قیمت خودرو در بازار سه نرخی شد؛ تکرار ماجرای ارزهای چند نرخی در انتظار بازار خودرو

در روزهای گذشته، قیمت جدید کارخانه ای خودروهای داخلی اعلام شد. در این شرایط مسئولان و شرکت های خودروساز معتقدند افزایش قیمت کارخانه ای خودرو، تعادل بازار و کاهش قیمت محصولات را به دنبال دارد اما به اعتقاد کارشناسان، افزایش تولید و عرضه، شرط لازم کاهش و ثبات قیمتها در بازار است.
سه نرخی شدن قیمت خودرو با اجرایی شدن پیش فروش جدید ایران خودرو نشان می‌دهد که ماجرا در عمل بسیار پیچیده تر از وعده و وعید خودروسازان است.
برای مثال ایران خودرو طی بخشنامه 4089 اعلام نموده است که فروش قطعی با تحویل فوری برخی از محصولات خود را آغاز می‌کند. در این بخشنامه قیمت پژو پارس اتوماتیک 84 میلیون و 500 هزار تومان تعیین شده است.

این در حالیست که مدیران ایران خودرو و مسئولان وزارت صمت در اواسط آذر ماه امسال با اعلام تعیین قیمت در حاشیه بازار و با هدف کاهش قیمت بازار آزاد، «برنامه افزایش قیمت خودروهای داخلی» را رسماً آغاز نمودند. از جمله این خودروها «پژو پارس اتوماتیک» بود که در پیش فروش مورخ 26 آذر ماه با قیمت 79 میلیون تومان عرضه شد و مدیران ایران خودرو و وزیر صمت اعلام نمودند:

برای تعیین قیمت خودرو بر اساس فرمولی که پیش بینی شده خودروها با ۵ درصد زیر قیمت بازار عرضه شود و هفته بعد دوباره ۵ درصد کاهش مجدد قیمت خواهیم داشت تا در نهایت به یک قیمت متعادل بین کارخانه و بازار برسیم.

اما اکنون شرکت ایران خودرو دست به پیش فروش خودروی «پژو پارس اتوماتیک» از روز دوشنبه 24 دی ماه  با قیمت 84 میلیون و 500 هزار  تومان  زده است. طبیعتا این قیمت در شرایطی اعلام می شود که نسبت به قیمت آخرین پیش فروش ایران خودرو (26 آذر ماه) نه تنها شاهد 5 درصد کاهش نیستیم،  بلکه 7 درصد افزایش هم اعلام شده که در نوع خود جالب توجه به نظر می رسد.
این درحالیست که با توجه به پیش فروش تنها 200 دستگاه خودرو با چنین قیمتی، طبیعتا نمی توان انتظار به وجود آمدن تعادل را در بازار داشت و به نظر می رسد که درست در خلاف این مسیر، واسطه گران بار دیگر وارد عمل شده و قیمت خودرو مذکور را به بیش از 90 میلیون تومان افزایش خواهند داد.

سه نرخی شدن قیمت خودرو در بازار

بنابراین علی رغم وعده مسئولان مبنی بر تنظیم قیمت بازار خودرو، هم اکنون با مراجعه به «سایت فروش ایران خودرو» یا سایپا می توان مشاهده نمود قیمت خودرو «سه نرخی» شده است.
-قیمت تحویل دی ماه
-قیمت حاشیه بازار
-قیمت بازار آزاد
مسلما چنین اختلاف قیمتی به رانت جویی و واسطه گری منجر خواهد شد و تمام این موارد در حالی مطرح می شود که با استفاده از ابزارهای نرم افزاری اطلاعاتی موجود در کشور (مانند استعلام مالکان خودرو از سامانه پلیس راهور)، می توان «مصرف کنندگان واقعی» خودرو را از سوداگران تمیز داد و با «مدیریت»، عرضه، تقاضا و قیمت را در بازار کنترل نمود.

مهمتر آنکه طی چند ماه گذشته شرکت های خودروساز داخلی نشان دادند که از ابزار مناسب برای کاهش واسطه گری برخودارند اما به دلایلی نامشخص، ظاهرا تمایل چندانی برای کاهش دلالی توسط ایشان وجود ندارد.

شرکت ایران خودرو در ابتکاری جالب در «پیش فروش مهرماه» (بخشنامه 4067) توانسته بود با اعمال شرایط محدود کننده به منظور شناسایی مصرف کننده واقعی خودرو (مانند شرط داشتن گواهینامه، خودرو اولی بودن، عدم ثبت نام در شرکت سایپا، عدم ثبت نام در 18 ماه گذشته) به لحاظ روانی تاثیر مناسبی برای کاهش سوداگری در بازار خودرو انجام دهد. اما در پیش فروش اخیر خود (26 آذر ماه و 24 دی ماه با تحویل فوری خودرو) شرایط محدود کننده در بخشنامه 4067 را اعمال ننمود و با توجه به حاشیه سود بین قیمت بازار و درب کارخانه، راه را برای سوداگری در بازار خودرو هموار نمود.
علاوه بر این موضوع ایران خودرو در «پیش فروش مهرماه» اعلام نمود که «هر ثبت نام مغایر با شرایط این بخشنامه، از سوی شرکت یکطرفه ابطال و وجه بدون سود مسترد خواهد شد» اما بررسی ها نشان می دهد که علی رغم وعده خود مبنی بر استعلام شرایط ثبت نام کنندگان، از هیچ ابزاری برای شناسایی مشتریان ثبت نامی در «پیش فروش مهرماه» استفاده نکرده است و تحویل این خودروها بدون استعلام برای شناسایی «مصرف کننده واقعی» در حال انجام است.

مسلما ادامه چنین روندی به تشدید وضعیت رکود تورمی در بازار خواهد انجامید، اما در عین حال به نظر نمی رسد که مسئولان امر از اراده چندانی برای پیشگیری از این روند برخوردار باشند.