کشف شواهدی از انفجار نورانی کهکشان راه شیری در 3.5 میلیون سال قبل

کهکشان راه شیری در حال حاضر وضعیت باثباتی دارد اما در گذشته چنین نبوده است. گروهی از دانشمندان مدارکی پیدا کرده اند که نشان می دهد میلیون ها سال قبل مرکز کهکشان خانگی ما منفجر شده و شعله ای عظیم به طول بیش از 200 هزار سال نوری را از هسته خود به اطراف پخش کرده است.

طبق تحقیقات جدید، تقریباً 3.5 میلیون سال پیش دو جریان مخروطی شکل از امواج رادیویی خلاف جهت یکدیگر از مرکز کهکشان راه شیری به بیرون پرتاب شده اند. اگر کهکشان راه شیری را همانند یک صفحه صاف فرض کنیم، جریان مذکور از بالا و زیر آن به بیرون پرتاب شده و همانند دو فانوس دریایی بسیار بزرگ از خود نور ساطع کرده است.

انفجار مذکور که به شعله «Seyfert» نیز معروف است، آنقدر قدرتمند بوده که در جریان ماژلانی (Magellanic Stream) نیز اختلال ایجاد کرده است. این جریان به طور میانگین در فاصله 200 هزار سال نوری از کهکشان راه شیری قرار گرفته و از گازهای به جای مانده از ابر ماژلانی بزرگ و کوچک تشکیل شده است.

دانشمندان به کمک اختلال ایجاد شده در جریان ماژلانی، به وجود دو جریان مخروطی شکل مذکور پی برده اند. اخترشناسان در تحقیقی که پیش از این انجام شده بود، امواج فرابنفش ساطع شده از شعله Seyfert را عامل نورانی شدن هیدروژن جریان ماژلانی در برخی طول موج ها اعلام کردند.

در تحقیق جدید دانشمندان به کمک داده های تلسکوپ هابل زمان وقوع رویداد را 3.5 میلیون سال پیش تخمین زده و عامل به وجود آورنده آنرا سیاهچاله کلان‌جرم مرکز کهکشان راه شیری به نام «کمان ای*» (*Sagittarius A) معرفی کردند.

در نگاه اول 3.5 میلیون سال پیش بسیار قدیمی به نظر می رسد اما در ابعاد کیهانی، انگار به تازگی رخ داده است. فراموش نکنیم که عمر کهکشان راه شیری 13.5 میلیارد سال تخمین زده می شود که با توجه به عمر 4.5 میلیارد ساله زمین قدیمی به نظر نمی رسد.

پرتاب شدن جریان های مخروطی از هسته کهکشان راه شیری چندان به طول نینجامیده و تنها 300 هزار سال طول کشیده که در مقیاس کیهانی همانند یک چشم بر هم زدن است.

«Magda Guglielmo»، یکی از نویسندگان مقاله ضمن اشاره به اینکه یافته های جدید درک بشر را به طور چشمگیری در مورد کهکشان راه شیری تغییر می دهند، می گوید:

«تا پیش از این تحقیق فکر می کردیم کهکشان راه شیری یک کهکشان غیر فعال بوده و هسته درخشانی ندارد. اما نتایج تحقیقات جدید نشان می دهند که باید از دریچه دیگری به نحوه تکامل و طبیعت کهکشان خانگی خود بنگریم. جریان شعله ای که سه میلیون سال قبل ایجاد شده آنقدر قدرتمند بوده که بر کهکشان های همسایه نیز تاثیر گذاشته است. ما شاهد بیداری زیبای خفته هستیم.»

تحقیق جدید شواهد تازه ای را در مورد گذشته پر حادثه کهکشان راه شیری بر ملا می کند. تحقیقاتی که در گذشته انجام شده اند، از احتمال پشت سر گذاشتن فاز اختروش یا کوازار (Quasar Phase) توسط کهکشان خانگی ما در حدود شش میلیون سال قبل حکایت می کنند.

با اینکه ابتدای مطلب گفته شد کهکشان راه شیری وضعیت باثباتی را پشت سر می گذارد ولی با این وجود کاملاً غیر فعال نیست. اواخر مرداد ماه اخترشناسان درخشش بی سابقه ای از سیاهچاله کمان ای* ثبت کردند.

نتایج تحقیق مذکور در ژورنال Astrophysical Journal منتشر شده است.