عملیات بلوط؛ آزادسازی موسولینی توسط کماندو‌های ویژه رایش سوم

سیاست های استبدادی دولت هیتلر و تجاوز به خاک کشورهای دیگر باعث شده در آثار و فیلم های مربوط به در جنگ جهانی دوم کمتر از عملیات های متهورانه «رایش سوم» یاد شود؛ با این وجود نیروهای نازی به لطف جنگ افزارهای قدرتمند و فناوری های پیشرفته ماموریت های حیرت انگیز بسیاری را پیاده سازی کردند. یکی از این عملیات‌های نظامی که ۷۵ سال قبل فیلمبرداری و در قالب مستند پخش شد، افراد بسیاری را در سراسر جهان انگشت به دهان گذاشت.

سقوط موسولینی بعد از دو دهه حکومت

سال ۱۹۴۳ دوران چندان خوبی برای «بنیتو موسولینی»، نخست وزیر ایتالیا نبود. شکست تحقیرآمیز در آفریقای شمالی، تلفات فاجعه بار در پی اعزام نیروها به جبهه های شرقی و کشیدن شدن جبهه های نبرد به دروازه های «سیسیل» زیبا تنها بخشی از ناکامی های وی در این سال بود.

در ۱۹ جولای ۱۹۴۳ بمب افکن‌ های متفقین رم را برای چندمین بار بمباران کردند. در این رویداد بیشتر مناطق مسکونی شهر، دو فرودگاه اصلی و بخش های باستانی «کلیسای سن لورنس» هدف قرار گرفتند که در پی آن نارضایتی ها از عملکرد موسولینی به بالاترین حد خود رسید.

برخلاف آلمان که به لطف سیاست مشت آهنین در سیطره کامل هیتلر و هوادارانش بود، ایتالیا هنوز پادشاه و انجمنی داشت که در صورت لزوم توانایی لازم برای به زیر کشیدن نخست وزیر وقت را داشتند.اعضای خشمگین دولت موسولینی که به خود لقب «ایل دوچه» به معنی پیشوا داده بود، علیه وی اقدام کردند. وی فردای همان روز به کاخ «شاه ویکتور امانوئل سوم» احضار شد. موسولینی بی خبر از همه جا فکر می کرد که قصد شاه تنها برگزاری یکی دیگر از جلسات هفتگی کسل کننده است اما «امانوئل سوم» پیام مبنی بر جایگزینی او با «مارشال بادولیو» را به او ابلاغ کرد:

دوچه عزیز، شرایط قابل قبول نیست، ایتالیا از هم پاشیده است. سربازان دیگر علاقه ای به جنگیدن ندارند. در حال حاضر تو منفورترین شخص در ایتالیا هستی.

بنیتو موسولینی در حالی که از این خبر شوکه شده بود کاخ را ترک کرد. او در ۲۱ سال گذشته بر تمام این کشور حکومت کرده بود و حالا اعضای دولت خودش بدون هیچگونه تشریفاتی او را از دفترش بیرون انداخته بودند. با این حال اوضاع قرار بود از این بدتر شود چرا که وی بلافاصله به دستور شاه توسط پلیس نظامی ایتالیا موسوم به «کارابینیری» دستگیر شد.

زمانی که خبر سقوط موسولینی به گوش متحد او یعنی هیتلر رسید، بسیار برآشفته شد. به هر حال اگر دیکتاتوری در بیخ گوش او به این آسانی برکنار می شود، شاید همین سرنوشت شوم در انتظار وی هم باشد.

شناسایی قلعه عقاب از طریق تصویربرداری هوایی

پیشوا که حالا از متحد شدن ایتالیای پس از موسولینی و متفقین بیم داشت، پروژه ضمیمه کردن متصرفات قبلی ایتالیا به قلمرو خود و آزاد کردن دوچه را در دستور کار قرار داد. ایتالیایی ها نیز که از تصمیم پیشوا بو برده بودند، به صورت مداوم محل بازداشت موسولینی را تغییر می دادند تا آلمانی ها قادر به پیدا کردن ردپای وی نباشند. از سوی دیگر هیتلر عزم خود را برای رهایی همپیمان سابقش جزم کرده بود و از این رو یکی از تکاوران زبده «اس اس» به نام سروان « اوتو اسکورزنی » را به ایتالیا فرستاد تا در قالب عملیاتی با کد «بلوط» (Eiche) محل اختفای بنیتو موسولینی را پیدا کرده و وی را نجات دهد.

اسکورزنی که فرزند یک مهندس عمران اتریشی بود، علاوه بر زخم عمیقی که روی صورتش داشت، در جریان تهاجم شوروی از ناحیه پشت سر مورد اصابت گلوله انفجاری قرار گرفته بود و به همین خاطر به عنوان کارمند دفتری در برلین خدمت می کرد. وی در همین دوران تکنیک هایی جدید و غیرمتداولی را برای اجرای عملیات تکاوری در جنگ توسعه داد.

او که با تکنیک های ردیابی الکتریکی نیز بیگانه نبود در مدتی کوتاه و از طریق شنود سیگنال های رادیویی به مکان بازداشت موسولینی در «هتل کمپو»  واقع در «کوهستان آپنینی» جنوب ایتالیا پی برد. حالا نوبت به حل مشکل دوم رسیده بود که به چگونگی دسترسی به این مکان مربوط می شد.

اسکورزنی بهترین راهکار برای شناسایی منطقه را عکسبرداری هوایی می دانست که با تکیه بر نیروی هوایی قدرتمند آلمان ها و فناوری های پیشرفته آنها در زمان خود میسر می شد. وی بدین منظور به همراه یکی از همکارانش یونیفرم نیروهای آفریقایی را به تن کرده و با هدف تصویربرداری هوایی با استفاده از یک دوربین خودکار عازم منطقه شدند. در بین راه دوربین خودکار از کار می افتد اما تکاور آلمانی بدنه «پرپلکس» هواپیما را سوراخ کرده و با استفاده از دوربین دستی خود چندین تصویر را از زوایای مختلف ثبت می کند. (به نقل از Michael F. Dilley در کتاب «پشت جبهه ها»)

در تصاویر ثبت شده مشخص شد که هتل مذکور بر فراز یک تپه قرار داشته و امکان حمله با پاراشوت به آن وجود ندارد. با این حال تکه زمینی کوچک در آن نزدیکی از ویژگی های لازم برای فرود ناوگانی از گلایدرها مناسب تشخیص داده شد.

اجرای عملیات بلوط

صبح روز ۱۲ سپتامبر ۱۹۴۳ اوتو اسکورزنی همراه با تیمی از ماموران سرویس اطلاعاتی، کماندوهای «وافن اس اس» و نیروهای چترباز «لوفت وافه» (نیروی هوایی آلمان) سوار بر ۱۰ گلایدر ترابری DFS 230 عازم هتل مذکور شدند. این گلایدرها که توسط «انستیتوی تحقیقات» طراحی شده بودند، ظرفیت حمل ده نفر یا ۱.۲ تن بار را داشته و در عملیات های «فورت ابن-امل»، «نبرد کرت»، جنگ در شمال آفریقا و جبههٔ شرقی کارایی خود را ثابت کرده بودند.

حین نزدیک شدن به مکانی که سروان آلمانی برای فرود در نظر گرفته بود، مشخص شد که آن نقطه نه زمینی مسطح بلکه صخره ای با شیب تند است، با این حال دیگر برای تغییر تصمیم دیر شده بود. آنها ناچار به فرود آوردن گلایدر روی همان شیب تند شدند که به مصدومیت چند نفر از نیروها منجر شد.در پایین کوه دو واحد از نیروها ایستگاه قطاری که توریست ها را به سوی قله می برد، تسخیر کرده و تمام خطوط ارتباطی به دنیای خارج را قطع کرد. هتل محل اقامت موسولینی توسط دویست نفر از پلیس های نظامی حفاظت می شد اما اوتو اسکورزنی در عملیات بلوط فکر اینجا را هم کرده بود. وی بدین منظور یک ژنرال ایتالیایی به نام «فرناندو سولتی» را همراه خود برده بود که به محض نزدیک شدن ایتالیایی ها فریاد زد یا خود را تسلیم کرده یا آماده اعدام به جرم خیانت شوند. کارابینیری ها که کاملا گیج شده بودند، سلاح های خود را روی زمین گذاشته و تسلیم مهاجمان شدند.

نیروهای آلمانی بلافاصله جستجو برای موسولینی را شروع کردند و پس از یافتن او اسکورزنی با ادای احترام به وی گفت: «دوچه، من از سوی پیشوا آمده ام، شما آزادید». بنیتو که در این لحظه احساسی شده بود با صدای گرفته ای گفت:

می دانستم دوستم آدولف هیتلر مرا به حال خودم رها نمی کند.

اوتو اسکورزنی پس از ثبت تصاویر افتخار آمیز با دیکتاتور سابق ایتالیا از طریق بی سیم خواستار ارسال یک فروند هواپیمای فرود و برخاست کوتاه Fieseler Fi 156 شد تا موسولینی را روانه آلمان کند.

هواپیمای مذکور به لطف مهارت یکی از خلبانان مشهور به نام «گرلاخ» در شیب نزدیک هتل فرود آمد. گرچه این پرنده برای حمل دو نفر طراحی شده بود اما سروان آلمانی هم با اصرار فراوان برای اسکورت موسولینی با آنها همراه شد. گرچه اینکار ریسک بالایی داشت اما او ترجیح می داد با موسولینی سقوط کند تا اینکه بعدا به بهانه ناکامی در مرحله آخر این ماموریت توسط پیشوا مجازات شود.

هواپیما سرانجام با موفقیت وارد مقصد شد و از اینرو عملیات بلوط به عنوان یکی از موفق ترین پروژه های کماندویی در تاریخ شناخته می شود، بدون شلیک حتی یک گلوله انجام شد. سرعت اجرای این ماموریت انقدر زیاد بود که تا زمان آزادسازی هدف، هنوز یکی از گلایدرها فرود نیامده بود.

پس از آزادی

زمانی که هیتلر روز ۱۴ سپتامبر در مرکز فرماندهی «آشیانه گرگ» واقع در جنگل های خارج از «راستنبورگ» با دوست قدیمی‌ و رهبر سابق ایتالیا دیدار کرد بسیار شوکه شد چرا که وی در این مدت وزن زیادی از دست داده و از نظر ظاهری اوضاع خوبی نداشت.هیتلر پس از مدتی یک جمهوری سوسیال را در شمال ایتالیا برپا کرده و موسولینی را به عنوان رهبر دست نشانده آن انتخاب کرد. بنیتو تا این زمان دریافته بود که برای هیتلر با دیگر زیردستان او فرق چندانی ندارد. او در مصاحبه با «مادلین مولیر» تایید کرد بود که پایان کارش نزدیک است:

هفت سال قبل من شخص قابل توجهی بودم اما حالا تفاوت چندانی با یک جسد ندارم. بله خانم کار من تمام شده و ستاره ام سقوط کرده است. در درونم حس مبارزه باقی نمانده، هرچند به تلاش ادامه می دهم اما میدانم که این کار یک نمایش مضحک است. منتظر پایان این تراژدی هستم و ظاهرا آخرین تماشاچی آن منم.

حدس موسولینی درست بود و مدتی پس از فروپاشی جمهوری سوسیال ایتالیا، نیروهای پارتیزان او و معشوقه اش را حین فرار به سمت مرزهای آلمان نازی دستگیر کردند.آنها پس از برپایی یک دادگاه صحرایی دیکتاتور سابق و همسرش را اعدام کرده و جنازه آنها را برای عبرت عمومی مدتی از یک پمپ بنزین آویزان کرده بودند که بعدا به دستور پاپ پایین آورده شد. برخی بر این باورند که جنازه وی پس از سوزاندن به دریا ریخته شده است.

سرنوشت اسکورزنی

از سوی دیگر عملیات بلوط برای اوتو اسکورزنی یک درجه تشویقی و صلیب آهنی شوالیه را به همراه آورد. بر اساس برخی شایعات وی قصد داشته طی عملیاتی به نام «پرش بلند» چرچیل، استالین و روزولت را که برای برگزاری محرمانه «کنفرانس تهران» به ایران آمده بودند، ترور کند. بر این اساس آلمان ها با رمزگشایی مکالمات نیروی دریایی آمریکا از این کنفرانس مطلع شده بودند اما سرویس اطلاعاتی شوروی با دستگیری تیم پیشرو کماندوهای آلمانی مانع از اجرای آن شد. اسکورزنی به لطف اشغال موفق مجارستان طی عملیات «مشت آهنین» به دریافت درجه سرهنگ دومی از سوی هیتلر نائل شد.

وی بعدها از سقوط یک هواپیمای نظامی نیز جان سالم به در برد. این تکاور آبدیده پس از شکست آلمان نیز از زندان متفقین فرار کرد و تا زمان مرگ به دلیل سرطان، به عنوان مشاور نظامی در آرژانتین و مصر به فعالیت خود ادامه داد.