جیک و پیک: با اجبار نمی‌توان مردم را به سمت شبکه‌های اجتماعی ایرانی کشاند

مدتی قبل با اوج گرفتن احتمال فیلترینگ اینستاگرام، زمزمه‌های جایگزین شدن نمونه‌های داخلی اینستاگرام مطرح شد. این موضوع اولین بار توسط رییس مرکز ملی فضای مجازی «ابوالحسن فیروز آبادی» عنوان شد. او خبر داده بود که نمونه داخلی اینستاگرام ساخته شده است. در روزهای بعد اما چند رسانه اصولگرا نام چند اپلیکیشن‌ را نیز در کنار گفته‌های فیروزآبادی قرار دادند و از «جیک‌وپیک» و «لنزور» هم نام برده شد. این درحالی‌ست که مدیران این مجموعه‌ها در گفتگو با دیجیاتو اعلام می‌کنند از اینکه قرار است جایگزین اینستاگرام باشند، بی‌اطلاع‌ هستند؛ موضوعی که پیش‌تر مجموعه هورسا نیز به عنوان یکی دیگر از سرویس‌های بومی مشابه اینستاگرام، به آن تاکید کرده بود.

«هادی نعمتی»، عضو هیات مدیره شرکت «اطلاعات و ارتباطات وصل» که توسعه دهنده شبکه اجتماعی «جیک‌ و پیک» است، به دیجیاتو توضیح می‌دهد که این شرکت چون مجوز دریافت و راه اندازی شبکه‌های اجتماعی را از مرکز توسعه فناوری اطلاعات و رسانه‌های دیجیتال دریافت کرده بود، در لیست شبکه‌های اجتماعی قرار داشت و هیچ هماهنگی برای معرفی شدن آن به عنوان جایگزین اینستاگرام نشده‌بود. نعمتی جایگزین شدن این سرویس با اینستاگرام را غیرممکن می‌داند و در مورد نحوه شکل‌گیری این اپلیکیشن می‌گوید:

«نمونه های داخلی آماده‌است و ما هم قصد داریم تا نسخه‌ای جدید از اپلیکیشن‌مان را در روزهای آینده ارائه کنیم که قطعا بسیاری از نواقص را از بین خواهد برد ولی برای داشتن جایگزین اینستاگرام نیاز به بودجه و هزینه گزافی‌ است که از توان شرکت ما خارج است. جیک و پیک در واقع نمونه‌ای از یک محصولی بود که ما روی پلتفرم بزرگتری به نام «وصل اپ» قراردادیم. در واقع برای توسعه وصل اپ محصولاتی راه اندازی کردیم تا زیرساخت خود را با آن تست کنیم. جیک و پیک یکی از آنها بود که بعد از آنکه طراحی شد و زیرساخت شبکه اجتماعی روی آن تست شد، تا سایرین بتوانند از زیرساخت ما استفاده کنند و کسب و کار خود را راه اندازی کنند. بعد از اینکه این اتفاق افتاد ما جیک و پیک را در کافه بازار گذاشتیم تا یوزرها به آن وارد شوند و ما بتوانیم زیرساخت خود را تست کنیم.»

نعمتی در مورد برنامه‌های آتی این شرکت برای اپلیکیشن جیک و پیک توضیح می‌دهد که این اپ بر زیرساخت کلاود پیاده شده و درصورت افزایش تعداد کاربران قابلیت خدمات‌رسانی به آنها را دارد، با این حال شرکت وصل هیچگونه تبلیغی برای اپ خود انجام نداده و قصد ندارد محصول خود را به عنوان جایگزین اینستاگرام معرفی کند. موضوع دیگری که نعمتی به آن اشاره می‌کند، هدف از طراحی این اپ بوده است که بتواند در حوزه فین‌تک فعالیت کنند؛ او به مشکلات و روند طولانی خرید و فروش در اینستاگرام اشاره می‌کند که در اپ جیک و پیک مورد توجه قرار گرفته‌ تا رفع شود و در حقیقت یک برنامه کاربردی برای کسب‌وکارهای اینستاگرامی شود.

به گفته نعمتی، جیک و پیک یک شبکه اجتماعی است و تاکنون هیچ درخواستی برای دریافت وام یا حمایت‌های دولتی ارسال نکرده‌است. او می‌گوید دولت برای حمایت از پیام‌رسان‌ها شرایط دریافت وام ۵ میلیارد تومانی را فراهم کرده بود اما جیک‌ و پیک یک شبکه اجتماعی‌ است و نه پیام‌رسان و برای همین هم تمایلی به دریافت این وام نداشت؛ او تاکید می‌کند که آنها چنین درخواستی مطرح نکرده بودند و وامی هم به آنها تعلق نگرفته است.

نعمتی معتقد است که رشد کردن و فراگیر شدن یک اپلیکیشن درصورتی اتفاق می‌افتد که مردم خودشان آن را انتخاب کنند و فیلترینگ را راهی منطقی برای توسعه مدل‌های بومی هیچ اپلیکیشنی نمی‌داند:

«اگر قرار باشد یک سامانه فراگیر شود نباید از راه فیلترینگ سایر اپ‌ها این کار را کرد؛ چراکه این امر یک ضد تبلیغ است و مردم تصور می‌کنند فیلترینگ به درخواست ما انجام شده و در نتیجه آنها تمایلی به دریافت و استفاده از اپ را خواهند داشت و چه بسا از فیلترشکن استفاده خواهند کرد و به کار کردن با همان برنامه قبلی مسدود شده ادامه خواهند داد؛ یعنی همان اتفاقی که برای پیام‌رسان‌ها افتاد. با اجبار نمی‌توان مردم را به استفاده از شبکه‌های اجتماعی ایرانی سوق داد، این اتفاق باید از طریق فرهنگ‌سازی انجام شود.»

با اینکه این روزها از بخش‌های مختلف حاکمیت درباره ضرر و زیان‌های اینستاگرام صحبت‌های زیادی می‌شود و برنامه‌های صدا و سیما ملی هم دائما به نکوهش این برنامه می‌پردازد؛ اما آمارهایی که دست کم یک سال از زمان انتشار آنها سپری می‌شود نشان می‌دهند که 24 میلیون ایرانی در این شبکه فعالیت دارند و بسیاری از دولتمردان نیز در آن حضور دارند. تلگرام زمانی فیلتر شد که جایگزین‌های آن اعلام شد و البته این جایگزین‌ها تا به امروز توفیق چندانی پیدا نکرده‌اند اما در مورد اینستاگرام باید گفت که عملا هیچ جایگزینی هنوز وجود ندارد و در صورت مسدودسازی آن معلوم نیست که کاربران باید تجربه مشابه را کجا به دست بیاورند. وزیر ارتباطات چندی پیش در مورد این موضوع گفته بود:

«برای مردم بگویند از فردای فیلترینگ اینستاگرام در کشور در زندگی مردم، حاکمیت و کاهش جرایم چه اتفاقی رخ خواهد داد؟ در این زمینه باید جمع بندی عقلایی شود.»