آیا با فرا رسیدن تابستان حتما باید روغن موتور را تعویض کرد؟

روغن موتور نقشی تعیین کننده درحفظ سلامت موتور دارد. این مایع حیاتی باید بتواند در مجاری موجود و در اطراف قطعات داخلی موتور به راحتی حرکت کند. با کاهش یا افزایش دما، مقاومت و یا به عبارت دیگر نرمی و سفتی روغن تحت تاثیر قرار می گیرد؛ در نتیجه تغییرات دما می تواند از طریق تغییر رفتار روغن بر سلامت موتور و عملکرد آن اثرگذار باشد.

در میان برخی از مالکین وسایل نقلیه این باور وجود دارد که با عوض شدن فصول سال و افزایش یا کاهش دمای هوا، باید حتما اقدام به تعویض روغن کرد. این افراد معتقدند هر فصل روغن موتور مخصوص خود را داشته و باید از نمونه مناسب همان فصل استفاده نمود. در مطلب حاضر قصد داریم بطور کلی به این مساله پرداخته و در نهایت به سوال مطرح شده در عنوان پاسخ دهیم.

برای مشخص کردن اصطکاک داخلی یا مقاومت در برابر جریان سیالات، از واحدی به نام ویسکوزیته یا گران روی استفاده می شود. هر چه ویسکوزیته سیالی بالاتر باشد، به معنای آن است که غلظت زیادتری داشته و آرام تر جاری می شود. برای درک بهتر می توانید عسل را تصور کنید؛ این ماده ویسکوزیته بیشتری نسبت به دیگر سیالاتی مثل آب دارد.

در دماهای سردتر، روغن موتور به سمت افزایش ویسکوزیته تمایل پیدا می کند. در این حالت حرکت آن دشوارتر شده و در مواقع حاد نمی تواند به خوبی وظیفه روانکاری و ایجاد لایه بر روی سطوح را انجام دهد.

برای مقابله با این شرایط روغن های مخصوصی ساخته شده اند. این روغن ها در دماهای پایین نیز خاصیت خود را حفظ کرده و بیش از حد غلیظ یا به عبارت دیگر سفت نمی شوند. اما یک مساله، با افزایش دما این روغن ها بسیار نازک و رقیق شده و این بار به خاطر این ویژگی ممکن است نتوانند وظیفه خود را به درستی انجام دهند.

به منظور نمایش ویسکوزیته روغن از شاخص های عددی کمک می گیرند. چنانچه نگاهی به برچسب های موجود بر روی ظروف روغن داشته باشید، این اعداد را مشاهده خواهید کرد.

با توجه به پیشرفت های زیادی که تاکنون حاصل شده، روغن موتورها نیز بسیار بهینه تر از قبل شده اند. به این معنی که برخی از آنها سازگاری بهتری با تغییرات دمایی داشته و خود را با شرایط تطبیق می دهند.

این روغن ها با نام مولتی ویسکوزیته شناخته می شوند. با سرد شدن هوا، سنگینی روغن های مولتی ویسکوزیته کاهش می یابد تا حرکت آنها در داخل موتور تسهیل شود.

در صورت گرم شدن هوا در فصول بهار و تابستان نیز سنگینی روغن های مولتی ویسکوزیته افزایش پیدا می کند تا به شکلی مناسب تر از اجزای موتور محافظت شود.

ویسکوزیته این دسته از روغن ها را معمولا بر حسب استاندارد SAE (انجمن مهندسین خودرو) با دو عدد مشخص می کنند. عدد اول که با حرف W همراه است، از کلمه Winter (زمستان) برگرفته شده و شاخص روغن رو را برای روزهای سرد نشان می دهد. عدد دوم هم که معمولا اختلاف زیادی با عدد اول دارد، نشان دهنده شاخص روغن برای روزهای گرم سال است.

برای مثال روغن موتور زیر که کد 10W30 بر روی ظرف آن نقش بسته، طوری ساخته شده که مطابق با استاندارد SAE تا دمای تقریبا –30 C روان و جاری باقی می ماند؛ همچنین این روغن می تواند تا دمای محیطی 30 درجه نیز از موتور حفاظت کند. هر روغنی که چنین مشخصاتی داشته باشد، برای کارکرد خودروها در اکثر مناطق جغرافیایی ایده آل است.

چنانچه بر روی روغنی کد 20W50 درج شده باشد، به معنای آنست که این روغن در دماهای بسیار بالاتر از روغن فوق توانایی حفظ کارکرد و محافظت از موتور را داراست. این نوع روغن موتورها معمولا سنتتیک بوده و در اتومبیل های مخصوص مسابقه که بخاطر فشار زیاد در دمای بالایی کار می کنند، به کار گرفته می شوند.

بد نیست اشاره کنیم روغن موتورهای سنتتیک نسبت به نمونه های معمولی بیشتر تصفیه شده و به منظور ارتقای عملکرد افزودنی هایی به آنها اضافه می شود.

برای درک بهتر شاخص ها، می توانید در جدول زیر حداکثر و حداقل دماهای محیطی که روغن موتورها بر حسب استاندارد SAE کارایی خود را حفظ می کنند، مشاهده فرمایید.

نکته حائز اهمیت اینکه موتورهای مختلف نیازمند روغن هایی متفاوت هستند. به همین جهت برای اطمینان از فراهم کردن شرایط بهینه برای کارکرد موتور، باید از روغن هایی که توسط سازندگان توصیه می شوند، استفاده نمود.

حال اگر بخواهیم به سوال مطرح شده در عنوان مطلب پاسخ دهیم، باید بگوییم این مساله به روغنی که اکنون در داخل موتور انجام وظیفه می کند، بستگی دارد. چنانچه مشخصات این روغن با دمای منطقه زندگی شما سازگار باشد، نیازی نیست که صرفا به خاطر فرا رسیدن تابستان اقدام به تعویض کرد.

ناگفته نماند در کنار انتخاب روغن موتور مناسب بر حسب سطوح کیفی و استاندارد SAE، بدیهی است که تعویض به موقع روغن موتور نیز در حفظ سلامت موتور نقشی کلیدی دارد.