آیا ماه می‌تواند روی حالات و رفتار ما تاثیر بگذارد؟
ایده تاثیر ماه بر رفتار مردم به هزاران سال پیش برمی‌گردد. زمانیکه علم و دانش چندان گسترده نشده بود. در این رابطه در محافل پزشکی، ضد و نقیض‌های زیادی دست به دست چرخید تا در ...
در دیجیاتو ثبت‌نام کنید
جهت بهره‌مندی و دسترسی به امکانات ویژه و بخش‌های مختلف در دیجیاتو عضو ویژه دیجیاتو شوید.
عضویت در دیجیاتوتازههای تکنولوژی
ویدئوی مرتبط
ایده تاثیر ماه بر رفتار مردم به هزاران سال پیش برمی‌گردد. زمانیکه علم و دانش چندان گسترده نشده بود. در این رابطه در محافل پزشکی، ضد و نقیض‌های زیادی دست به دست چرخید تا در نهایت فرضیه‌های جالبی درباره این موضوع کشف شد که آیا ماه می‌تواند روی حالات و رفتارمان تاثیر مستقیم داشته باشد یا خیر.
مرد مسن ۳۵ ساله‌ای پیش از بستری در کلینیک بیماران روانی دکتر «ایوری»، به شغل مهندسی مشغول بود. او علاقه وافری به حل معماها داشت و هر از گاهی رفتار متفاوتی پیدا می‌کرد. برخی از روزها به شدت عصبی و در سایر اوقات فردی افسرده بود. او می‌توانست چیزهایی را ببیند و حتی بشنود که وجود خارجی نداشت. همچنین او نمی‌توانست مثل سایر مردم در ساعات مشخصی از شب استراحت کند. گاهی اوقات او حتی از بی‌خوابی رنج می‌برد. پزشک معالج سر از کار این بیمار در نیاورده و در نهایت به این نکته پی برد رفتارهای بیمار در طول مدت یک ماه، یک الگوی خاصی دارد. گویا ماه روی رفتار بیمار تاثیر می‌گذاشت. با این حال کسی نتوانسته بود مکانیسم این رابطه عجیب را کشف کند. به همین دلیل بیمار پس از مدتی از کلینیک مرخص شده و تنها چند نسخه دارو دریافت کرد. همچنین روان‌پزشک مربوطه نور درمانی را رویکردی مناسب جهت بهبود وضعیت استراحت بیمار دانست.
۱۲ سال پس از این پرونده عجیب، روان‌پزشک دیگری به نام توماس ور (Thomas Wehr) مقاله‌ای را به انتشار رساند مبنی بر اینکه ۱۷ بیمار از اختلال دوقطبی با چرخه سریع رنج می‌برند. بیمارها بین دو حالت افسردگی و شیدایی وضعیتشان سریع‌تر تغییر پیدا می‌کرد. «ور» درباره نتایج مقاله‌اش توضیح می‌دهد:
این چرخه‌ها عملکرد سریع و در عین حال عجیبی در بدن بیمار داشتند که البته معلوم نبود چه فرآیند زیستی مسبب این اتفاقات بود. به همین خاطر من را به این سوال وا داشت که آیا عامل خارجی خاصی روی چرخه بیماری تاثیرگذار است یا خیر. مورخین باور داشتند ماه می‌تواند روی رفتار انسان‌ها اثرگذار باشد.
مردم به مدت چند قرن فکر می‌کردند ماه روی خلق و خویشان تاثیر می‌گذارد. واژه انگلیسی دیوانگی (Lunacy) از یک کلمه لاتین به نام Lunaticus مشتق شده که به معنای «ماه گرفتگی» است. دو فیلسوف معروف به نام ارسطو و پلینی بزرگ باور داشتند دیوانگی و صرع به واسطه امواج قدرتمند ماه روی انسان بروز پیدا می‌کند. همچنین از دیرباز تا کنون این شایعه وجود دارد که زنان باردار در ماه کامل اغلب وضع حمل می‌کنند اما شواهد علمی مبنی صحت و سقم این موضوع وجود ندارد و داده‌های کنونی نیز قابل استناد به جامعه آماری کل دنیا نیست.
همچنین شایعه دیگری نیز وجود دارد که در زمان ماه کامل، میزان خشونت در انسان‌ها بیشتر از دیگر روزهای ماه بوده و این وضعیت بیشتر در بیماران روانی و زندانیان قابل مشاهده است. البته این مسئله را دیگر به چشم خرافه نباید ببینم. چرا که در پژوهش‌های مختلفی این موضوع به تایید رسید.بعضی از شواهد بیانگر تاثیر مستقیم ماه بر وضعیت خواب شبانه انسان‌ها است.
مورد دیگر در وضعیت خواب انسان‌ها است که بعضی از شواهد بیانگر تاثیر مستقیم ماه بر وضعیت خواب شبانه انسان‌ها است. به عنوان مثال در پژوهشی که در سال ۲۰۱۳ میلادی انجام گردید، دانشمندان به نتایج حیرت‌انگیزی دست یافتند. بر این اساس مشخص شده در وضعیت ماه کامل، انسان پنج دقیقه بیشتر طول می‌کشد تا به خواب برود. از آن سو مدت زمان استراحتش ۲۰ دقیقه کمتر می‌شود.
جالب است که در تحقیقات بیشتر، مشخص شده مدت زمانی که نمونه‌های آزمایشگاهی وارد خواب عمیق می‌شوند تا ۳۰ درصد کاهش می‌یابد. با این اوصاف پژوهش‌های حاصله در این حیطه چندان نتایج مشابهی ندارد. که مهر تایید بر داده‌های محققین قبلی بزند. به عنوان مثال درباره همین مثال، پژوهشگرهای دیگری به نتایج مغایری دست پیدا کردند که یافته‌های محققین پیشین را با صراحت رد می‌کند.
مشکل اصلی در پژوهش‌هایی بدین شکل در مدت زمان انجام آزمایش‌هاست. ولادیسلاو ویزوفسکی، پژوهشگر خواب از دانشگاه آکسفورد اعتقاد دارد نظارت بر رفتار و چرخه خواب نمونه‌های آزمایشگاهی تنها در بازه یک ماهه نمی‌تواند نتایج درستی را حاصل کند و باید متغیرها را در طول یک سال کامل و در فازهای متفاوت بررسی کرد.
«ور» نیز دیدگاه مساعدی مثل ویزوفسکی داشته و باور دارد تنها زمانی می‌توان به یک الگوی درست و حسابی دست یافت که هر فرد را جداگانه و در طول بازه سالیانه مورد بررسی قرار داد. این رویکرد را «ور» در مطالعه ۱۷ بیمار خود انجام داد. در مطالعه‌ای که «ور» داشته، برخی از بیماران چرخه ۱۴.۸ روزه و برخی دیگر ۱۳.۷ روزه داشتند. یعنی به طور تقریبی ۱۳ روز و هفت ساعت طول می‌کشید تا چهره دوم بیمار پدیدار شود.
ماه به روش‌های مختلف روی کره زمین تاثیر می‌گذارد. نخستین و آشکارترین اثر ماه، همان پدیده مهتاب است که هر ۲۹.۵ روز با پدیده ماه کامل روبه‌رو می‌شویم و ۱۴.۸ روز پس از این واقعه، ماه جدید در آسمان ظاهر می‌شود. اثر بعدی ماه روی زمین همان پدیده جزر و مد است که به واسطه نیروی جاذبه ماه، این پدیده را شاهد هستیم. بر این اساس امواج اقیانوس‌ها بالا آمده و هر ۱۲.۴ ساعت پایین می‌رود.
با این حال در داستان بیماران «ور» الزاما هر ۱۳.۷ یا ۱۴.۸ روز بیمارانش از وضعیتی به وضعیت دیگر تغییر نمی‌کردند. «ور» در این رابطه توضیح می‌دهد که بیماران بیشتر در این اوقات، حالت روحی‌شان تغییر می‌یافت.
دکتر «ایوری» پس از مطالعه مقاله «ور» به این نتیجه رسید ارتباطی میان پرونده‌های پزشکی‌شان وجود دارد. به همین علت با برقرار کردن تماس با «ور» در نهایت به این نتیجه رسید که الگوی رفتاری بیمارش یک الگوی وابسته به ماه و ۱۴.۸ روزه است.
اما ماجرا به همین فرضیه‌ها محدود نیست. هر ۲۰۶ روز با پدیده دیگری به نام «ابر ماه» (Supermoon) همراه هستیم که به واسطه این واقعه طبیعی، خلق و خوی بیماران نیز مجدد دست‌خوش تغییراتی خواهد شد. در ابر ماه، وضعیت ماه به گونه‌ای رقم خواهد خورد که نزدیک‌ترین حالت ممکن به کره زمین را دارد.
پژوهشگر و کرونوبیولوژیست دیگری به نام «ان ویرز جاستیس» در تیمارستانی واقع در سوئیس داده‌های مقاله «ور» را با چرخه افسردگی-شیدایی بیماران بررسی کرده و به این نتیجه رسید که تاثیر ماه روی رفتار انسان «باورپذیر اما پیچیده» است. جاستیس نیز مثل دیگر دانشمندان هیچ ایده‌ای ندارد مکانیسم این رفتار چیست.
البته یک فرضیه وجود دارد. امواج منتشر یافته از ماه روی هیپوفیز بشر اثر می‌گذارد و به دنبال آن، چرخه سیرکادین در بدن دچار اختلال می‌شود. به دنبال این اتفاق، ریتم خواب و بیداری نیز مختل خواهد شد. احتمالا تغییر رفتار انسان‌ها از این فرآیند فیزیولوژیکی سرچشمه می‌گیرد. «ور» همچنین به یک نکته جالب‌تر پی برد. با سپری شدن روزها، در زمان صبح فرد اندکی دیرتر از قبل بیدار خواهد شد. به همین علت فرد به صورت تدریجی مدت زمان بیشتری را استراحت می‌کند. این فرآیند را پدیده فاز پرشی (phase jump) می‌نامند.
«ور» اعتقاد دارد ما به این دلیل بیشتر مستعد تاثیرپذیری در برابر ماه هستیم چون بیشتر در فضای بسته زندگی می‌کنیم. شاید هم نورهای فرو سرخ موجود در منازل علت بروز این رفتارها باشد. با این حال قدرت نیروی جاذبه ماه احتمال بیشتری دارد چون روی نیروی مغناطیسی کره زمین نیز تاثیر دارد. رابرت ویکس، متخصص هوا و فضای دانشگاه کالج در لندن توضیح می‌دهد اقیانوس‌ها از لحاظ الکتریسیته، عناصری رسانا هستند. به این علت که آب اقیانوس‌ها شور بوده و به همین سبب نسبت به امواج مغناطیسی نیز تاثیرپذیر عمل می‌کنند. با این اوصاف اثر آب اقیانوس‌ها چندان محسوس نیست که بنا بر آن، قدرت مغناطیسی کره زمین و ماه را بررسی کنیم.
برخی از پژوهش‌های اخیر نیز ارتباطی میان فعالیت‌های خورشیدی و قمری یافتند که بر حسب تابش امواج اجرام آسمانی میزان بروز سکته، حملات قلبی، صرع و همچنین شیزوفرنی در انسان‌ها افزایش می‌یابد.بعضی از دانشمندان گمان می‌کنند امواج نامرئی و مغناطیسی حاصل از ماه و خورشید روی سلول‌های حساس به الکتریسیته موجود در قلب و مغز تاثیر می‌گذارد.
بعضی از دانشمندان گمان می‌کنند امواج نامرئی و مغناطیسی حاصل از ماه و خورشید روی سلول‌های حساس به الکتریسیته موجود در قلب و مغز تاثیر می‌گذارد. با این حال دانشمندان کار سختی در پیش دارند. چرا که ترتیب دادن یک پژوهش علمی و حساب شده برای اثبات این مسئله کار بسیار سختی است.
جالب است بدانید بعضی از حیوانات مثل ماهی‌ها، حشرات، سگ‌ها و گونه‌های خاصی از پرندگان می‌توانند امواج مغناطیسی را حس و درک کنند اما انسان‌ها این قدرت را ندارند. هر چند در جدیدترین پژوهش در زمینه عصب‌شناسی این مسئله به چالش کشیده شد. دانشمندان دریافتند در زمان نزدیکی یک انسان به امواج مغناطیسی، فعالیت امواج آلفای مغزی به طرز عجیبی کاهش پیدا می‌کند. امواج آلفا زمانی که بیدار هستیم تولید می‌شود اما در حال حاضر عملکرد و وظیفه خاصی درباره این امواج مغزی روی کاغذ به ثبت نرسیده است. با این حال آیا ما انسان‌ها نیز میتوانیم امواج مغناطیسی را درک کنیم؟ هنوز این موضوع در هاله‌ای از ابهام قرار دارد.
«ور» به این به شدت باور دارد که قدرت مغناطیسی ماه توسط ما انسان‌ها قابل درک است. چرا که در چند دهه گذشته دانشمندان به این موضوع اشاره داشتند. بعضی از موجودات زنده مثل حشره میوه دارای پروتئینی به نام کریپتوکروم هستند که مثل یک گیرنده مغناطیسی عمل می‌کند. در حقیقت فعالیت این پروتئین شبیه به عملکرد غده هیپوفیز در بدن انسان‌هاست و روی ریتم شبانه‌روزی یا همان سیرکادین دخالت دارد.
هنگامی که کریپتوکروم به مولکول فلاوین که یک جاذب نوری است اتصال پیدا می‌کند، واکنشی رخ می‌دهد تا بدن موجود زنده به نیروی مغناطیسی حساسیت پیدا کند. کریاکو، ژنتیک‌دان حیطه رفتاریِ دانشگاه لیستر واقع در انگلستان به همراه همکارانش به نتایج جالبی دست یافتند. در معرض قرار گرفتن به یک میدان الکترومغناطیسی با فرکانس کم می‌تواند چرخه سیرکادین حشرات میوه را بر هم بزند. کریاکو کاری را که دانشمندان چند قرن به دنبال آن بودند را بالاخره به سرانجام رساند. آنها بالاخره یافته‌های علمی و قابل استناد را به ثبت رساندند.
اگر بتوانیم یافته‌های کریاکو را به انسان‌ها تعمیم دهیم، پس ریشه تغییرات ناگهانی رفتار انسان‌های دو شخصیتی نیز کشف می‌شود. خبر بد اینجاست کریپتوکروم در بدن انسان‌ها به شیوه‌ای دیگر فعالیت می‌کند. به نظر می‌رسد این پروتئین در بدن من و شما به فلاوین اتصال نیافته و به همین سبب ماهیت امواج مغناطیسی را نمی‌توانیم درک کنیم. بنابراین مجدد به همان خانه اول برگشتیم. دانشمندان در صدد یافتن مولکول‌های دیگری در بدن انسان‌ها هستند تا به نوعی حکم یک شناساگر میدان مغناطیسی در بدن انسان‌ها باشند.
البته فرضیه دیگری وجود دارد که بیش از حد ساده به نظر می‌رسد. برخی از دانشمندان بر این باور هستند نیروی جاذبه ماه روی آب اقیانوس‌ها تاثیر مستقیم دارد و از طرفی دو سوم بدن انسان‌ها نیز از آب تشکیل شده. از آنجایی که مقادیر آب موجود در بدن قابل مقایسه با میزان آب درون اقیانوس‌ها نیست پس مشاهده تغییرات در بدن انسان نیز چندان محسوس نیست اما آیا می‌توان با استناد به این جملات و به همین سادگی تاثیر نیروی ماه بر بدن انسان را قبول کنیم؟
جالب است بدانید پژوهشگران متوجه شدند گیاهی با نام علمی Arabadopsis thaliana در یک چرخه ۲۴.۸ ساعته ریشه‌اش رشد پیدا می‌کند. این مدت زمان در حقیقت مدت زمانی است که ماه یک دور کامل به دور مدار کره زمین چرخیده و به نقطه نخست خود باز می‌گردد. از این دست تغییرات جزئی و ریز در سرتاسر این کره خاکی وجود دارد و پژوهشگران برای کشف این دسته از شواهد مجبور هستند از دستگاه‌های بسیار حساسی استفاده کنند.
محقق دیگری به نام «فیسان» پژوهش جالبی طراحی کرد. او مجموعه‌ای از مولکول‌های آب را درون سلول‌های یک گیاه مدل‌سازی کرد و متوجه شد جاذبه ناشی از چرخش ماه روی مولکول‌ها تاثیر می‌گذارد و سلول‌های گیاهی نسبت به جذب مولکول‌های آب دچار تغییر می‌شوند. فیسان توضیح می‌دهد:
مولکول‌های آب در مقیاس نانوذره نیز به تغییرات جاذبه پاسخ می‌دهند. گویا مولکول‌های آب به واسطه نیروی جاذبه مغناطیسی از طریق کانال‌های آبی از سلول‌ها به سمت بیرون و برعکس حرکت می‌کنند. این حرکت ظاهرا بستگی به مسیر نیروی جاذبه مغناطیسی دارد و به همین خاطر این مکانیسم می‌تواند روی کل بدن موجود زنده تاثیر بگذارد.
فیسان در حال حاضر در نظر دارد این ایده را روی رشد کامل ریشه آزمایش کند. اگر او به نتایج مطلوبش برسد پس هیچ دلیل محکمه‌پسندی وجود ندارد که سلول‌های انسان این قابلیت را نداشته باشند. با این حال مسیری را که «ور» با انتشار مقاله‌اش شروع کرده، فیسان و سایر دانشمندان با نتایج حیرت‌برانگیز خود ادامه می‌دهند. این دسته از دانشمندان تنها به یک دلیل یافته‌های جالبی کشف کردند. آن هم اینکه به قول اجنبی‌ها خارج از جعبه افکار خود به مسائل پیرامون خود اندیشیدند. شاید شما هم پیش از مطالعه این یادداشت با خنده‌ای ملیحانه بر گوشه لب، تاثیر ماه روی بدن انسان را احمقانه خوانده و معتقدین به این فرضیه علمی را خرافه‌پرست نامیدید.
دیدگاه‌ها و نظرات خود را بنویسید
برای گفتگو با کاربران ثبت نام کنید یا وارد حساب کاربری خود شوید.
ایکاش تحقیقات بیشتری انجام بشه من خودم شدیدا تحت تاثیر ماه هستم و این مسئله بشدت توی زندگی من پررنگ هستش جوری ک میدونم یک سری کارهارو باید تنظیم کنم ک توی زمان ماه کامل انجام بدم ، البته من زمانیکه ماه کامل هست احساس بسیار خوب و انرژی خیلی بالا مثبتی دارم و وقتی هلال ماه نازک میشه حالت های افسردگی شدید دارم