هر آنچه باید در مورد سوختگی نمایشگر بدانید

وقتی بحث‌های موبایلی شکل می‌گیرد، قطعا یکی از پایه‌های همیشگی جنگ و جدل‌ها بر سر نمایشگر خواهد بود. LCD بهتر است یا OLED؟ اگر به اندازه کافی بحث را ادامه دهید، بالاخره یکی از طرفین دعوا ماجرای سوختگی نمایشگرهای OLED را هم پیش می‌کشد و برگ برنده‌اش را در بحث رو می‌کند.

بله، حقیقت دارد. نمایشگرهای OLED در طولانی مدت میراثی هولناک به جای می‌گذارند که چنین موضوعی در مورد LCD صادق نیست. حالا که طرفداران LCD بحث را باخته‌اند، مدافعین OLED هم تا می‌توانند می‌تازند و داستان‌های شاخ‌دار تعریف می‌کنند که بسیاری از آن‌ها با واقعیت ابدا سازگار نیست.

احتمالا خودتان هیچگاه با مشکل سوختگی نمایشگر (Screen burn) مواجه نشده‌اید اما بسیاری از خریداران تلفن‌های همراه قبل از بیرون آوردن کیف پولشان، می‌خواهند از خرید خود کاملا مطمئن شوند. برای اینکه خیالتان را از بابت همه شبهات راحت کنید، این مقاله را تا انتها مطالعه کنید و سپس به سراغ انتخاب تلفن همراه بعدیتان بروید.

سوختگی نمایشگر چیست؟

اصطلاح «سوختگی» که در انگلیسی burn in بیان می‌شود کمی گمراه کننده است چون عملا سوختگی و حرارتی در کار نیست. در عوض، سوختگی به قسمتی از نمایشگر اطلاق می‌شود که به طور دائمی دچار رنگ‌رفتگی شده است. شکل این سوختگی معمولا به فرم یک نوشته و متن، یا خطوط تصویر یا تکه‌های کوچک و الگوهای خاص است. در این حالت، نمایشگر مثل گذشته کار می‌کند اما بخش‌های مشخص و قابل توجهی هم هستند که در زمان روشن بودن نمایشگر، کم رمق و بی‌جان هستند. متاسفانه، سوختگی نمایشگر یک نقص دائمی است، منشا سخت‌افزاری دارد و یک مشکل نرم‌افزاری نیست.

اگر فکر می‌کنید پنل‌های OLED این نقص را به دنیا معرفی کرده‌اند سخت در اشتباهید. مانیتورهای CRT قدیمی اولین بار این مشکل را به وجود آوردند. وقتی ترکیبات عنصری که نور را برای تولید تصویر می‌تاباندند، درخشندگی خود را به مرور زمان از دست می‌دادند، چنین اتفاقی رخ می‌داد. پنل‌های LCD هم چنین مشکلی را می‌توانند حاصل شوند اما به دلیل شیوه ساخت آن‌ها، احتمالش بسیار کم است.

اگرچه نقص نمایشگرهای تلفن‌های هوشمند مجهز به OLED امروز قابل دیدن است اما به بدی مشکل تلویزیون‌های CRT قدیمی نیست. در حقیقت مشاهده این مشکل بسیار دشوار است و باید مدت زمان بسیار طولانی نمایشگرها را روشن گذاشت تا این اتفاق رخ دهد. در تلفن‌های هوشمند، سوختگی به شکل الگوهای ثابت تصویر بسیار شایع‌تر است چون دکمه‌های ناوبری پایین صفحه و نوار نوتیفیکیشن‌های بالای صفحه تقریبا همیشه ثابت هستند. تصویر زیر به خوبی توضیحات ارائه شده را به نمایش می‌گذارد.

چرا سوختگی نمایشگر رخ می‌دهد؟

دلیل سوختگی نمایشگر عمر متغیر تجهیزات تولیدکننده نور نمایشگر است. وقتی این بخش از تلفن همراه کهنه می‌شود، روشنایی آن نیز تغییر می‌کند و به همین دلیل به مرور زمان تولید رنگ در نمایشگرها دچار تغییراتی می‌شود. همه نمایشگرها این مشکل را به مرور زمان تجربه خواهند کرد، گرچه تا حدودی می‌توان جلوی آن را با نرم‌افزارهای کارآمد گرفت. اما در مورد سوختگی نمایشگر، بعضی قطعات نمایشگر سریع‌تر از بقیه دچار فرسودگی می‌شوند. به مرور زمان بخش‌هایی از نمایشگر زودتر از دیگر قسمت‌ها دچار تغییر رنگ می‌شوند و لکه‌ها یا خطوط رنگ و رو رفته را به جای می‌گذارند.

با تکنولوژی پیشرفته تلفن‌های همراه و ساعت‌های هوشمند، سوختگی نمایشگر می‌تواند نتیجه طول عمرهای متغیر بین ساب‌پیکسل‌های LED قرمز، سبز و آبی مورد استفاده در پنل‌های OLED باشد. همانطور که پیشتر ذکر شد، بخش‌هایی از نمایشگر که به ندرت تغییر رنگ می‌دهند (مثل بالا و پایین نمایشگر)، بیشترین احتمال را در بروز مشکل دارند.

چون این نواحی از نمایشگر فقط یک رنگ یا متن و آیکون را نشان می‌دهند و در باقی قسمت‌های نمایشگر تغییرات بسیار گسترده است. بنابراین ساب‌پیکسل‌ها در این نواحی به شکل متفاوتی مورد استفاده قرار می‌گیرند و به گونه‌ای دیگر کهنه می‌شوند که نتیجه‌اش می‌شود تنوع کم در تولید رنگ‌ها. تغییرات حاصل شده با طراحی متریال اندروید و وجود نوارهایی با رنگ‌های متغیر، تا حدودی به رفع این مشکل کمک کرده است.

به بیانی فنی‌تر، مشکل اینجاست که LEDهای آبی بازده نوری کمتری نسبت به سبز و قرمز دارند. بنابراین در یک پیکسل کامل، LED آبی باید جریان بیشتری داشته باشد تا به اندازه LEDهای قرمز و سبز عمل کند. شدت جریان بالاتر نیز سبب می‌شود تا پیکسل زودتر فرسوده شود و نمایشگر بیشتر به رنگ‌های قرمز و سبز متمایل می‌شود. بنابراین، رنگ نمایشگر OLED از بین نمی‌رود،‌بلکه به ترکیب سبز و قرمز مایل می‌شود.

اگر بخشی از پنل تصویری آبی یا سفید را به نمایش بگذارد، پیکسل‌های آبی در این ناحیه بیش از دیگر نواحی دچار فرسودگی می‌شوند. به این اتفاق می‌گوید سوختگی یا burn-in.

آیا می‌توان جلوی آن را گرفت؟

در مرحله فعلی، تولیدکنندگان متوجه مشکل شده‌اند و در تلاش هستند تا با اقداماتی هوشمندانه جلوی سوختگی نمایشگر را بگیرند. برای شروع، سامسونگ از چینس سابپیکسل‌ها به شیوه PenTile استفاده کرده (تصویر بالا) که از زمان گلکسی اس ۳ تاکنون مورد استفاده در نمایشگرهای AMOLED بوده. در این نوع چینش، ساب‌پیکسل‌های آبی بزرگ‌تر ساخته می‌شوند تا نور کافی را ارائه دهند. ورود شدت جریان کمتر به نمایشگر، عمر آن را افزایش می‌دهد و تغییر رنگ نیز دیرتر اتفاق می‌افتد.

کاری که سامسونگ کرده مشکل فرسودگی قسمت‌های مختلف نمایشگر با سرعت متفاوت را برطرف نمی‌کند ولی حداقل مدت زمان بیشتری طول می‌کشد تا نمایشگر موبایل شما رنگ و رو رفته شود.

راه‌حل‌های نرم‌افزاری هم وجود دارد. تولیدکنندگان محصولات سیستم‌عامل Android Wear می‌توانند گزینه «burn protection» را فعال کنند. این قابلیت به طور دوره‌ای محتوای موجود در نمایشگر را چند پیکسل جا به جا می‌کند تا هر پیکسل در مدت زمان طولانی فقط یک رنگ ثابت را نشان ندهد. تلفن‌های هوشمندی که از فناوری همیشه روشن بهره می‌برند مثل گلکسی اس ۸ نیز از تکنیک مشابهی استفاده می‌کنند.

چه می‌توان کرد؟

اگر نمایشگر شما در حال حاضر دچار این نقص شده، کار زیادی برای بازگرداندن آن به حالت عادی نمی‌توان انجام داد. اپلیکیشن‌هایی در پلی‌استور هستند که ادعا می‌کنند توانسته‌اند این مشکل را برطرف کنند اما کاری که آن‌ها انجام می‌دهند سوزاندن قسمت‌های نمایشگر برای همرنگ کردن کل پیکسل‌های سالم با پیکسل‌های رنگ و رو رفته است. چنین حالتی ایده‌آل نیست.

اما اگر نگران این موضوع هستید، چند راه برای پیشگیری وجود دارد تا با بهره‌گیری از آن‌ها جلوی سوختگی نمایشگر و تغییر رنگ را بگیرید:

1. نور نمایشگرتان را همیشه در پایین‌ترین حالت نگه دارید. روشنایی بالا نیازمند شدت جریان بالاتری است.
2. مدت زمان خاموش شدن خودکار نمایشگر را پایین بیاورید. روشن بودن نمایشگر وقتی از آن استفاده نمی‌کنید، می‌تواند در طولانی مدت مشکل‌ساز شود.
3. اگر امکانش وجود دارد از Immersive Mode استفاده کنید. این مُد، نوار نوتیفیکیشن‌ها را پنهان می‌کند. در عوض یک لانچر نصب کنید که قابلیت‌های مشابه را در اختیارتان قرار می‌دهد.
4. والپیپرهایی با رنگ‌های تیره‌تر انتخاب کنید و مرتبا آن را عوض کنید.
5. کیبوردهایی که رنگ تیره دارند را انتخاب کنید تا جلوی کاسته شدن عمر نیمه پایینی پیکسل‌های نمایشگرتان را بگیرید.
6. اگر مدام از اپلیکیشن‌های مسیریاب استفاده می‌کنید، آن‌هایی را انتخاب کنید که رابط کاربری مشکی رنگ بیشتری دارند.

اگر به دنبال خرید تلفن همراه مجهز به نمایشگر OLED هستید، سوختگی نمایشگر مسئله نگران کننده‌ای نیست. پنل‌های مدرن طول عمر طولانی‌تری نسبت به OLED‌های قدیمی دارند و سوختگی نمایشگر به ندرت پیش می‌آید. فقط بدانید که نباید یک تصویر ثابت را ۲۴ ساعته با نور ماکسیموم نمایش دهید.

سوختگی نمایشگر اتفاقی است که این روزها پس از سال‌ها استفاده رخ خواهد داد و اگر روزی نمایشگر موبایل شما رنگ و رو رفته شد، بدانید که چندین سال از آخرین باری که با تکنولوژی همراه شده‌اید گذشته و حالا نوبت به یک موبایل جدید رسیده.