فرمول پرداخت خسارت شخص ثالث در تصادف با خودروهای غیر متعارف اصلاح شد

بیمه شخص ثالث یک بیمه اجباری است و تمام دارندگان وسایل نقلیه باید وسایل خود را بیمه شخص ثالث کنند. بر اساس قانون قبلی بیمه شخص ثالث، مسئولیت هر فرد در مقابل اشخاص ثالث از لحاظ جانی به دیه فرد مسلمان در ماه‌های عادی و حرام محدود می‌شد و دارندگان وسایل نقلیه در مقابل وارد کردن خسارت مالی به وسیله نقلیه دیگر در حوادث رانندگی، ملزم به جبران تمام خسارت‌های مادی و معنوی طبق قانون مسئولیت مدنی بودند. مثلاً اگر راننده پراید با یک خودروی لکسوس تصادف و به پرداخت یک میلیارد تومان خسارت محکوم می‌شد، باید این مبلغ را پرداخت می‌کرد.

اما در قانون جدید مصوب سال 95، مسئولیت مالی دارندگان وسایل نقلیه در حوادث رانندگی به 50 درصد دیه فرد مسلمان در ماه‌های حرام محدود شد. مثلاً امسال که دیه فرد مسلمان در ماه‌های حرام 360 میلیون تومان است، سقف مسئولیت مالی در حوادث رانندگی، 180 میلیون تومان است و قانون مسئولیت مالی را محدود کرده است. یعنی اگر یک پراید با یک خودروی گران قیمت مانند لکسوس تصادف کند، حداکثر تعهد مالی راننده وسیله نقلیه مقصر، تا سقف 180میلیون تومان است و مابقی را راننده خودرو گران قیمت خودش باید جبران کند.

اما با توجه به اینکه حوادث رانندگی قابل پیش‌بینی نیست و خودروهای گران قیمت در سطح شهر نیز افزایش یافته، قانونگذار مسئولیت مالی در حوادث راهنمایی و رانندگی را به 50 درصد دیه فرد ملسمان در ماه‌های حرام محدود کرده است.

در این دستورالعمل در تعریف گران‌ترین خودروی متعارف آمده است «خودروی سواری است که ارزش روز آن در زمان وقوع حادثه به تشخیص ارزیابان خسارت، کارشناسان ارزیابی خسارت شرکتهای بیمه یا کارشناسان رسمی دادگستری، معادل پنجاه درصد سقف تعهدات بدنی که در ابتدای هر سال اعلام می‌شود، باشد.» همچنین در تعریف خودروی نامتعارف گفته شده «خودروی سواری است که ارزش روز آن در زمان وقوع حادثه به تشخیص ارزیابان خسارت، کارشناسان ارزیابی خسارت شرکتهای بیمه و یا کارشناسان رسمی دادگستری، بیشتر از پنجاه درصد سقف تعهدات بدنی که در ابتدای هر سال اعلام می‌شود، باشد.»

بیمه مرکزی در این دستورالعمل فرمولی را برای محاسبه خسارت خودرو تعیین و گفته «خسارت وارده تقسیم بر قیمت خودروی نامتعارف زیان دیده ضرب در قیمت خودروی متعارف»؛ به عنوان مثال اگر یک خودرویی با یک خودروی گران قیمت یک میلیاردی تصادف و 5 میلیون تومان خسارت وارد کند، طبیعی است که خودروی مقصر نباید برای پرداخت خسارت خودرو آسیب دیده مشکلی داشته باشد زیرا در حال حاضر تعهد مالی اجباری در فروش بیمه‌های شخص ثالث، 2.5 درصد دیه فرد مسلمان در ماه‌های حرام یعنی 9 میلیون تومان است.

اما بیمه در تعیین خسارت این تصادف،  پنج میلیون تومان را تقسیم بر قیمت خودروی زیان‌ دیده (مثلاً یک میلیارد) ضربدر قیمت خودروی متعارف که امسال 180 میلیون تومان است، می‌کند و 900 هزار تومان خسارت می‌دهد و چهار میلیون و 100 هزار تومان خسارت باقی مانده را پرداخت نمی‌کند. این در حالی است که خودروی مقصر تا سقف 9 میلیون تعهد خریداری کرده است و پوشش بیمه‌ای دارد اما با این کار بیمه، بین زیان دیده و بیمه‌گذار اختلاف پیش می‌آید و کار به طرح دعوا در دادگاه می‌انجامد.

این در حالیست که براساس تبصره یک، دو، سه و چهار ماده هشت قانون بیمه شخص ثالث مصوب سال 95، تعهدات بیمه‌گر را مشخص کرده و گفته حداقل خسارت مالی که همه بیمه‌گذارها موظف به خریداری هستند، 2.5 درصد تعهدات جانی است که امسال 9 میلیون است و طبق تبصره همان قانون، مازاد بر 9 میلیون تومان را بیمه‌گذار می‌تواند از بیمه‌گر تحت عنوان بیمه تکمیلی خریداری کند تا در مواقع احتمالی، مشکلی برای پرداخت خسارت مالی نداشته باشد.

اما طبق فرمولی که بیمه مرکزی تعیین کرده، قیمت خودروی زیان‌دیده هر چقدر گران‌تر باشد، پرداخت خسارت هم کاهش می‌یابد و این در حالی است که راننده مقصر، بیمه خسارت مالی و گاهی اوقات حتی مازاد مالی را خریداری می‌کند تا با زیان دیده به مشکل نخورد اما بیمه پرداخت نمی‌کند و می‌گوید فرمول خود را دارد و نهایتاً کار به دادگاه می‌کشد چون بین بیمه‌گذار و زیان دیده اختلاف پیش می‌آید.

ایرج فرج‌ تبار کارشناس رسمی دادگستری در امور بیمه که از دستورالعمل شورای عالی بیمه به دیوان عدالت اداری شکایت کرده است در این رابطه گفت:: این موضوع را ابتدا در بیمه مرکزی مطرح کردیم اما اعتنایی نکردند و گفتند دستورالعمل طبق قانون است. در نهایت در دیوان عدالت مطرح کردیم که پس از انجام بررسی‌های لازم، هیئت عمومی با اکثریت آراء، حکم به ابطال دستورالعمل شورای عالی بیمه داد.

با این حساب، شرکت‌های بیمه ملزم هستند سقف تعهدات مالی که هر بیمه‌گذاری خریداری می‌کند را در هنگام بروز تصادف و ایجاد خسارت، پرداخت کند. بنابراین اکنون فرمول بیمه مرکزی در نسبت گیری تعیین خسارت خودرو برای خودروهای گران ‌قیمت حذف شده و بیمه‌گران موظف هستند سقف تعهدات مالی بیمه نامه شخص ثالث را پرداخت کنند.