یافته‌های تازه از دلایل شیوع بیماری آلزایمر در زنان

در کنفرانس بین المللی انجمن آلزایمر (AAIC) در شهر لس آنجلس، دو تحقیق جدید در مورد بیماری آلزایمر یا بیماری فراموشی مطرح شد. در این پژوهش ها سعی شده تا به سؤالی در دنیای پزشکی که مدت ها بی جواب مانده پاسخی داده شود: چرا زنان نسبت به مردان بیشتر به بیماری آلزایمر و زوال عقل دچار می شوند؟

این دو پژوهش همچنین به بررسی ژن های زنان و مردان و احتمال ارتباط آن ها در مبتلا شدن به بیماری آلزایمر می پردازند. محققین دریافتند نحوه پخش شدن پروتئین های سمی در مغز که منجر به زوال عقل می شوند، در زنان به شکلی متفاوت از مردان صورت می پذیرد.

در حال حاضر حدود دو سوم از افراد مبتلا به بیماری آلزایمر در آمریکا را زنان تشکیل می دهند. علت اصلی این مسئله هنوز مشخص نشده ولی فرضیه سنتی بر این باور است که به دلیل طول عمر بیشتر زنان نسبت به مردان، طبیعی است که آن ها درصد بیشتری از افراد مبتلا به آلزایمر را به خود اختصاص دهند. اما تنها طول عمر بیشتر عامل استعداد بالاتر زنان در ابتلا به بیماری آلزایمر نیست.

یکی از مواد سمی که در مغز افراد مبتلا به آلزایمر انباشته می شود، پروتئین تاو (Tau) است. این پروتئین ها در حالت عادی به سلامت نورون ها کمک می کنند اما وقتی به هم بچسبند اوضاع کاملاً فرق می کند. این پروتئین ها با اتصال به یکدیگر به توده های نوروفیبریلار (Neurofibrillary) تبدیل شده و یکی از دلایل مرگ نورون ها و فراموشی در فرد هستند.

محققین دانشگاه Vanderbilt به کمک روش برش نگاری با گسیل پوزیترون (Positron Emission Tomography) مغز افراد را اسکن کرده تا به نحوه توزیع گره های پروتئین تاو در مغز مردان و زنان پی ببرند.

در این آزمایش اسکن مغزی زنان و مردان مبتلا به اختلال شناختی خفیف (MCI) یا به عبارت دیگر زوال عقل خفیف، نشان می داد که شبکه های توده ای پروتئین تاو در مغز زنان تفاوت های بسیاری با شبکه های توده ای پروتئین تاو در مغز مردان دارند. پژوهشگران معتقدند تفاوت در نحوه به هم پیوستن قسمت های مختلف در مغز زنان نسبت به مردان، علت توزیع سریع تر توده های پروتئین تاو در مغز آنهاست.

«سپیده شکوهی» یکی از پژوهشگران دانشگاه Vanderbilt می گوید:

«تفاوت هایی که در ساختمان و عملکرد مغز زنان و مردان مشاهده کردیم نشان می دهند زنان بیشتر در معرض ابتلا به بیماری آلزایمر هستند.»

پژوهش دیگری که در این کنفرانس ارائه شد، ۱۱ ژن مختلف وابسته به جنسیت را به آلزایمر مرتبط می کند. ژن های CD1E و PTPRC که در سیستم ایمنی بدن وجود دارند، زنان را بیشتر از مردان در معرض ابتلا به آلزایمر قرار می دهند.

«برایان کانکل» استاد همه‌گیرشناسی (Epidemiology) از دانشگاه میامی که در این پژوهش نقش داشته می گوید:

«ممکن است ژن های زنانه و مردانه در ابتلا به آلزایمر و پیشرفت این بیماری دخیل باشند. البته به تحقیقات بیشتری برای آگاهی از میزان نقش داشتن این ژن ها در ابتلا به این بیماری نیاز بوده و باید دید می توان از آن ها برای شناسایی مردان و زنانی که در خطر ابتلا به این بیماری هستند استفاده کرد یا خیر.»

این دو پژوهش هنوز منتشر نشده و در مرحله بررسی هستند. ولی با این حال اطلاعات جالب توجهی از تفاوت های بیولوژیکی میان مغز زنان و مردان به ما داده و به پزشکان کمک می کنند تا دلایل مبتلا شدن تعداد بیشتری از زنان به آلزایمر را بفهمند.

«ماریا کاریلو» پژوهشگر ارشد انجمن آلزایمر معتقد است فهم تفاوت های جنسیتی در درمان آینده این بیماری به پزشکان کمک خواهد کرد:

«فهم تفاوت های میان زنان و مردان می تواند به ما در تشخیص بیماری آلزایمر کمک کرده و منجر به تدوین استراتژی های مناسب در پیشگیری از مبتلا شدن به بیماری های کاهش ادراک، آلزایمر و دیگر بیماری های زوال عقل شود.»

این پژوهش ها در کنفرانس انجمن بین المللی آلزایمر در سال ۲۰۱۹ ارائه شده اند.