هجوم دوربین‌ها به مارک زاکربرگ؛ استعاره‌ای از وضعیت حریم شخصی امروزی ما

هنگامی که مارک زاکربرگ در مقابل سناتورهای آمریکایی قرار گرفت تا به سوالاتی درباره موضع فیسبوک در قبال اطلاعات کاربران پاسخ دهد، جهان شاهد لحظه ای حیرت انگیز بود. این اتفاق زمانی به وقوع پیوست که مدیرعامل فیسبوک به سمت صندلی خود حرکت کرد و با دیواری از لنزهای دوربین و تصویربردارانی مواجه شد که به یکدیگر تنه می زدند و در تلاش بودند تا بهترین تصویر را از مدیرعاملی ثبت کنند که زیر رگباری از انتقادات قرار گرفته بود.

حریم شخصی زاکربرگ برای خبرنگاران هیچ اهمیتی نداشت و با او نه مثل یک انسان، بلکه مثل یک شی مسحورکننده برخورد شد. در آن لحظه، مارک زاکربرگ قطعاً متوجه شده که کاربران پلتفرم آنلاینش چه احساسی دارند. ذرات وجودی او با کمترین اعتنا به حقوق اش در حال موشکافی، رصد و ضبط برای آیندگان بود. چه خودش از این لحظه لذت برده باشد و به شکل معناداری با آن موافقت کرده باشد و چه خیر.

این احساس مشترکی است که تمام بینندگان این صحنه، چه افراد حاضر در جلسه و چه افرادی که کیلومترها آن طرف تر زندگی می کنند، به آن دست یافتند. و شبکه های اجتماعی طی روز گذشته پر بود از نظرات مختلفی که بعضی از آنها برای زاکربرگ دلسوزی کردند، برخی انگشت اتهام را به سمت خبرنگاران گرفتند و البته برخی دیگر که این صحنه را یک بازنمایی اتفاقی از راه و روش فیسبوک در مدیریت حریم خصوصی کاربران می دانستند.

امروزه وقتی شما آنلاین می شوید، حفاظت از اطلاعات شخصی تان به اندازه جاخالی دادن از قطرات آب در یک باران شدید بی معنی است. اگر می خواهید با دوستان تان ارتباط برقرار کنید، ایمیل های کاری رد و بدل کنید، خرید کنید، قبض هایتان را بپردازید یا هرکار ساده دیگری، مرورگر شما آکنده از کوکی هایی خواهد بود که اطلاعات تان را پایش می کنند.

ارائه دانش کامل درباره شیوه های پایش اطلاعات و داده کاوی به تک تک کاربران عادی، کاری غیرممکن است. تا حدی به خاطر همان موضوعی که زاکربرگ نیز خود به آن اشاره کرد؛ کمپانی هایی مانند فیسبوک و گوگل هیچ رقیب واقعی ای ندارند و به همین خاطر، کاربران هیچ گزینه جایگزینی ندارند.

لنز دوربین، سمبلی قدرتمند برای نظربازی جنسی است و این بار، تمام دوربین ها روی مدیرعامل شرکتی بودند که به جاسوسی از اطلاعات کاربران، یا حداقل عدم رعایت کمترین انتظارات ما از حریم شخصی، متهم شده است. بعد از آن، برخی تصویربرداران حتی از دست نوشته های مارک زاکربرگ هم عکس گرفتند که نشان داد او برای سوالات بسیار دشوارتری نسبت به آن چیزی که سناتورهای آمریکایی مطرح کردند آماده بود.

هیچکس از رفتار غیرانسانی خبرنگاران با زاکربرگ و دست نوشته های وی که قرار بود محرمانه باقی بماند اما منتشر شد تا تمام جهان قادر به دیدنش باشد لذت نمی برد. اما مدیرعامل و موسس فیسبوک در جلسه ای با مضمون شفافیت و تجسس عمومی حضور داشت. بنابراین می توان گفت که او انتظار حریم شخصی چندانی نداشته و می دانسته که نشستن روی آن صندلی، به معنای هجوم دوربین ها خواهد بود. آیا می توان چنین چیزی را درباره کاربران فیسبوک نیز گفت که اطلاعات خود را به اشتراک گذاشته و با دوستان خود تعامل می کنند؟