کرونا و دوران پسا انسان؛ هویت بشریت دگرگون می‌شود؟

اواسط دهه ۷۰ میلادی استاد «فریدون اسفندیاری» تصمیم گرفت اسم خود را تغییر دهد و از آن زمان با نام «FM-2030» شناخته شد. این استاد ایرانی دهه‌ها قبل، پیش‌بینی‌هایی درباره قرن بیست و یکم و دوران پسا انسان مطرح کرده بود که در حال وقوع هستند و شیوع ویروس کرونا به آن‌ها سرعت می‌بخشد.

شاید تغییر نام به حروف و اعداد برای بسیاری از ما عجیب باشد، اما اسفندیاری دلیل اینکار خود را شرح داده است:

«نام‌های مرسوم گذشته فرد شامل اجداد، قومیت، ملیت و مذهب را تعریف می‌کنند، اما من فردی نیستم که ۱۰ سال پیش بوده‌ام و نام ۲۰۳۰ نشانگر اعتقاد من به این موضوع است که در حدود سال ۲۰۳۰، با زمان جادویی روبه‌رو می‌شویم. در سال ۲۰۳۰ ما بدون سن خواهیم بود و همه فرصت دارد که برای همیشه زندگی کنند.۲۰۳۰ یک رویا و یک هدف است.»

بسیاری FM را مخفف «مرد آینده» می‌دانند. FM-2030 پسر یک دیپلمات ایرانی است که تا ۱۱ سالگی توانست در ۱۷ کشور زندگی کند. وی در سال ۱۹۴۸ در مسابقات المپیک عضو تیم بسکتبال ایران بود. اسفندیاری در دانشگاه‌های «برکلی» و «UCLA» تحصیل کرد و سپس تبدیل به یکی از اولین اساتید آینده پژوهی شد. وی در دوران زندگی خود مفاهیم جدیدی پیرامون بشر و گام‌های ضروری برای رسیدن به دوران پسا انسان مطرح کرد.

بسیاری از تجربه‌های ما در قرن بیست و یکم، با پیش‌بینی‌های FM-2030 در نزدیک به نیم قرن پیش مطابقت دارد. وی در دوران فعالیت خود خلق پرینترهای سه بعدی را پیش‌بینی کرد که البته برای آن نام «ماشین‌های سانتاکلاوس» را انتخاب کرده بود. از سایر پیش‌بینی‌های این استاد ایرانی می‌توان به کنفرانس تلفنی، درمان از راه دور، خرید از راه دور و دستکاری ژنتیک اشاره کرد.

اگرچه این موارد نشان می‌دهد که در حال گذر به دوران پسا انسان هستیم، اما باید نگاهی به سال ۲۰۲۰ و بحران ویروس کرونا به عنوان گذرگاه داشته باشیم. در این زمان ارتباط ما با جنبه‌های اصلی انسانیت در حال تغییر است. انتظار می‌رود در آینده با تغییرات معناداری در هویت، کار، سلامتی و همچنین عشق روبه‌رو شویم. به طور خلاصه باید گفت که دوران پسا انسان شروع شده و با سرعت در حال طی شدن است.

هویت

انتقال به جهان قرنطینه باعث تسریع در پذیرش هویت جدا از جسم یا مکان شده. ما همچنان می‌خواهیم با یکدیگر ارتباط برقرار کنیم، اجتماعی باقی بمانیم و همچنین بازی کنیم، اما تنها این موارد به صورت دیجیتالی امکان‌پذیر هستند. این محدودیت‌ها ما را مجبور کرده‌اند که خود را با ابزارهای جدیدی نشان دهیم.

نینتندو شاهد ارتباط میلیون‌ها نفر در بازی‌های «Animal Crossing» است و افراد در آن‌ها با یکدیگر معاشرت دارند، دارایی‌های مجازی را معامله می‌کنند و میزبان عروسی‌ها و کنفرانس‌ها می‌شوند. بازی‌های زیادی وجود دارند که افراد زیادی را جذب خود کرده‌اند که مثلا می‌توان به «فورتنایت» اشاره کرد. ما در این بازی‌ها حتی جنبه تاریک شخصی خود را نیز به نمایش می‌گذاریم که برای مثال می‌توان به قلدری در بازی‌های Animal Crossing اشاره کنیم.

ابزارهایی مانند «Pragli» به ما اجازه می‌دهند که با دیگران توسط آواتارهای حیوانات ارتباط برقرار کنیم. در حقیقت این ابزار امکان تغییر ظاهر را برای ما فراهم می‌کند و حتی می‌توانیم احساس خود مانند خوشحال یا غمگین بودن را توسط آواتارها نمایش دهیم.

تمام این فعالیت‌ها در تضاد با شخصیتی است که با ماسک و جدا از افراد دیگر در جامعه حضور دارد. این موضوع نشان می‌دهد که نسخه اصلاح شده ما در حال تبدیل شدن به یک سبک است. این سبک شاید وارد دنیای مد نیز شود و لباس‌هایی طراحی شوند که نشانگر حفظ فاصله با دیگران باشد.

کار

به اعتقاد فیزیکدان فقید، «استیون هاوکینگ» کار به زندگی ما معنی می‌دهد و زندگی بدون آن، پوچ است. با توجه به موقعیت شغلی خود شاید با این جمله موافق یا مخالف باشید، اما ویروس کرونا باعث شده انجام کارها توسط ماشین‌ها سرعت بگیرد. در حالی که این موضوع می‌تواند باعث بیکاری بسیاری از افراد شود، از آن سو می‌تواند ما را از ابتلا به بیماری‌ها نجات دهد.

تولیدکننده چینی ون‌های بدون راننده، «Neolix» از زمان شیوع کرونا با افزایش تقاضا مواجه شده و از محصولات آن برای حمل و نقل غذا، تجهیزات پزشکی و دارو و حتی ضدعفونی کردن خیابان‌ها استفاده می‌شود. شرکت‌های دیگر مانند «AMP» و «UVD» نیز افزایش تقاضا را تجربه می‌کنند.

این تغییر تنها مربوط به کارهای دستی نمی‌شود چرا که با بسته شدن بخش‌ پشتیبانی مشتری و دفاتر، شرکت‌ها به سمت هوش مصنوعی می‌روند. گوگل و فیسبوک در حال گسترش استفاده از هوش مصنوعی هستند و «پی‌پل» نیز در هفته‌های اخیر برای پاسخگویی به نیاز مشتریان خود تا ۶۵ درصد از چت‌بات‌ها استفاده کرده است.

سرعت استفاده از ماشین‌ها بجای انسان‌ها افزایش پیدا کرده است

اگر آنقدر خوش شانس بوده‌اید که هنوز جای خود را به هوش مصنوعی نداده‌اید، پس از بازگشت به محل کار خود با محیط کاملا متفاوتی روبه‌رو خواهید شد. از این پس احتمالا با سیستم‌های مکانیزه و همچنین ربات‌ها در ارتباط خواهید بود. بسیاری از شرکت‌های بزرگ مانند فروشگاه‌ «وال‌مارت» و حتی رستوران زنجیره‌ای «مک‌دونالد» نیز بدنبال استفاده از ربات‌ها هستند.

شاید چنین اقداماتی برایتان ناخوشایند باشد، اما این تازه اول راه است. بسیاری از شرکت‌ها قصد دارند با استفاده از دوربین‌های حرارتی کارکنان خود را زیرنظر بگیرند. چین در حال نصب دوربین‌های بیشتر در سطح شهر است تا رفت و آمد شهروندان را رصد کند. برخی از شرکت‌ها نیز به سراغ نرم افزارهایی رفته‌اند که به صورت دقیقه‌ای فعالیت کارکنان در فضای آنلاین را زیرنظر می‌گیرد.

سلامت

بسیاری از زمان بیداری ما با نگرانی پیرامون سلامتی طی می‌شود. هرچه بیشتر به آسیب‌پذیری‌های خود پی می‌بریم، بیشتر به سراغ فناوری‌ها برای ایجاد محدودیت برای جسم خود می‌رویم. در دوران شیوع کرونا میزان فروش «ویتامین C» و «روی» افزایش چشمگیری در جهان پیدا کرده، چرا که قصد داریم با آن‌ها سیستم ایمنی خود را تقویت کنیم. از این گذشته، برخی به سراغ مواد ضدعفونی کننده رفته‌اند که البته رئیس جمهور آمریکا، دونالد ترامپ هم به تزریق این مواد اشاره کرده بود.

افزایش شمار مبتلایان و قربانیان کرونا باعث شده که شرکت‌ها و محققان مختلفی در حال تحقیق درباره درمان و واکسن آن باشند. علاوه بر این افراد، جوامع هک بیولوژیکی نیز با همکاری یکدیگر در حال انجام تحقیقات پیرامون واکسن کرونا هستند.

ما می‌‌خواهیم از محدودیت‌های بدن خود فراتر رویم

در کنار آزمایش‌های فوری و سریع، ما بدنبال این هستیم که از محدودیت‌های بدن خود فراتر رویم تا بتوانیم خود را با برنامه‌های آینده و تغییرات وفق دهیم. گزارش‌ها حاکی از آن هستند که مردان در برخی کشورها به علت ترس از کاهش قدرت باروری و اطلاع از این موضوع که شاید تا مدت‌ها نتوانند بچه‌دار شوند، به سراغ جمع آوری اسپرم و نگهداری آن در شرکت‌هایی مانند «Legacy» رفته‌اند. در حقیقت شیوع کرونا باعث شده برنامه افراد برای بچه‌دار شدن دچار تغییرات شگرفی شود.

عشق

«شارلوت برونته»، نویسنده و شاعر انگلیسی نوشته است:

«مشکل این نیست که من مجردم و احتمالا مجرد می‌مانم، مشکل این است که من تنهام و احتمال تنها خواهم ماند.»

در حال حاضر راه‌حل‌های زیادی برای این مشکل وجود ندارد، اما برخی به سراغ شرکت‌های هوش مصنوعی رفته‌اند. شرکت «Replika» که در سال ۲۰۱۵ تاسیس شده، شریکی دلسوز به صورت متنی برای کاربران توسعه داده که به عنوان یک درمانگر فعالیت می‌کند. ویروس کرونا احتمالا یک کاتالیست ایده‌آل برای عمق بخشیدن به روابط میان انسان‌ها و شخصیت‌های مصنوعی باشد.

نشانه‌هایی وجود دارند که نشان می‌دهد ما ارتباط با هوش مصنوعی را ترجیح می‌دهیم. تحقیق روی سیستم هوش مصنوعی «XiaoIce» مایکروسافت مشخص کرد که گفتگو با چت‌بات‌ها بیشتر از گفتگو با انسان‌ها طول می‌کشد. افرادی که خواستار یافتن عشق در میان انسان‌ها هستند نیز احتمالا پس از شیوع کرونا، تغییراتی در برنامه‌های خود تجربه کرده‌اند.

کرونا ارتباطات فیزیکی را محدود کرده است

ارتباط میان افراد تقریبا تنها به صورت آنلاین صورت می‌گیرد و ما برای برقراری ارتباط با یکدیگر از چت و تماس‌های ویدیویی استفاده می‌کنیم و دیگر برای بودن با افراد دیگر محل زندگی ما اهمیتی ندارد. با طولانی شدن بحران کرونا، ترس ما از ارتباط فیزیکی با دیگران نیز افزایش پیدا می‌کند.

دوران انسان پسا مدرن فرا رسیده است

خویشتن، به گونه‌ای که هم اکنون می‌شناسیم، در حال از بین رفتن است و شاید این موضوع چندان ناخوشایند نباشد. هویت‌ها آنلاین می‌شوند، شغل‌ها از ما گرفته می‌شوند، بدن فیزیکی ما در حال بهینه‌سازی همانند سیستم عامل است و عشق در حال پوست‌اندازی است که این تغییرات می‌توانند فرصت‌های جدیدی ایجاد کنند..

انسان‌ها معنی و مفهوم را در حالت‌های جدید ابراز خود پیدا می‌کنند، هدفی بالاتر از کار خواهند داشت، محدودیت‌های جسمی خود را دوباره مهندسی می‌کنند و عشق و محبت جدیدی پیدا می‌کند. ما در حال گذر از دوران «تخریب خلاق» به سبک «جوزف شومپیتر»، اقتصاددان اتریشی هستیم. احتمالا این تغییرات منجر به موقعیت‌ها و موارد بی‌نظیر می‌شوند.

برای FM-2030، آینده چیزی بود که باعث شگفتی ما شود، جایی که انسان‌ها به خانواده و جناحی وابستگی ندارند و آزادانه در زمین و فراتر از آن حرکت می‌کنند. اگرچه تغییرات ایجاد شده توسط ویروس کرونا تاریک به نظر می‌رسند، اما برخی دیدگاه‌های FM ظاهرا درست هستند: ما به عنوان یک جهان متحد هستیم، با دشمن مشترک می‌جنگیم و بیشتر از هر زمان دیگری با یکدیگر ارتباط داریم. شاید با گذشت زمان سایر رویاهای FM نیز به واقعیت بپیوندند.

با وجود تمام این پیش‌بینی‌ها، یکی از پیش‌بینی‌های FM-2030 غلط بود. او نتوانست تولد ۱۰۰ سالگی خود را جشن بگیرد و در سال ۲۰۰۰ در سن ۶۹ سالگی به علت ابتلا به سرطان پانکراس جان خود را از دست داد. اگر FM-2030 زنده بود، احتمالا نقش بزرگی در شکل‌گیری آینده ایفا می‌کرد. اگرچه این استاد ایرانی جان خود را از دست داده، اما بدن وی در حالت کریونیک در شهر «اسکاتسدیل» در ایالت «آریزونا» منجمد شده است. شاید FM-2030 منتظر است در آینده او را از این خواب طولانی بیدار کنیم تا آینده را به چشم ببیند.