دژ پرنده در جنگ جهانی دوم؛ با بمب‌افکن افسانه ای B-17 بیشتر آشنا شوید

در جریان جنگ جهانی دوم، آسمان سراسر اروپا پر شده بود از هواپیماهای جنگی و چند موتوره. بمب‌افکن‌های بریتانیایی Lancaster و Halifax در کنار B-24 آمریکایی و دیگر هواپیماهای جنگی، به شکلی خستگی‌ناپذیر کارخانه‌ها و زیرساخت‌های آلمان را هدف قرار می‌دادند.

با این حال یک بمب‌افکن به وسواسی برای یک ملت تبدیل شد و امروز به عنوان یکی از نمادهای جنگ جهانی دوم، میراثی ماندگار از خود باقی گذاشته است. این هواپیما بزرگ‌ترین نمونه در کلاس خود نبود و سنگین‌ترین بمب‌ها را حمل نمی‌کرد؛ حتی بیشترین تعداد هم از آن تولید نشد. آنچه این هواپیما را منحصر به فرد می‌کند، طراحی شدیدا مقاومش است که از خدمه محافظت می‌کرد و همینطور تسلیحاتی که سبب می‌شد «خارپشتی در آسمان» نام بگیرد.

هواپیمایی که درباره‌اش صحبت می‌کنیم B-17 Flying Fortress است. بیایید نگاهی دقیق‌تر به مشخصه‌های اصلی این هواگرد قدرتمند بیندازیم.

آغازی بدشگون

بوئینگ هواپیمای نمادین B-17 را اوایل دهه ۳۰ میلادی طراحی کرد. اگرچه مدل پروتوتایپ هواپیما در پرواز سال ۱۹۳۵ سقوط کرد، عملکردش به اندازه‌ای خوب بود که Army Air Corps (گروهی پیشرو در نیروی هوایی ایالات متحده) می‌خواست پروتوتایپ‌های بیشتری از آن ساخته شده و به پرواز درآید. در سال ۱۹۳۸ میلادی، B-17 رسما شروع به کار کرد و طی قراردادی سنگین، بوئینگ به کمک داگلاس و لاکهید بیش از ۱۲ هزار واحد از آن را تولید کرد.

مثل بسیاری از هواگردهای دوران جنگ جهانی دوم، B-17 چندین بار به‌روزرسانی شد تا تاثیرگذاری بیشتری داشته باشد. سلاح‌های بیشتر، موتورهای قدرتمندتر و تغییراتی اندک در طراحی کلی، برخی از این به‌روزرسانی‌ها بود. مدل G این هواپیما که بیشترین تولید متعلق به آن بود، به راحتی با تسلیحات جلویی‌اش قابل تشخیص است. در این قسمت از هواپیما ۲ ماشین گان با گلوله‌های کالیبر ۵۰ تعبیه شده بود که تعداد کل سلاح‌ها را به ۱۳ عدد می‌رساند.

بسته به نیازهای ماموریت، B-17 می‌توانست بمب‌هایی با وزن بین ۲۰۰۰ الی ۳۶۰۰ کیلوگرم حمل کند. جالب است بدانید بیش از یک سوم بمب‌هایی که در جریان جنگ به روی سر آلمانی‌ها و متحدین بخت‌برگشته‌اش افتاد، توسط هواپیماهای B-17 حمل شده بودند.

آنچه تمام این بمب‌ها، تسلیحات و ۱۰ خدمه را به پرواز درمی‌آورد، موتورهای ۹ سیلندری Wright R-1820 Cyclone بودند. تا پایان جنگ جهانی دوم، این موتورها به کمک چندین توربوشارژر به قدرتی معادل ۱۲۰۰ اسب بخار دست پیدا کردند. بیشینه سرعت ۴۶۲ کیلومتر بر ساعت بود اما با سرعت ۲۹۳ کیلومتر بر ساعت بود که هواپیما به بیشترین میزان بازدهی می‌رسید. برد هواپیمای B-17 به بمب‌هایی که رویش سوار می‌شد بستگی داشت، اما معمولا برای ۳۲۱۹ کیلومتر قادر به پرواز بود که برای یک سفر از مقری در بریتانیا به مقری در آلمان کفایت می‌کرد.

جنگ و فراتر از آن

سایر بمب‌افکن‌های متحدین عملکردی بهتر داشتند. برای مثال هواپیمای Lancaster می‌توانست محموله‌های منفجره بیشتری حمل کند و هواپیمای B-24 هم سرعت بالاتری داشت. آنچه B-17 را معروف کرد، مقاومت تحسین‌برانگیزش بود. توانایی B-17 در بازگشت به مقر هوایی، آن هم علی‌رغم آسیب وحشتناکی که متحمل می‌شد، افسانه‌ای بود. در یک تصویر معروف، یک B-17 دیده می‌شود که بعد از برخورد با هواپیمای دشمن و درحالی که باله‌اش به شکل تقریبا کامل کنده شده، در کمال امنیت به مقر بازگشته.

اگرچه بخش اعظمی از هواپیماهای B-17 بمب‌افکن‌های سنگین‌وزن استاندارد بودند، چندین مدل آزمایشی هم از آن ساخته شد. برای مثال مدل پروتوتایپ YB-40 یک ورژن کاملا تهاجمی بود که چندین ماشین گان اضافه در بالا، جلو و طرفین داشت. این هواپیما قرار بود برای اسکورت B-17های عادی در ماموریت‌های بمباران استفاده شود، آن هم سال‌های قبل از اینکه جنگنده‌هایی مانند P-51 به برد کافی برای همراهی بمب‌افکن‌ها از بریتانیا تا آلمان و سپس بازگشت دست پیدا کنند.

مدل دیگر XB-38 به موتورهای قدرتمندتر Allison V12s مجهز شده بود که دقیقا P-38 و P-51 هم همان‌ها را داشتند. C-108 هم مدلی دیگر از B-17 بود که برای حمل و نقل مسافرین وی‌آی‌پی طراحی شده و هواپیمای شخصی ژنرال داگلاس مک‌آرتور بود. البته این مدل‌های جانبی چندان موفق نبودند. B-17 اساسا قرار بود یک بمب‌افکن باشد و بمب‌افکن خوبی هم بود، اما نه چیز دیگر.

در جریان جنگ جهانی دوم، هزاران سرباز، هزاران ماموریت مختلف را با B-17 در سراسر جهان به پایان رساندند. بسیاری مردند، اما بسیاری دیگر هم زنده ماندند. کارخانه‌ها و شهرها کاملا تخریب می‌‌شدند، هرچند که متفقین در نهایت بر متحدین چیره شدند.

بعد از اتمام جنگ، بی‌شمار هواپیمای B-17 بازیافت شد. عمدتا به این خاطر که در قیاس با هواپیمای جدیدتر B-29 و هواپیمای مورد انتظار B-36 نه نیازی به آن‌ها حس می‌شد و نه توانایی خاصی داشتند. برخی از هواپیماها راه خود را به بخش خصوصی باز کردند تا به عنوان هواپیمای آب‌پاش، هواپیمای آموزشی و چیزهایی از این دست استفاده شوند.

با تمام این اوصاف، دل‌بستگی عمومی به این هواپیما کماکان ادامه دارد؛ عمدتا به لطف صنعت هالیوود. تا به امروز چندین سریال تلویزیون و فیلم سینمایی B-17 را در جریات جنگ جهانی دوم به نمایش درآورده‌اند که از جمله آن‌ها می‌توان به «دوازده ساعت پرواز» و «ممفیس بل» اشاره کرد.

امروز که این مقاله نوشته می‌شود، چند دوجین هواپیمای B-17 باقی مانده. اکثر آن‌ها (اما نه همه) هیچوقت چهره زشت جنگ را ندیده‌اند. این هواپیماها در موزه‌های سراسر جهان به نمایش درآمده و فرصتی در اختیار مردم می‌گذارند که بخشی از تاریخ معاصر را به چشم ببینند. تعداد محدودی از آن‌ها هم کماکان به پرواز در می‌آیند. موتورهای ۹ سیلندره قدیمی یکبار دیگر می‌غرند و یکبار دیگر قلعه پرنده، آسمان را تحت تصرف خود در می‌آورد.

حتی اگر بخواهید درون آن را از نزدیک مشاهده کنید، حداقل در دو موزه چنین امکانی فراهم شده. یکی از هواپیماهای B-17 در موزه Palm Springs Air است و دیگری موزه هواگردهای مشهور در کالیفرنیا. هواپیمای افسانه‌ای «ممفیس بل» هم جان سالم به در برده و می‌توان آن در موزه موزه ملی نیروی هوایی آمریکا در اوهایو تماشا کرد.

امروز، ۸۵ سال بعد از نخستین پروازش، B-17 به عنوان نمادی برای قدرت نیروی هوایی آمریکا در جریان جنگ جهانی دوم شناخته می‌شود. به لطف تلاش بی‌وقفه نیروهای احیا در سراسر جهان، آنچه از هواپیماهای B-17 باقی مانده می‌تواند الهام‌بخش خلبانان آینده و یادآور دورانی باشد که جهان در برابر ظهور فاشیسم مقاومت کرد.