت بازی کردن (برای یک سیستم گیمینگ) داشته باشید و با بازاری خالی از هر گونه کارت گرافیک درجه متوسط رو به بالا روبرو خواهید شد که در آن رقم‌های بسیار بالایی برای قطعات پیشرفته نایاب در نظر گرفته شده است. اکنون کمتر فروشگاه اینترنتی وجود دارد که هنگام تماس با بخش فروش آن از شما نپرسد چند کارت گرافیک می‌خواهید؟ گویی که تمامی مشتریان صرفا ماینرها (افرادی که ارزهای دیجیتال را استخراج می‌کنند) هستند و گیمرها فراموش شده‌اند.

با یکی از فروشگاه‌های قطعات کامپیوتری نسبتا معروف که تماس می‌گیرم، مسئول فروشنده دلیل نوسان قیمت بازار کارت گرافیک را «بیت کوین و دوستانش» معرفی می‌کند:

«ارزهای دیجیتال بازار جهانی را تحت تاثیر خود قرار داده‌اند، قیمت‌ها در سایت‌های معتبر آمازون هم همین است و لحظه‌ای عوض می‌شود. البته 5درصد عوارض مالیات قطعات امارات متحده عربی و نوسانات ارز هم بی‌تاثیر نبوده ولی هجوم ماینرها به خرید کارت گرافیک بیشترین علت این مسئله است.»

«سعید حسینی»، مدیرعامل فروشگاه «لیون کامپیوتر» از تاثیرات بازار ارز دیجیتال از اواخر سال 90 در بازار ایران می‌گوید و اوج گرفتن این اثرات را اواخر سال 95 و نهایت آن را روزهای کنونی می‌داند. وی در همین رابطه به دیجیاتو می‌گوید:

«فقدان کارت گرافیک در بازار به موجب استقبال ماینرهاست و شرکت‌های سازنده این قطعات نیز در ابتدا تمهیدی برای این شور و هیجان ندیده بودند، از همین رو میزان تولیدات این کارخانه‌ها (عرضه آنها) از مقدار تقاضا کمتر شده و سال 2016 و تا همین چند ماه پیش به همین منوال گذشت. مردم تمامی قطعات موجود در دنیا را تمام کرده بودند و خود ما خریدارانی از کشورهای همجوار مثل روسیه داشتیم چرا که موجودی برخی کشورها به کل تمام شده بود.»

حسینی افزایش قیمت اتریوم و تعطیلات سال نوی میلادی جدید که مصادف با افزایش قیمت شدید این نوع ارز دیجیتالی شد را دو دلیل عمده و اصلی گرانی کارت گرافیک و چند قطعه دیگر در بازار رایانه می‌داند. او معتقد است افزایش قیمت اتریوم رابطه مستقیمی با بالا رفتن قیمت کارت گرافیک دارد و در این باره مثال جالبی می‌زند:

«اگر اتریوم به رقم 5 هزار دلار برسد، مغازه‌های دارای کارت گرافیک دچار دستبرد‌ می‌شوند.» او در ادامه به مسئله تعطیلات کارخانه‌ها به موجب کریسمس و آغاز سال نوی میلادی می‌گوید: «تعطیلی این کارخانه در روزهای اخیر به طور اتفاقی مصادف با بالا رفتن قیمت ناگهانی اتریوم شد، ضمن اینکه کارخانه‌ها در اواخر سال معمولا سفارش تولید نمی‌گیرند.»

وی از راه چاره برخی شرکت‌ها مثل Nvidia در رابطه با کمبود موجودی کارت گرافیک برای ماینرها پرده برمی‌دارد و آن را به دیجیاتو این‌گونه توضیح می‌دهد:

«این شرکت‌ها قطعاتی مخصوص ماین کردن را درست کردند که هم مصرف برق بسیار پایین‌تری نسبت به کارت گرافیک‌های گیمینگ دارند و تمرکزشان را برای ماین کردن ارزهای دیجیتال گذاشته‌اند. مدل‌های مثل P106 Geforce و اصولا مواردی که دارای پسوند BTC در انتهای نام مدل خود هستند جزو این دسته قطعات قرار می‌گیرند.»

بر اساس گفته‌های مدیرعامل لیون کامپیوتر، اخیرا سازمان گمرک کشور مسئله گرانی و افزایش تقاضای کارت گرافیک را مدنظر قرار داده و بارهای وارداتی این قطعات را به دقت بررسی و قیمت آنها را موشکافی می‌کند. او از فقدان قطعاتی همچون پاور و مادربورد نیز در بازار جهانی می‌گوید چرا که مدل‌های قدرتمند این قطعات نیز برای ماین کردن ارزهای دیجیتالی استفاده می‌شود:

«پاورهای قدرتمند (1400 وات به بالا) و مادربوردهای سری BTC (پسوندی مختص قطعات مخصوص استخراج ارز دیجیتال) در بازار کمیاب و نایاب شده‌اند و برخی کاربران با قطعاتی مثل DUAL PSU دو پاور ضعیف‌تر را به یک سیستم متصل می‌کنند. قیمت این قطعات نیز در روزهای گذشته 2 تا 3 برابر افزایش داشته است.»

از آن سو «جلال حسین خانی» مدیر عامل شرکت تندیس پردازش هزاره سوم که در زمینه استخراج ارزهای دیجیتالی فعالیت دارد، معتقد است که گرانی در بازار ایران بیش از رقم واقعی خود در ابعاد جهانی صورت گرفته و نزدیک 60 الی 70 درصد بیشتر از حد واقعی خود است. او به دیجیاتو می‌گوید:

«یک کارت گرافیک مدل 1080 را اگر در سایت‌های خارجی استعلام قیمت بگیریم با احتساب ارز کنونی و پرداخت‌های گمرکی می‌توان با قیمت چهار میلیون و پانصد هزار تومان خرید، در صورتی که نرخ همین مدل در ایران رقمی معادل شش و نیم تا هفت و نیم میلیون تومان است.»

حسین خانی که بیش از یک سال است در زمینه ماینینگ بیت‌کوین فعالیت می‌کند، خریدن این کارت گرافیک‌ها را با توجه به افزایش نرخ ارزهای دیجیتالی به ویژه ارزهایی همچون اتریوم، اتریوم کلاسیک و بیت کوین گلد و.. را به صرفه می‌داند و معتقد است هزینه این دستگاه‌ها بعد از چند ماه به خریداران خود بازخواهد گشت. او البته اضافه شدن جمعیت ماینر به بازار استخراج ارزهای دیجیتالی را موجب کاهش درآمد اتریوم برای ماینرها می‌داند: «در ماه گذشته می‌شد با یک دستگاه دارای 18 کارت گرافیک قوی و 3 ریگ، رقمی معادل 2.5 اتریوم در ماه استخراج کرد ولی الان به 1.8 رسیده است.»

او سود حاصل از این ارزها را وسوسه انگیز می‌داند و معتقد است تجهیز یک دستگاه قوی امروزی می‌تواند حداقل تا 30 ماه برای کاربران درگیر با ارزهای دیجیتال، کارکرد داشته باشد و لزومی به آپدیت لحظه‌ای و دائم دستگاه‌های استخراج کننده نیست. او به دیجیاتو می‌گوید:

«بازار ارزهای دیجیتالی به علت تلورانسی که در خود دارد غیر قابل پیش بینی‌ است ولی به نظر من هیچ‌گاه دچار رکود نخواهد شد. سرمایه گذاری روی ارزهای رتبه 3 تا 20 در حال حاضر عقلانی‌ترین کار است و ارزهایی مثل اتریوم و بیت کوین که در صدر جدول قرار دارند برای استفاده کاربران ایرانی، ریسک پذیری بالایی دارند. ضمن اینکه اصولا خود بیت کوین با استفاده از GPU (کارت گرافیک) و سیستم خانگی قابل استخراج نیست.»

حسین خانی ارزهایی مثل ریپل را که غیرقابل استخراج هستند راهکارهای دولت‌ها و بانک‌های جهانی برای کنترل بازار ارز دیجیتال معرفی می‌کند و آنها را در زمینه نوسانات در بازار قطعات رایانه‌ای بی‌تاثیر می‌داند.

بازار ارزهای دیجیتال و پیامدهای آن تمامی ندارد و تکانی که به ابعاد اقتصادی مختلف در دنیا می‌دهد، به تدریج آشکار می‌شود. دولت‌ها و شرکت‌های مختلفی خواسته و ناخواسته درگیر این موضوع شده‌اند و به نظر می‌رسد که در آینده این درگیری بیشتر و بیشتر شود.