بررسی فیلم The First Purge ؛ در سراشیبی سقوط

اگر می‌توانستید در طول سال به مدت ۱۲ ساعت هر جرم و جنایتی دلتان می‌خواهد انجام بدهید چه حسی داشتید؟ The First Purge حکایتی این چنینی دارد. ایده‌ای که در سه فیلم از سری آثار پاکسازی (The Purge) پر و بال گرفته و این بار در چهارمین نسخه، پیش‌درآمدی بر این ماجرا در نظر گرفته شد ولی آیا این اثر توانسته در برابر آثار پیش از خود حرفی برای گفتن داشته باشد؟

باید گفت قبل از اکران The First Purge همه چیز از یک ایده جدید و حمایت چند تهیه‌کننده شناخته شده شروع شد. مایکل بِی و جیسون بلام تصمیم گرفتند تا با حمایتشان در مقام تهیه‌کننده‌های فیلم سینمایی پاکسازی (The Purge)، اثری منحصر به فرد و جاه‌طلبانه خلق کنند. منتها The Purge از همه لحاظ به قدری قوی نبود تا دنباله‌ای دیگر برایش در نظر گرفته شود. با این اوصاف دیدیم جیمز دموناکو دنباله‌ی جدیدی بر این ماجرا در نظر گرفت. قصه‌ای متفاوت از آنچه در قسمت نخست تماشا کردیم.

محوریت و پی‌رنگ فیلم سینمایی The First Purge که در حقیقت چهارمین نسخه از این سری است، شباهت بسیار زیادی به سه قسمت پیشین دارد. یک روز در هر سال برای عقده‌گشایی ملت امریکا تحت عنوان روز پاکسازی در نظر گرفته می‌شود تا برای ۱۲ ساعت، هیچ جرم و تخلفی حتی قتل، پیگیرد قانونی نداشته باشد.

در قسمت سوم دیدیم قوانین پاکسازی می‌تواند تغییر پیدا کرده و هیچکسی حتی سناتور ایالات متحده نیز در امان نیست. در قسمت چهارم اوضاع ولی فرق دارد. قرار نیست خشونت‌هایی که شاهد هستیم ادامه قصه قبلی باشد. بلکه The First Purge پیش‌درآمدی است بر ماجراهایی که دست مایه حوادث پیشین بوده و مخاطب با ذوق و اشتیاق به پای این فیلم می‌نشیند تا بلکه زیر و بم ماجرا را متوجه شود؛ اینکه چه فرد یا افرادی پاکسازی را پیشنهاد دادند و بنیانگذاران جدید (NFFA) چه کسانی هستند و به چه علت اصرار دارند این رویه هر ساله انجام شود.

• کارگردان: جرارد مک‌موری
• استودیو تهیه‌کننده: بلام‌هاوس پروداکشنز، پلاتینیوم دیونز
• بازیگران: یلان نوئل، لِس اسکات دیویس، جیوان وید
• بودجه: ۱۳ میلیون دلار

داستانی کاملا مجزا برای The First Purge در نظر گرفته شده و به غیر از چند سکانس و معرفی چند کاراکتر به درد نخور، هیچ رابطه مستقیمی با دیگر عناوین این سری دیده نمی‌شود. پس اگر حتی سه قسمت پیشین را ندیده‌اید می‌توانید بدون هیچ دردسری و با خیال راحت چهارمین دنباله از این اثر را تماشا کنید.

جالب است بدانید اگر مضمون و تم این فیلم سینمایی (خشونت) را در زبان لاتین ریشه‌یابی کنیم به واژه vis به معنی «نیروی زندگی» می‌رسیم. به همین خاطر خشونت در لغت به معنای اجبار زندگی است. توماس مور در کتاب «قدرت روح» به این مسئله اشاره می‌کند هر چقدر خشم خود را حفظ کرده و پس برانیم، این حس به شکلی بدتر و هیولاوار باز می‌گردد. از زمان رنسانس نیز درمانگرها اعتقاد داشتند مردم باید خشم خودشان را خالی کنند تا احساس تندرستی داشته باشند. و اینگونه شد ماجرای The First Purge از نقطه‌ای شروع می‌شود که پژوهشگرهایی سعی دارند طی یک تحقیق میدانی از منظر و دیدگاه روان‌شناسی به این موضوع اشراف پیدا کنند.

برخلاف قسمت‌های پیشین که لوکیشین محدودی برای روایت خط داستانی از همان ابتدا تعیین نمی‌شد، در The First Purge در همان سکانس‌های اولیه در می‌یابیم عملیات پاکسازی قرار است طی یک تحقیق در یک جزیره انجام شود و به داوطلبینی که در خانه‌های خود طی مدت ۱۲ ساعت حضور غیرفعال در جرم و جنایت داشته باشند، پنج هزار دلار جایزه تعلق می‌گیرد و افرادی که به صورت فعال ظاهر شوند و تا پایان مدت زمان تعیین شده دوام بیاورند، مبلغی بیشتر به عنوان تشویقی اهدا خواهد شد.

در قسمت نخست کارگردان مخاطبش را به لوکیشنی تقریبا سر بسته می‌برد. سپس در قسمت دوم چند قصه به صورت موازی در محوطه‌ی شهری روایت می‌شود که در نوع خودش هیجان‌انگیز بود و دوباره در قسمت سوم جرارد مک‌مورِی، کارگردانی دیگر تصمیم می‌گیرد از هر دو مورد به صورت نسبی استفاده کند. مک‌مورِی همان فرمول نسبتا ضعیف خودش را برای قسمت چهارم نیز به کار گرفته و اصلا ریسک نکرده تا با انجام دست کم یک تغییر اساسی، رویه تدوین را حتی تغییر دهد.

در ابتدا چند سکانس پیش از عملیات پاکسازی می‌بینیم؛ سپس پاکسازی و در نهایت پایان‌بندی ماجرا و به سرانجام رسیدن سرنوشت قهرمان قصه. ژانر رازآلود از اسمش مشخص است که باید در دل ماجرای فیلم، رمز و رازی شکل بگیرد یا حداقل ماجرا به صورت هیجانی به جلو حرکت کند.

The First Purge کسل‌کننده و ملال‌آور شروع و با شدتی چند برابر بیشتر با همین روند به اتمام می‌رسد.

چرا در نسخه اول فیلم پاکسازی می‌توانستیم با کاراکترها ارتباط برقرار کنیم؟ شاید چون در همان فضای بسته، اتفاقات زیادی میفتاد و این حس تعلیق که نکند قهرمان ماجرا و خانواده‌اش صدمه ببینند، ما را مجاب می‌کرد چهار چشمی حواس‌مان به صفحه نمایش باشد. پس از گذشت چندین سال در The First Purge به جز یک پلان، در حد چند دقیقه‌ هم حتی شاهد تعلیق نیستیم. اگر یک فرد روانی به سمت کاراکتر اصلی حرکت کند، قطعا قصد ریختن خونش را دارد. دانستن این موضوع حوصله اکثر مخاطبین را سر می‌برد و مک‌مورِی از این حیث، در جلب رضایت یک مخاطب بزرگسال به شدت ناموفق عمل کرده است.

The First Purge هر چقدر ضعیف باشد در یک مورد بسیار خوب ظاهر شده و آن هم القای جو و اتمسفر حاکم بر قصه است. با اینکه این فیلم سینمایی نود دقیقه‌ای، انسجام خوبی نداشته و به شدت لجام گسیخته به نظر می‌رسد در اکثر سکانس‌ها، درگیری سیاه لشکری را می‌بینیم که عقده‌گشایی کرده و خشم‌شان را روی غریبه‌های داخل جزیره خالی می‌کنند. بعضی اوقات The First Purge به یک اثر در ژانر وحشت و اسلشر مشابهت پیدا می‌کند. هر چند منتقد باور دارد نمی‌توان این فیلم را جزو آثار ژانر وحشت طبقه‌بندی کرد چون مولفه‌ای اصیل برای ترساندن ندارد. صرفا همانند سایر قسمت‌ها، قصه‌ای کم‌رمق تعریف شده و در نهایت به اتمام می‌رسد.

The First Purge همانند گذشته هیجان‌انگیز نیست. با اینکه مضمون خشونت، پتانسیل بسیار بالایی داشته ولی دلیلی برای هیجان‌زده شدن نمی‌بینیم. چون نه مثل قسمت سوم، آنتاگونیستی معرفی می‌شود و نه کاراکترهای قصه دست به ریسک کردن می‌زنند. از طرفی پایان‌بندی ماجرا همانند بیشتر عناوین دیگر، نقطه آغازی بر قسمت نخست فیلم پاکسازی نیست. هر چند این موضوع می‌تواند عمدی بوده تا فضا برای ادامه و کش دادن این قصه‌‌ای که دیگر از لحاظ محتوایی ارزش چندانی نداشته، همچنان وجود داشته باشد.

به جرئت می‌توان گفت لیو بارنز (فرانک گریلو) تنها شخصیت دوست‌داشتنی این سری بود که در قسمت دوم و سوم با ایفای نقش بسیار خوب گریلو، به قصه بی‌رمق این ماجرا جانی دوباره بخشید. به همین خاطر جای خالی فرانک گریلو در قصه این فیلم به شدت حس می‌شود. از آنجایی که خط داستانی این قسمت، مخاطب را به زمانی نامعلوم پیش از نخستین فیلم پرتاب می‌کند، نبود فرنک گریلو قابل چشم‌پوشی است. با این اوصاف مگر می‌شود پس از تماشای چند قسمت، دلتان برای یک بزن بهادر تنگ نشود؟ مثل این می‌ماند عوامل تهیه‌کننده سری فیلم‌های مامور نقل و انتقال (Transporter) تصمیم بگیرند بدون حضور جیسون استاتهام، دنباله‌ یا پیش‌درآمدی بر ماجرا در نظر بگیرند. بدون شک واکنش نشان می‌دهید!

تمام مواردی که گفتیم به اتفاق The First Purge را از لحاظ کیفی به پایین می‌کشد. قرار نیست مثل قبل زمان از دست‌تان در برود و تا انتهای جریان اصلی چشم از صفحه نمایش بر ندارید. The First Purge به شکل یک برنامه تلویزیونی می‌ماند که به صورت چند کلیپ ویدیویی تهیه و در نهایت به هم چسبانده شده است.

در چهارمین سری از این فیلم با قصه‌‌ای چند پاره به همراه ریتمی آشفته روبه‌رو هستیم.

 با کاراکترهای جدید نیز نه می‌توان ارتباط برقرار کرد و نه حس و حال‌شان را درک کرد. در حقیقت امکان دارد در اواخر فیلم، درست زمانی که طبق معمول همیشه حوادث باید به اوج برسد، شما از شدت خمیازه کشیدن، خواب‌تان گرفته و با خودتان بگویید «پس کی این فیلم تمام می‌شود!».

در چند قسمت قبل سعی شده بود تا رگه‌های نژادپرستانه‌ و حزب کارگر در فیلم تا حدودی اعتدال داشته باشد. به عنوان مثال در قسمت سوم، گروهی سیاه‌پوست حامی سناتور چارلی رون بودند و در نهایت هم یک سیاه‌پوست، سفیدپوست متخاصم دیگری را از پا در آورده و به یک قهرمان تبدیل می‌شود. ولی در The First Purge شاهد درگیری و قتل عام سیاه‌پوست‌ها هستیم و بنیان‌گذاران جدید آمریکا به بهانه فقر اقتصادی از سیاه‌پوست‌های ساکن در جزیره به عنوان موش آزمایشگاهی استفاده می‌کنند.

البته در این ماجرا با دیمیتری (یِلان نوئل)، یکی از قاچاقچیان مواد مخدر آشنا می‌شویم که قصد دارد در شب پاکسازی از جزیره فرار کند که همانطور حدس می‌زنید طبق معمول تمام ماجراهای این ژانر، همه چیز به آن صورت که دیمیتری انتظار داشته پیش نمی‌رود و با پیشروی چند جانبه داستان، سعی می‌شود به نوعی این مسائل نژادپرستانه رنگ و بویی کمتر پیدا کند که از دیدگاه من چندان موفقیت‌آمیز نبود.

The First Purge با آنچه انتظارش را داشتیم به شدت متفاوت است و به هیچ عنوان نتوانسته موفق عمل کند. قسمت اول از این سری با اختلاف از لحاظ کیفی و صد البته هیجانی ارزش تماشای بیشتری دارد. البته در قسمت دوم با فضا و جوی کاملا متفاوت روبه‌رو شدیم و در قسمت سوم علی رغم فیلم‌نامه‌ی جالب و جذاب، این دنباله به علت پاره‌ا‌ی از مسائل تکنیکی نتوانست آنگونه که باید ظاهر شود. در هر صورت روند کیفی این سری در حال سقوط آزاد بوده و امیدواریم اگر The Purge 5 در دستور کار قرار دارد، از تیم بازیگری زبده، فیلم‌نامه‌نویس‌های خوش فکر و همچنین نحوه تدوین و مونتاژ جدید استفاده شود. در غیر این صورت استفاده مجدد از همان تدوین و فیلم‌نامه قسمت‌های پیشین، دوباره همان آش است و همان کاسه!