از چرخ‌دنده تا پردازنده؛ اپل چگونه ساعت سازان سوئیسی را به زانو درآورد؟

کشور سوئیس در کنار رشته کوه زیبای آلپ و با داشتن امن ترین بانک های جهان، به ساخت معروف ترین و گران قیمت ترین ساعت های دنیا نیز شهرت دارد و سالهاست که ثروتمندان برای نمایش هرچه بیشتر توانایی مالی خود، ساعت های ساخت سوئیس به دست می کنند. اما عبارت «ساخت سوئیس» از همان ابتدا معتبر نبود و پس از فراز و نشیب های بسیاری در دنیای ساعت سازان به اعتبار کنونی خود دست یافت.

نخستین ساعت مکانیکی در سال 1510 میلادی توسط یک قفل ساز آلمانی طراحی شد

در واقع نخستین ساعت مکانیکی که به ساعت مچی های امروزی شباهت داشت، در سال 1510 میلادی توسط یک قفل ساز آلمانی به نام پیتر هنلین طراحی شد و به خاطر قیمت بالا، تنها توسط طبقه متمول مورد استفاده قرار گرفت. ساعت های جیبی هنلین تا یک قرن بدون تغییر به بازار عرضه می شدند؛ تا اینکه انگلیسی ها با ابداعات جدید خود پا به میدان گذاشتند.

نوآوری هایی مانند فنر تعادل، پاندول (آونگ) و کرونومتر باعث شد ساعت سازان انگلیسی تا پایان قرن 18 میلادی به مشهورترین تولیدکنندگان ساعت در دنیا تبدیل شوند. در آن سال ها ساعت های انگلیسی دقیق ترین و با کیفیت ترین محصولاتی بودند که می شد خرید؛ اما این ساعت ها یک مشکل اصلی داشتند: اندازه بزرگ که حمل آنها را در طول روز مشکل ساز می کرد.

ساعت های انگلیسی دقیق ترین و با کیفیت ترین محصولاتی بودند که می شد خرید

با فراگیر شدن ساعت های شخصی، مشتریان به دنبال زیبایی و راحتی بیشتر بودند و به همین خاطر ساعت سازان کشورهای مختلف اروپایی هرکدام به دنبال ساخت ساعت های زیباتر و باریک تر رفتند. چالش اصلی آن روزهای صنعت ساعت سازی بسیار شبیه به چالش امروز سازندگان ساعت های هوشمند بود: چگونه کارایی بیشتر را در بدنه ای کوچکتر ارائه کنیم؟

پاسخ این سؤال را یکی از ساعت سازان خوش ذوق و ماهر سوئیسی به نام آبراهام لوییز برگوت یافت که به نوعی پدر ساعت مچی های مدرن محسوب می شود. ظرافت کار او باعث شد در مقابل دقت ساعت های انگلیسی، ساعت سازان سوئیسی محصولاتی زیبا، باریک و چشم نواز را به مشتریان تقدیم کنند.

در واقع اندکی پس از ظهور ساعت های برگوت، ساعت سازان بسیاری در کشور سوئیس از روش او الگوبرداری کردند و برندهای مشهوری مانند لونژین، شفوزان و رولکس پا به عرصه وجود نهادند.

سوئیسی ها بیش از 50 سال یکه تاز دنیای ساعت بودند

از اوایل قرن بیستم تا دهه 1960، سوئیسی ها یکه تاز دنیای ساعت بودند و محصولات خود را از همان ابتدا با درج مهرهای مخصوصی به دست مشتریان می رساندند. اما پس از مدتی به دلیل طولانی شدن عبارات مهرها و همچنین افزایش ظرافت ساعت ها، صنعت ساعت سازی سوئیس تنها دو کلمه را برای درج روی بدنه محصولات این کشور انتخاب کرد: ساخت سوئیس.

کیفیت و موفقیت ساعت های سوئیسی چنان بالا بود که عبارت «ساخت سوئیس» به یکی از مورد توجه ترین عبارات در میان مصرف کنندگان تبدیل شد. در سال 2016 طی پژوهشی که دانشگاه سینت گلن انجام داد، مشخص شد که خریداران حاضرند تا دو برابر قیمت را برای یک ساعت سوئیسی نسبت به ساعت های دیگر بپردازند.

حتی وبسایت رسمی دولت سوئیس نیز مغرورانه عنوان می کند که عبارت «ساخت سوئیس» تنها یک برچسب ساده برای نشان دادن محل تولید کالا نیست؛ بلکه عبارتی است که به مصرف کنندگان اطمینان می دهد در حال خرید کالایی باکیفیت و قابل اطمینان هستند.

ژاپنی ها در سال 1969 بحران کوارتز را پدید آوردند

اما سلطه سوئیسی ها بر بازار ساعت همیشگی نبود. در سال 1969 میلادی و دورانی که ساعت سازان سوئیسی همچنان به روش های سنتی خود پایبند بودند، شرکت ژاپنی «Seiko» از نخستین ساعت مچی کوارتز دنیا که با باتری کار می کرد تحت عنوان «Quartz Astron 35SQ» رونمایی نمود و انقلابی در صنعت ساعت به پا کرد.

هزینه تولید پایین ساعت های ژاپنی باعث کاهش شدید قیمت ساعت مچی در دنیا شد و بیش از 60 هزار شغل را در کشور سوئیس نابود کرد. تا پایان سال 1982 نیز در حدود 1000 کارگاه ساعت سازی در سراسر دنیا تعطیل شد و این ماجرا به «بحران کوارتز» مشهور گشت.

سوئیسی ها برای عبور از بحران کوارتز نیازمند نوآوری بودند و از اقبال خوبشان، در این دوره هم یک ساعت ساز خوش سلیقه به نام نیکولاس هایک به دادشان رسید. هایک با ایده های نو و طراحی های ساختارشکنانه، نظرات را به خود جلب نمود و گروه ساعت سازی «Swatch» را تأسیس کرد.

سواچ در ابتدا به ساخت ساعت های پلاستیکی رنگارنگ پرداخت و توانست به دنیای بی روح ساعت های مچی جانی تازه ببخشد. این شرکت سوئیسی در واقع ساعت مچی را از ابزاری برای محاسبه زمان، به یکی از اجزای پوشش افراد و نشان دادن سلیقه تبدیل کرد.

پس از ورود سواچ به میدان نبرد ساعت سازان سوئیسی و ژاپنی، به مدت 30 سال صنعت ساعت دنیا دوران با ثباتی را طی کرد و در این مدت تولیدکنندگان مختلف با یافتن جایگاه اصلی خود در بازار، به ارائه محصولات متنوع مشغول شدند؛ غافل از اینکه انقلاب بعدی دنیای ساعت در راه است.

ایده ساعت هوشمند چندان جدید نیست

مسلماً دگرگونی بازار ساعت در قرن 21 نیازمند چیزی بیش از رنگ های جدید بود و شاید چنین کاری تنها از عهده ساعت های هوشمند بر می آمد. هرچند ایده ساعت هوشمند چیز جدیدی نیست و در فیلم های قدیمی شاهد حضور چنین ابزاری در دست شخصیت هایی مانند جیمز باند بوده ایم. اما محصولات واقعی که اوایل به بازار آمدند، بسیار بزرگ و سنگین بودند و به دلیل عمر ضعیف باتری، نتوانستند موفقیت چندانی کسب کنند.

البته در سال 2012 اوضاع تغییر کرد و اریک میجیکفسکی با ارائه ایده ساعت هوشمند «Pebble» که به تلفن های هوشمند متصل می شد، توانست 10 میلیون دلار سرمایه جذب کند. ساعت Pebble با عمر باتری طولانی، تجربه کاربری مناسب و قابلیت همگام سازی با اندروید و iOS به بازار عرضه شد و نخستین ساعت هوشمند تجاری دنیا لقب گرفت.

اپل در سال 2014 برای همکاری با ساعت سازان سوئیسی اعلام آمادگی کرده بود

اما پس از مدتی، ساعت هوشمند Pebble با رقیب قدرتمندی مواجه شد؛ در سال 2014 اخباری مبنی بر علاقه مندی کمپانی اپل به همکاری با ساعت سازان سوئیسی منتشر شد که خیز شرکت ساکن کوپرتینو برای تصاحب بازار اسمارت واچ ها را نشان می داد. اما مدیر عامل سواچ که پیش از این طعم شکست را در همکاری با مایکروسافت چشیده بود، اعتقاد داشت که محدودیت های فنی در نهایت طرح اپل را با شکست مواجه می کنند و به همین خاطر از همکاری با آمریکایی ها سر باز زد.

درست همان سال و یک هفته پیش از مراسم رونمایی از آیفون 6، جاناتان آیو طراح ارشد اپل در یک مصاحبه گفت سوئیسی ها به دردسر افتاده اند. این جمله زمانی معنی پیدا کرد که پس از معرفی آیفون جدید، تیم کوک به حضار گفت اپل یک محصول دیگر هم برای ارائه آماده کرده است.

ساعت هوشمندی که بسیاری نام آن را iWatch پیش بینی کرده بودند، با نام Apple Watch معرفی شد و به گفته مدیر عامل کمپانی، فصل جدیدی را در داستان اپل آغاز کرد.

اپل واچ حالا پرفروش ترین ساعت دنیاست

ساعت اپل در ابتدا مورد انتقاد برخی از ساعت سازان دنیا قرار گرفت که طراحی آن را نابالغ و زشت می خواندند. اما کمپانی ساکن کوپرتینو با قدرت به کار خود ادامه داد تا جایی که نسخه اول اپل واچ به پرفروش ترین ساعت هوشمند دنیا تبدیل شد. موفقیت ساعت هوشمند اپل همچنان ادامه پیدا کرد تا جایی که در مراسم رونمایی از اپل واچ 3 (سال2017)، تیم کوک اظهار داشت که اپل واچ حالا پرفروش ترین ساعت دنیاست.

در واقع کمپانی اپل با ترکیب ساختار استاندارد ساعت های مچی متداول و زبان طراحی مخصوص خود، که قبلاً با محصولاتی مانند آیفون و آیپاد در میان مصرف کنندگان جا انداخته بود، توانست تاج سوئیسی ها را در بازار ساعت دنیا برباید و آنها را در بازی خودشان مغلوب کند.

البته تکامل ساعت های هوشمند اپل در سال های اخیر روند آرامی داشته و حالا با معرفی نسل چهارم آن، علی رغم تغییرات اندک طراحی نسبت به نسخه های قبلی، همچنان در بازار شاهد تقاضای بالایی برای ساعت های هوشمند اپل هستیم.

هرچند باید در نظر داشت که با وجود موفقیت قابل توجه اپل در بازار ساعت و ایجاد بزرگترین تحول در این حوزه پس از بحران کوارتز، تاریخ صنعت ساعت به ما آموخته که موفقیت های قبلی معمولاً آینده تضمین شده ای را نمایش نمی دهند و ممکن است در سال های پیش رو، شاهد انقلاب دیگری در دنیای ساعت ها باشیم.