پشت پرده کشمکش بی پایان بانک مرکزی و خودروسازان برای ارائه تسهیلات ارزی

در حال حاضر عمده خریداران خودروهای دو شرکت ایران خودرو و سایپا همچنان با تأخیر در تحویل محصولات رو به رو هستند که شرکت در نهایت به آنها وعده تحویل خودرو در ماه های آینده را داده است.

عدم تحویل خودرو های صفر به خریداران از سوی خودروسازان مشکلی است که از ماه‌های گذشته گروه زیادی از مردم را درگیر کرده است. این در حالی است که تصاویر هوایی و زمینی از انبارهای خودروسازان نشان می‌دهد که انبارها مملو از خودرو است ولی علت عدم تحویل مشخص نیست! هرچند خودروسازان مدعی هستند به دلیل کمبود و بعضاً نبود قطعات، روند تکمیل خودروها با کندی قابل توجهی انجام می‌شود. مردم اما با این توضیحات خودروسازان قانع نشده‌اند و هر چند وقت یک‌بار تلاش می‌کنند با برگزاری تجمع مقابل وزارت صنعت، گلایه خود از خودروسازان را به گوش مسئولان مربوطه برسانند.

بعد از اینکه قیمت دلار افزایش یافت و به دنبال آن قیمت خودروها گران شد، پیش فروش خودروسازان با توجه به حاشیه سودی که برای متقاضیان در بازار ایجاد می‌کرد، از استقبال باورنکردنی برخوردار شده است، بنابراین در هر دوره‌ای که تعدادی خودرو از سوی خودروسازان برای پیش فروش عرضه می‌شد، بسیاری از متقاضیان از بازار پیش فروش خودرو دست خالی باز می‌گشتند.

خودروسازان ریشه طولانی شدن فرایند تحویل خودرو های پیش‌فروش به مردم را عدم تأمین قطعات از سوی قطعه سازان و اعمال تحریم‌های خارجی اعلام می‌کنند. خودروهایی می‌گویند که پولی برای خرید قطعه از قطعه ساز ندارند و قطعه سازان با گلایه شدید از خودروسازان می‌گویند که طلب بسیار زیاد از خودروسازان باعث مشکل شده است. خودروسازان این بار توپ را در زمین بانک مرکزی انداخته و می‌گویند: طبق مصوبه آذر 97 بانک مرکزی می‌بایست نسبت به تأمین اعتبار خودروسازان اقدام می‌کرد ولی فقط 4 هزار میلیارد تومان از این اعتبار پرداخت شده و اعتبار ارزی به دست ما نرسیده است، و به همین دلیل نمی‌توانیم هزینه‌های تأمین قطعات را بپردازیم.

خودرویی‌ها همچنین تأکید دارند که بانک مرکزی باید 11 هزار میلیارد تومان در 2 بخش ریالی و ارزی شامل چهار هزار میلیارد تومان و 844 میلیون یورو، به خودروسازان پرداخت می‌کرد اما به دلیل ایرادات فنی سیستم بانکی با وجود ابلاغ مصوبه، هنوز 844 میلیون یورو پرداخت نشده است. در همین خصوص و به ‌منظور دریافت پاسخ بانک مرکزی نسبت به مسائل مطرح شده از سوی خودروسازان، گفت‌وگویی با اکبر کمیجانی قائم‌مقام بانک مرکزی انجام شد که در ادامه می‌خوانید.

اکبر کمیجانی درباره ادعای خودروسازان مبنی بر عدم تأمین اعتبار از سوی بانک مرکزی برای تکمیل قطعات خودروهای ناقص، اظهار داشت: «سال گذشته بانک مرکزی در راستای تقاضاهای مکرر هرساله خودروسازان گزارشی را آماده کرد و به شورای پول و اعتبار ارائه داد. بعد از کلی بحث در شورای پول و اعتبار سرانجام به این جمع‌بندی رسیدیم که فرصت‌هایی را به خودروسازان با رعایت مصوبات، آئین‌نامه‌ها و مقررات بدهیم ضمن اینکه عوامل بازدارنده را برداشتیم و راه را باز کردیم.»

قائم‌مقام بانک مرکزی با اشاره به مصوبه 10 مهر سال 1397 شورای پول و اعتبار، گفت: «در جلسه مهر سال قبل شورای پول و اعتبار تقاضای خودروسازان مبنی بر جداسازی تسهیلات شرکت‌های اصلی از گروه‌های زیر مجموعه و ذی‌نفع خودروسازی را تصویب کرد.»

امتیازات بانک مرکزی به خودروسازان: پرداخت تسهیلات بدون در نظر گرفتن چک برگشتی

کمیجانی با یادآوری ابلاغ مصوبه مذکور در تاریخ 30 مهر سال 1397 به بانک‌ها، تأکید کرد: «در این مصوبه همچنین بنا شد که خودروسازی ایران ‌خودرو و سایپا از شرایط نداشتن چک برگشتی و بدهی غیر جاری شرکتهای گروه در زمان اخذ تسهیلات و ایجاد تعهدات برای شرکت‌های اصلی مستثنی شوند.»

این مقام مسئول در بانک مرکزی ادامه داد: «در همان زمان مصوب و ابلاغ شد که 20 درصد سرمایه پایه هر بانک به شرکت‌‌های خودروسازی تسهیلات پرداخت شود. با وجود این، اما در همان ایام مسائل و مشکلاتی برای خودروسازان پیش آمد که منجر به کاهش تولید آنها و تصویب مصوبه 24 آذر 97 از سوی معاون اول رئیس جمهور شد. طبق آن مصوبه بانک مرکزی برای رفع مشکل کمبود نقدینگی موظف به پرداخت تسهیلات ارزی 844 میلیون یورویی شد، ضمن آنکه بنا شد که سقف تسهیلات ریالی به 2 خودروساز نیز افزایش یابد.»

کمیجانی با تأکید به اینکه مشکل اصلی 2 خودروساز با قطعه سازان بود، تصریح کرد: «بر همین اساس 23 بهمن 97 بانک مرکزی مقداری شرایط را سهل‌تر از مصوبه قبلی کرد و ابلاغ شد برای مدت یک سال خودروسازان بتوانند از این تسهیلات دریافت کنند.»

تسهیلات ریالی به خودروسازان پرداخت شد. چرا خودرویی‌ها تسهیلات ارزی را نگرفته‌اند؟

قائم‌مقام بانک مرکزی ضمن اشاره به پرداخت تسهیلات 40 هزار میلیارد ‌‌‌ریالی به خودروسازان ایران خودرو و سایپا، گفت: «بنا شد 20 هزار میلیارد ‌‌‌ریال برای شرکت اصلی سایپا و 20 هزار میلیارد ‌‌‌ریال برای شرکت اصلی ایران خودرو پرداخت شود. این تسهیلات باید به نام خودروسازان و به حساب قطعه‌سازان مورد تأیید وزارت صنعت، معدن و تجارت پرداخت می‌شد.»

وی با توجه به فشار زیاد سیستم بانکی در ماه‌های پایانی سال، افزود: «با وجود این، اما پول خودروسازان را پرداخت کردیم، 39 هزار میلیارد ‌‌‌ریال از 40 هزار میلیارد ‌‌‌ریال به خودروسازان پرداخت شد که از این مبلغ 20 هزار میلیارد ریال به ایران خودرو و 19 هزار میلیارد ریال به سایپا پرداخت شد.»

کمیجانی ادامه داد: «البته ما برای کمک به بانکهایی که مشکل داشتند، این آمادگی را هم ایجاد کردیم که از منابع بانک مرکزی استفاده کنند. خودروسازان تا زمانی که تسهیلات ریالی را دریافت می‌کردند، درخواست دریافت تسهیلات ارزی و ال‌سی جدید برای ترخیص قطعاتی را که از قبل وارد کرده بودند، نداشتند.»

نوسان ارزی، تمایل خودروسازان را به دریافت تسهیلات ارزی کم کرد

وی با بیان اینکه مشکل اصلی خودروسازان در دریافت تسهیلات ارزی، نوسان قیمت ارز در زمان تحویل و تسویه بوده است، تصریح کرد: «خودروسازان تا پایان خرداد 98 فرصت داشتند تا از این تسهیلات استفاده کنند ولی با وجود این، به موضوع نوسان ارزی تأکید داشتند.»

کمیجانی افزود: «برای گشایش ال‌سی، نرخ ارز به ‌قیمت روز محاسبه می‌شود و خودروسازان نگران هستند در زمان نوسان قیمتی و بالا رفتن قیمت ارز، در زمان پرداخت تعهدات رقم بیشتری را به بانک‌ها پرداخت کنند بر همین اساس خواستار دریافت تسهیلات به ‌نرخ ریالی ثابت هستند ولی مقررات ارزی این اجازه را به بانک مرکزی نمی‌دهد.»

قائم‌مقام بانک مرکزی از پیشنهاد این بانک به خودروسازان برای پرداخت تسهیلات ارزی در قالب یوان و روپیه خبر داد و خاطرنشان کرد: «خودروسازان اما درباره مابه‌التفاوت قیمت ارز در زمان گشایش ال‌سی و پرداخت تعهدات مشکل دارند، فرآیند دریافت ال‌سی و پرداخت تعهدات حداقل 3 ماه طول می‌کشد.»

خودروسازان به فکر منبع جدید باشند. چرا خودرویی‌ها از معافیت‌ها استفاده نکردند؟

وی با تأکید بر اینکه دولت، وزارت صمت و خودروسازان باید به فکر محلی برای تأمین مابه‌التفاوت تسهیلات ارزی باشند، ادامه داد: «افزایش تسهیلات ریالی، رشد نقدینگی و آثار تورمی به همراه دارد که برای بانک مرکزی مقدور نیست. خودروسازان هر ساله از برخی محدودیت‌های مقرراتی، مشروط به واگذاری دارایی‌های مازاد و سهام بانک پارسیان (در خصوص شرکت ایران خودرو) مستثنی شده‌اند ولی اقدام قابل توجهی در این خصوص انجام نداده‌اند.»