شتاب سیستم ایمنی بدن در مبارزه با کرونا حال بیماران را وخیم‌تر می‌کند

تحقیقات روی ویروس کرونا و ویژگی‌های آن و تاثیراتی که بر بدن می‌گذارد، هر روز به مرحله‌ای جدیدی می‌رسند. اکنون دانشمندان به این نتیجه رسیده‌اند به دلیل گسترش آهسته این ویروس در بدن، سیستم ایمنی دچار مشکل شده و نمی‌تواند به خوبی وظایف خود را انجام دهد. این کار به دلیل وجود دو ردیف مختلف از سیستم ایمنی بوده که با هم تداخل پیدا می‌کنند.

دو پاسخ سیستم ایمنی بدن

سیستم ایمنی بدن دو پاسخ دارد؛ یکی سیستم ایمنی ذاتی و دیگری سیستم ایمنی تطابق‌پذیر. می‌توانید این دو را مانند مرزبانان و نیرو‌های گشت تصور کنید. سیستم ایمنی ذاتی به عنوان خط مقدم مبارزه، در همان وهله اول که یک ویروس یا باکتری به بدن وارد می‌شود، آن را به همراه تمامی سلول‌های آسیب‌دیده از بین می‌برد. خط دوم مبارزه جایی است که سیستم ایمنی تطابق‌پذیر وارد می‌شود. آن‌ها چند رو بعد در بدن آزاد شده و به دنبال هر ویروسی که باقی‌مانده می‌گردند. این واکنش معمولا از حافظه سیستم ایمنی ذاتی استفاده کرده و با رهاسازی سلول‌های نوع T و B، هر ویروسی که باقی‌مانده بود را از بین می‌برند.

مدل ریاضی «سلول‌های محدود هدف» برای بررسی پاسخ سیستم ایمنی بدن مناسب است.

چنین پاسخی از سیستم ایمنی برای بیماری‌هایی نظیر سرماخوردگی به خوبی جوابگو خواهد بود. این بیماری بسیار سریع در بدن گسترش می‌یابند و با آلوده کردن سلول‌های فوقانی دستگاه تنفسی، همه آن‌ها را را بین می‌برد. البته کشتن چنین سلول‌هایی باعث می‌شود خود ویروس نتواند دیگر شیوع پیدا کند و پس از این که سیستم ایمنی ذاتی آن‌ها را از بین برد، دیگر ردی از آن‌ها باقی نمی‌ماند. زمانی که سیستم ایمنی تطابق‌پذیر گشت خود را در بدن آغاز می‌کند، عملا با ویروسی مواجه نمی‌شود یا اگر هم ویروس باقی مانده باشد، تضعیف شده است و به سرعت از بین خواهند رفت.

محققین برای این که بتوانند این دو پاسخ سیستم ایمنی بدن را روی ویروس کرونا هم آزمایش کنند، از مدل ریاضی «سلول‌های محدود هدف» بهره بردند. با پایش این دو پاسخ در محیطی پویا مانند بدن یک انسان، می‌توان نحوه تعامل این دو را با هم مقایسه کرد و آن را نسبت به بیماری سرماخوردگی سنجید.

تعجیل پاسخ سیستم ایمنی تطابق‌‌پذیر

تفاوتی که بیماری کووید-۱۹ و به طبع آن ویروس کرونا با بیماری سرماخوردگی دارد، باعث می‌شود این دو پاسخ نتوانند به درستی با هم همکاری کنند و در نتیجه ویروس به طور کامل از بدن خارج نمی‌شود. ویروس کرونا دوره نهفتگی ۶ روزه داشته و سرعت پیشروی کمتری نیز دارد. محققین بر اساس مدل ریاضی که پیشتر گفتیم، به این نتیجه رسیده‌اند که پاسخ سیستم‌ ایمنی تطابق‌پذیر زودتر از موعد بوده و هنوز تمامی سلول‌های آسیب‌دیده توسط پاسخ سیستم ایمنی ذاتی از بین نرفته‌اند. در نتیجه پاسخ دوم در کار پاسخ اولیه تداخل ایجاد می‌کند.

دو پاسخ سیستم ایمنی بدن در کار یکدیگر تداخل ایجاد کرده و منجر به رخ دادن «طوفان سیتوکین» می‌شوند.

خطر زمانی بیشتر می‌شود که با گسترش آلودگی، کل پاسخ سیستم ایمنی تطابق‌پذیر می‌تواند لایه‌های مختلف ویروس را با خود حمل کند. هر چه مدت آلودگی و عفونت بیشتر شود، پاسخ سیستم ایمنی بدن نیز شدیدتر شده و در نهایت منجر به رخ دادن پدیده‌ای به نام «طوفان سیتوکین» می‌شود. طی این شرایط، سیستم ایمنی بدن به سلول‌های سالم نیز حمله کرده و آن را از بین می‌برد که باعث به وجود آمدن آسیب‌های بافتی خواهد شد.

تعاملات این دو پاسخ یکی از دلایل پر فراز و نشیب بروز علائم در بیماران مبتلا به کرونا است. پاسخ سیستم ایمنی ذاتی در مراحل اول بیماری، ویروس‌ها را تا حدی از بین می‌برد و به طبع آن علائم نیز کاهش می‌یابند، ولی پس از مدتی و با رخ دادن پدیده طوفانی سیتوکین، علائم به شکل شدیدتری ظاهر شده و حال عمومی بیمار نیز وخیم‌تر خواهد شد.

روش‌های تضادی

بهترین روشی که برای مقابله با این روش توسعه داده شده، تاخیر در پاسخ سیستم ایمنی بدن است. به کمک این روش، می‌توان دارویی تولید کرد که پاسخ سیستم ایمنی تطابق‌پذیر را با تاخیر مواجه کند تا سیستم  ایمنی ذاتی کار خود را به درستی پیش ببرد. در نتیجه با توسعه یک واکنش‌گر مناسب می‌توان کاری کرد که این دو پاسخ با ترتیب و فاصله زمانی مناسب از یکدیگر عمل کنند و بیماری را همانند سرماخوردگی از بین ببرند.