توسعه اکوسیستم استارتاپی، عامل بازگشت نخبگان به کشور

«سورنا ستاری»، معاون علمی و فناوری ریاست جمهور در گفتگوی خبری اخیر خود درباره لزوم توسعه و ترویج اکوسیستم استارتاپی برای بازگشت نخبگان به کشور صحبت کرده و تاکید داشته که آمار پدیده‌ای به نام فرار مغزها بسیار کمتر شده است. وی معتقد است که تحصیلات دانشجویان در خارج کشور نه‌تنها مشکلی ندارد بلکه می‌تواند سرآغاز راهی درست باشد، چرا که بسیاری از این افراد می‌توانند با دانش به کشور بازگشته و کسب‌وکار خود را آغاز کنند و یا کمک‌حال شرکت‌ها باشند.

ستاری اذعان دارد که امروزه تنها یک درصد دانشجویان خارج از کشور هستند و رتبه ایران در آمریکا از نظر تعداد دانشجویان اکنون سیزدهم است، رقمی که در اوایل انقلاب در رتبه نخست جای داشت:

«بحث اصلی ما درباره بچه های دانشجو این نیست که جلوی خروج آنها را بگیریم. اصولا مهاجرت پدیده بدی نیست. مهاجرت و خروج از کشور پدیده درست و واقعی است که باید اتفاق بیفتد. می توانم خیلی ها را نام ببرم که از بچه های نخبه ایرانی بودند، به خارج از کشور رفته بودند و حالا برای استارتاپ ها بازگشته اند. ما در سیستم دانشگاهی مان نمی توانستیم این بچه ها را سر کار ببریم که مثلا هیأت علمی باشند. بچه هایی داریم که با حقوق سالانه 600هزار دلار دارند باز می‌گردند و در استارتاپ ها فعالیت می‌کنند.»

دکتر «حامد تاج‌الدین»، مدیرعامل «ساناگستر سبز» که خود از نخبگان بازگشته به ایران است، به دیجیاتو از دانشجویان نخبه و تحصیلات آکادمکی‌شان در آنسوی مرزها می‌گوید. او باور دارد که بیشتر افرادی که برای مدرک دکترا به دانشگاه‌های خارج می‌روند در سیستم آکادمیک آنجا ماندگار می‌شوند و عده‌ای هم در شرکت‌های بزرگ بین‌المللی مشغول به کار می‌شوند:

«من و چندتن از دیگر دوستان در ابتدا قصد راه‌اندازی یک استارتاپ در خارج کشور را داشتیم که به علت عدم تفاهم بر سر مسائل کلی این امر میسر نشد. بعد از تکمیل کردن تحصیلاتم در دوره دکتری، کم کم قصد بازگشت به ایران را داشتم که با ایمیل تیم معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری به نخبگان، این تصمیم بیشتر رنگ قوت به خود گرفت. در این ایمیل از نخبگان دعوت شده بود تا طرح‌های خود را به دکتر در نیویورک ارائه دهند تا در صورت موافقت با حمایت این مجموعه کسب‌وکار خود را در ایران راه‌اندازی کنند.»

 

تاج‌الدین تاکید می‌کند که سورنا ستاری از معدود افرادیست که در 40 سال گذشته برای بازگشت نخبگان به کشور تلاش‌های ستودنی را انجام داده و فعالیت‌های او و تیمش باعث شده که اکوسیستم استارتاپی به جایگاه فعلی برسد. او باور دارد که وجود این شخص و تیم وی باعث دلگرمی بسیاری از افراد مشغول در این حوزه است چرا که دارای تفکرات نوینی همچون درآمدن ایران از اقتصاد تک‌محصولی (نفت) و کمک به اوضاع مملکت با استفاده از فناوری و... است:

«سیل اولیه حضور استارتاپ‌ها در کشور، پیشرفت تکنولوژی و توسعه کیفیت و سرعت اینترنت در کشور از جمله مواردی بود که زمینه‌ساز بازگشت من و برخی دیگر به ایران شد. متاسفانه در دولت نهم و دهم به رفتن نخبگان ایرانی برچسب زده می‌شد که عملا باعث بیشتر شدن این امر در کشور شد. حالا خوشبختانه تلاش‌های دولت جدید برخلاف این سیاست‌های غلط بوده و تا حدی هم خروجی مثبتی داشته و به‌طور یقین بهتر هم خواهد شد.»

مدیرعامل ساناگستر سبز که استارتاپ‌هایی را راه‌اندازی کرده و با بخش سنتی درگیر شده، از لزوم رفع مشکلات بخش سنتی با استارتاپ‌ها می‌گوید و مانند دکتر ستاری معتقد است که سرمایه‌گذاری بخش سنتی در کسب‌وکارهای مدرن می‌تواند زمینه‌ای برای آشتی این دو قشر بایکدیگر باشد: «شاید با وجود استارتاپ‌ها برخی موقعیت‌ها از بین بروند اما تا بوده همین بوده، ما به این نکته توجه نمی‌کنیم که در ازای ازبین رفتن یا کمتر شدن یک سری موارد شاهد موجی از فرصت‌های شغلی نو و جدید هم هستیم و فرمت اشتغال در هر حوزه تغییر می‌یابد نه اینکه آن را به کل نابود کند.»

تاج‌الدین حمایت دولت در بخش استارتاپ‌ها را در بخش مالکیت و مالی چندان درست نمی‌داند و حضور دولت و بخش‌های مختلف آن در کنار استارتاپ‌ها را به شکل یک رگولاتوری و هموار ساختن مسیر برای موفقیت آنها را خواستار است. او از پیاده‌سازی چنین سیستمی در تمام جوامع پیشرفته می‌گوید و معتقد است که برای بهتر شدن وضع اقتصاد کشور باید سهم دولت را از این بخش کم کرد:

«نهادهای اجتماعی از قوانین گرفته تا مواردی همچون بیمه و مالیات و...را دولت باید برای استارتاپ‌ها تغییر دهد و مسیرهای آنها را هموار کند تا این کسب‌وکارها به جایگاه خوبی برسند و اقتصاد کشور را اعتلا بخشند. در این بین نخبگان علوم انسانی خارج و داخل کشور هم نباید فراموش شوند چرا که یکی از مهم‌ترین افراد سازنده کشور این افراد هستند که در اکوسیستم استارتاپی گاهی نادیده گرفته شده‌اند.»

بین ارکان دولتی، سازمان معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری به سرپرستی «سورنا ستاری» از معدود سازمان‌هایی است که تمام و کمال پشت استارتاپ‌ها ایستاده و به حمایت از آنها می‌پردازد. تعامل این سازمان با دیگر بخش‌های دولتی شاید بتواند آینده اقتصادی کشورمان را به همراه صاحبان ایده و اجرا کنندگان خلاق آن در ایران‎، به جایگاهی بالا برساند.