اینترنت ملی روسیه؛ ترفندی برای نظارت گسترده بر شهروندان

اینترنت روسیه ملی شد؛ این خبریست که از یکی دو روز قبل دنیای تکنولوژی را درگیر خودش کرده است. البته مردم روسیه هنوز اینترنت دارند، ولی قانون تصویب شده اخیر یعنی «استقلال اینترنتی» به دولت اجازه می دهد هر زمان که بخواهد، اینترنت جهانی به اینترنت ملی تبدیل کند.

چند ماه قبل ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه این قانون را تأیید کرد. دولت کرملین در توجیه این قانون می گوید در شرایط اضطرار ملی یا تهدیدات خارجی مثل حملات سایبری، باید بتواند شبکه اینترنت کشور را از مابقی جهان جدا کند. برای دستیابی به این هدف، تمامی ارائه دهندگان خدمات اینترنتی (ISP) باید ترافیک خودشان را از طریق سرورهای ویژه تحت مدیریت رگولاتور مخابرات روسیه موسوم به Roskomnadzor مسیریابی کنند.

این سرورهای ویژه، نقش کلید قطع اضطراری یا Kill Switch را ایفا کرده و تمام ارتباطات خارج از کشور را قطع می کنند. پس از این کار، تمام ترافیک به شبکه اینترنت ملی روسیه هدایت می شود که شبیه یک اینترانت عمل می کند. این شبکه RuNet نام دارد.

مقامات روسیه چند سال است که روی برپایی شبکه RuNet و ملزوماتش کار می کنند. در مراحل قبلی شاهد طرح قوانین برای الزام شرکت های خارجی بودیم تا اطلاعات کاربران روس را به داخل این کشور منتقل کنند. با این حال متخصصین شبکه می گویند اینترنت ملی روسیه در نهایت شکست می خورد و سیستم DNS جهانی را پاشنه آشیل این طرح نامیده اند.

دشواری های قطع اینترنت کل کشور، فقط باعث پیچیده تر شدن اقتصاد روسیه شده و زیرساخت های خدماتی نوین مثل بهداشت یا بانکداری را به عصر حجر بر می گرداند. اما داستان اصلی چیست؟

حاکمیت یا نظارت؟

کارشناسان حوزه سیاست، حقوق بشر و امنیت معتقدند اینترنت ملی روسیه فقط یک ترفند برای منحرف کردن افکار عمومی از ماجرای اصلی است.

هدف اصلی قانون فوق این است که ISP ها را به نصب تجهیزات وارسی بسته های داده وادار کنند و ترافیک داده کل شهروندان را از روترهای ویژه Rokomnadzor عبور دهند. مقامات رگولاتوری می توانند تمام این داده ها را بازرسی کرده بدون نیاز به حکم دادگاه، از اطلاعات شخصی شهروندان جاسوسی نمایند؛ کاری که چین با «فایروال بزرگ» انجام می دهد.

اینترنت ملی روسیه در واقع ادامه فعالیت های سیستم نظارتی SORM محسوب می شود. سیستم SORM حالتی غیر فعال داشت، یعنی دستگاه های اطلاعاتی روسیه می توانستند متادیتای ترافیک داده کاربران را از ISP ها دریافت کرده و مورد بازرسی قرار دهند. حالا با قانون جدید، این عملیات به شکل لحظه ای و فعالانه صورت می گیرد.

کارشناسان می گویند هدف قانون فوق هیچگاه استقلال اینترنتی و حفظ حاکمیت این کشور نبوده، بلکه فقط ابزاری برای قانونی ساختن نظارت جمعی به شمار می رود، بدون اینکه اعتراض بخش آگاه جامعه روسیه را برانگیزد. فعالان حقوق بشر هم معتقدند روسیه از تجربه کشور چین برای تصویب قانون جدید بهره گرفته است. همکاری چین و روسیه هم که داستان جدیدی نیست. روسیه پیش از این برای برپایی «فایروال بزرگ» به چین کمک کرده بود.

در نهایت، اینترنت ملی روسیه هنوز به طور کامل تست نشده و باید منتظر نتایج آن در دنیای واقعی باشیم. هیچ اطلاعاتی در مورد زمان بندی تست این شبکه وجود ندارد.