انویدیا یا AMD؛ کدام یک کارت‌های گرافیک بهتری می‌سازد؟

AMD یا Nvidia. اگر به فکر خرید یک کامپیوتر گیمینگ جدید افتاده باشید، به شکلی اجتناب‌ناپذیر باید به سراغ کارت گرافیکی بروید که توسط یکی از این دو کمپانی ساخته شده است. هر دو کمپانی به تولید پردازشگرهایی گرافیکی می‌پردازند که قوت‌رسان بهترین کارت‌های گرافیک در جهان هستند و هر دو نیز می‌کوشند تا طی هر نسل، عملکردی بهتر از دیگری در بنچمارک‌های گوناگون داشته باشند. البته که هنگام خرید یک کامپیوتر جدید، انتخاب میان AMD یا انویدیا تنها انتخاب شما نیست و از سوی دیگر باید بین پردازنده‌های AMD یا Intel یکی را انتخاب کنید. اما در این مقاله تمرکزمان را روی کارت‌های گرافیک گذاشته‌ایم و دو رقیب دیرینه را در حوزه‌هایی نظیر پرفورمنس، قابلیت‌ها، درایورها و نرم‌افزارها، مصرف انرژی و بهینگی، قیمت‌گذاری و چیزهایی از این دست روبه‌روی یکدیگر قرار می‌دهیم.

آتش رقابت میان AMD و انویدیا حداقل از دهه ۹۰ میلادی شعله‌ور بوده و اکنون براساس اکثر معیارها، انویدیا تاج پادشاهی را در دنیای پردازشگرهای گرافیکی بر سر دارد. برای مثال در نظرسنجی سخت‌افزارهای پلتفرم استیم، پردازشگرهای گرافیکی انویدیا بیشترین سهم را به دست آورده‌اند و از نظر ارزش مالی نیز، انویدیا حدودا سه برابر بیشتر از AMD می‌ارزد.

اما ما علاقه‌ای به گذشته‌های دور یا امور مالی نداریم. ما می‌خواهیم دریابیم که در نبرد کنونی میان کارت‌های گرافیک AMD و انویدیا، کدام یک پیروز می‌شوند. این یعنی باید نگاهی اساسی به کارت‌های گرافیک سری AMD Big Navi و Nvidia Ampere بیندازیم.

نکته مهم اینست که در سراسر این مقاله، نگاهی کلی به موضوع داشته باشیم. این مقاله قرار نیست تمرکزی صرف روی سریع‌ترین پردازشگر گرافیکی، یا بهینه‌ترین کارت گرافیک یا حتی خوش‌قیمت‌ترین گزینه‌ها داشته باشیم. ما به بررسی تمام فاکتورها در هر دسته‌بندی می‌پردازیم، از کارت‌های گرافیکی اقتصادی و میان‌رده گرفته تا پریمیوم، و در عین حال تکنولوژی پشت هر کدام را بررسی می‌کنیم. در انتهای مقاله نیز یک برنده خواهیم داشت، اما برنده قطعا برای همیشه قادر به حفظ جایگاه خود نخواهد بود و در آینده ممکن است شرایط بسیار تفاوت کند.

بیایید دستکش‌های مشت‌زنی را دست کنیم و به سراغ راند اول برویم.

پرفورمنس در بازی‌ها

برای چندین دهه، بالا رفتن سرعت پردازشگرهای گرافیکی به بازی‌سازان اجازه داده جهان‌هایی پرجزییات‌تر و پیچیده‌تر از همیشه بسازند. درحالی که هر دو کمپانی AMD و انویدیا انبوهی از کارت‌های گرافیک مختلف در بازار‌های اقتصادی، میان‌رده و پرچمدار دارند، وقتی موضوع صحبت پرفورمنس خالص باشد، انویدیا به لطف کارت گرافیک غول‌آسا و شدیدا قدرتمند GeForce RTX 3090 دست بالا را دارد. اما اگر از قدرتمندترین گزینه موجود در بازار چشم‌پوشی کنیم، رقابت شکلی برابرتر به خود می‌گیرد. اگر به سلسله مراتب بنچمارک‌های مختلف برای پردازشگرهای گرافیکی نگاه کنید، لیست ۵ سخت‌افزار برتر شامل دو کارت گرافیک با معماری GA102 انویدیا (یعنی 3090 و 3080) می‌شود و سه سخت‌افزار باقی مانده با معماری Navi 21 شرکت AMD ساخته شده‌اند.

اما یک نکته مهم در این بنچمارک‌ها وجود دارد: این تست‌ها بدون در نظرگیری تکنولوژی‌هایی نظیر DLSS یا رهگیری پرتو صورت گرفته‌اند. از سوی دیگر خبری از نتایج تکنولوژی FidelityFX یا گلوگاه‌های پردازنده که می‌تواند در رزولوشن‌هایی پایین‌تر نقش ایفا کند نیست.

کارت گرافیک RTX 3090 را نمی‌توان به هیچ‌ وجه سخت‌افزاری خوش‌قیمت به حساب آورد، و این تازه بدون درنظرگیری شرایط کنونی بازار است. در ادامه بیشتر به این موضوع خواهیم پرداخت، اما دو کارت GeForce RTX 3080 و Radeon RX 6800 XT عملکردی بهتر در ازای قیمت به ارمغان می‌آورند. این دو کارت گرافیک در اجرای بازی‌های ویدیویی عملکردی بسیار برابر از خود به نمایش می‌گذارند و شاید بتوان گفت AMD اندکی دست بالا را دارد. اما به محض اینکه قابلیت‌های رهگیری پرتو و DLSS روشن می‌شوند، انویدیا به راحتی و با اختلاف فراوان جلو می‌افتد. بنابراین باید گفت انویدیا در نردبان پرفورمنس جایگاهی بالاتر دارد، اما تنها نباید به این دسته‌بندی نگاه کرد.

با نگاهی به بازار عمومی‌تر (یعنی در رنج قیمت حدودا ۴۰۰ دلار) شرایط اندکی پیچده می‌شود. کارت گرافیک AMD Radeon RX 6700 XT با پرفورمنس اندک بهتر، از GeFroce RTX 3060 Ti جلو می‌افتد، البته اگر بار دیگر از رهگیری پرتو DLSS چشم‌پوشی کنیم. اما (در تئوری)، کارت گرافیک AMD حدودا ۲۰ درصد هزینه بیشتر نسبت به محصول انویدیا روی دست مشتریان می‌گذارد و این اختلاف قیمت نسبت به GeForce RTX 3060 12GB بیشتر هم می‌شود. هنوز باید برای عرضه دیگر مدل‌های مبتنی بر معماری Navi 22 منتظر باقی بمانیم، اما کارت RX 6700 گزینه‌ای بهتر به حساب می‌آید. کارت‌های گرافیک قدیمی‌تر با ظهور مدل‌های جدید کارایی خود را از دست داده‌اند و بنابراین در صورت اینکه سخت‌افزارها را در بازار بیابید، انویدیا پیروز است.

تکلیف کارت‌هایی که قیمتی حتی پایین‌تر دارند چیست؟ در حال حاضر چنین کارت‌هایی، پردازنده‌های گرافیکی مجهز به ۴ گیگابایت حافظه ویدیویی هستند، زیرا کمبود قطعات در کنار افزایش تمایل مردم به استخراج رمزارزها باعث شده قیمت همه‌چیز بالا برود. برخی کارت‌های قدیمی‌تر مانند Radeon RX 570 4GB یا Nvidia GTX 1060 را می‌توان با قیمت کمتر از ۲۰۰ دلار یافت، اما اگر خوش‌شانس باشید.

برنده: انویدیا

بهینگی و مصرف انرژی

پیش از اینکه معماری Navi شرکت AMD از راه برسد، انویدیا از نظر بهینگی در مصرف انرژی پیروز میدان بود. اما Navi همه‌چیز را تغییر داد و بعد هم Big Navi را داشتیم که بهینگی را به سطوحی بالاتر رساند. با استفاده از چیپ‌هایی که با فرآیند ۷ نانومتری و FinFET شرکت TSMC ساخته شده‌اند و همینطور معماری جدیدی که ۵۰ درصد پرفورمنس بهتر به ازای هر وات ارائه می‌کند، Navi توانست فاصله را با محصولات انویدیا کمتر کند. اما مسئله اینست که اختلاف میان دو کمپانی آنقدر زیاد بود که حتی بهبود ۵۰ درصدی هم باعث جبران اختلاف به صورت کامل نشد.

اما معماری Ampere انویدیا کلاک بالاتر را در اولویتی بیشتر نسبت به بهینگی در قرار داده و Big Navi شرکت AMD هم به لطف Infinity Cache بهبود چشمگیر در بهینگی داشته. نتیجه اینست که Ampere و Big Navi حالا با اختلافی بسیار اندک نسبت به یکدیگر به پیش می‌روند.

در حال حاضر تست‌ها نشان می‌دهند که گرچه مصرف انرژی در پردازشگرهای گرافیکی قدیمی‌تر انویدیا به شکل قابل توجهی بهتر است، اختلاف در سخت‌افزارهای نسل جدید شکلی تازه به خود گرفته است. RTX 3090 بیشترین میزان انرژی را مصرف می‌کند، پس از آن RTX 3080 و سه جایگاه بعدی به تصاحب سه کارت مبتنی بر Navi 21 درآمده است: یعنی RX 6900 XT و RX 6800 XT و RX 6800. کارت‌های نسل قبلی مانند Titan RTX و RTX 2080 Ti و RTX 2080 Super در جایی میان 6800 و 6800 XT قرار می‌گیرند، اما در این مقاله تمایل چندانی به صحبت راجع به نسل پیش نداریم.

با عبور از این کارت‌ها، اختلاف آنقدر ناچیز می‌شود که نمی‌توان برنده‌ای واضح انتخاب کرد. کارت گرافیک RX 6700 XT شرکت AMD مصرف انرژی اندک بیشتری نسبت به RTX 3070 دارد و اندکی کمتر نسبت به RTX 3060 Ti، اما همگی در رنجی ۱۰ وات قرار می‌گیرند. RTX 3060 12GB حدودا ۳۵ وات کمتر از سایرین مصرف می‌کند، اما مشخصا در رده‌بندی پرفورمنسی پایین‌تری نیز جای دارد.

در میان پردازنده‌های اقتصادی نسل پیش، کارت‌های سری 16 انویدیا اندکی دست بالا را دارند، خصوصا در بنچمارک FurMark که البته بنچمارکی مناسب برای سنجش مصرف انرژی به هنگام گیمینگ نیست. ولی همچنان GTX 1660 Ti و GTX 1660 Super انویدیا مصرف انرژی کمتر دارند و حدودا ۲۰ درصد پرفورمنس بالاتر را نسبت به RX 5500 XT 8GB به دست می‌آورند. این اختلافی بسیار زیاد نیست، اما باعث پیروزی انویدیا می‌شود. به صورت مشابه، کارت GTX 1650 Super پرفورمنس اندک بالاتر از RX 5500 XT 4GB به دست می‌آورد و ۲۵ وات انرژی کمتر مصرف می‌کند.

برنده: مساوی

ویژگی‌های خاص

اکثر قابلیت‌هایی که از سوی AMD و انویدیا مورد پشتیبانی قرار گرفته‌اند ظاهری یکسان دارند، اما نحوه پیاده‌سازی آن‌ها متفاوت است. هر دو کمپانی اکنون از تکنولوژی رهگیری پرتو پشتیبانی می‌کنند که منجر به رسیدن نورپردازی در بازی‌ها به سطوحی تازه می‌شود، اما در عین حال برای کسب تجربه‌ای لذت‌بخش ضروری نیست. تکنولوژی DLSS انویدیا فاکتوری بزرگ به حساب می‌آید و همتای AMD، یعنی FidelityFX Super Resolution (یا به اختصار FSR) هنوز به صورت کامل آماده به کار نیست. بعد نوبت به قابلیت‌های دیگر می‌رسد. G-Sync انویدیا به مصاف FreeSync شرکت AMD می‌رود، Radeon Anti-Lag با حالت فوق کم‌تاخیر Reflex انویدیا رقابت می‌کند و و قابلیت‌هایی دیگر نیز داریم که کاملا برابر با دیگری عمل می‌کنند.

اما پشتیبانی از رابط‌های برنامه‌نویسی و قابلیت‌های سخت‌افزاری مشابه باعث نمی‌شود شرایطی برابر رقم بخورد. Ampere و RDNA2 از مش شیدرها و نرخ شیدینگ متغیر هم پشتیبانی می‌کنند و قابلیت‌هایی را در خود جای داده‌اند که بخشی از پکیج DirectX 12 Ultimate هستند. اما عملکرد انویدیا در حوزه رهگیری پرتو معمولا به شکل قابل توجهی از AMD بهتر است، حتی بدون استفاده همزمان از DLSS.

اگرچه FreeSync و G-Sync در ظاهر برابر به نظر می‌رسند، بهترین نمایشگرهای مجهز به G-Sync معمولا کیفیت بالاتر و تاخیر کمتر نسبت به نمایشگرهای مبتنی بر FreeSync دارند. همین موضوع راجع به سیستم ضد لگ AMD و Reflex انویدیا هم مصداق دارد: در تئوری با قابلیت‌هایی یکسان طرف هستیم، اما در عمل Reflex بهتر از سیستم رقیب پیاده‌سازی شده است.

البته همه‌چیز به نفع انویدیا نیست و حوزه‌هایی هم داریم که AMD در آن‌ها پیروز می‌شود. برای مثال پروسه ۷ نانومتری TSMC که AMD از آن در تولید چیپ‌های RDNA 2 (و RDNA و همینطور چیپ‌های Zen 3 موجود در پلی استیشن ۵ و ایکس باکس سری ایکس) بهره گرفته، مشخصا پرفورمنس و مشخصه‌های انرژی بهتری نسبت به پروسه ۸ نانومتری سامسونگ دارند. اما مسئله مهم اینست که انبوهی کمپانی دیگر مانند اپل، کوالکام و حتی اینتل هم می‌خواهند از این تکنولوژی TSMC استفاده کنند. این موضوع زمانی دردسرساز می‌شود که بدانیم TSMC به ظرفیت لازم برای رسیدگی به نیازهای تمام این کمپانی‌ها دسترسی ندارد.

برنده: انویدیا

درایورها و نرم‌افزار

تلاش برای انتخاب یک برنده در دسته‌بندی درایورها و نرم‌افزار واقعا دشوار است. برخی از مردم پیش‌تر با مشکلات صفحه مشکی روی درایورهای کارت‌های گرافیک سری RX 5000 Navi شرکت AMD روبه‌رو می‌شدند و برخی دیگر هیچ مشکلی نداشتند. درایورهای جدیدتر این مشکلات را برطرف کرده‌اند، اما همچنان برخی کاربران از اتفاقات مختلف گله‌مند هستند. درایورهای انویدیا هم بی‌عیب و نقص نیستند و بسته به بازی و سخت‌افزار، مشکلات متعدد گریبان‌گیر محصولات هر دو کمپانی می‌شود. اما آیا یکی از این دو شرکت عملکردی بهتر با درایورها دارد؟

AMD حسابی به تغییراتی که سالانه در درایورهای خود به وجود می‌آورد می‌بالد. درایورهای Radeon Adrenalin 2020 همه‌چیز را زیر چتری بزرگ آوردند و AMD سعی داشت شکلی ساده‌تر به اجزای مختلف درایورها ببخشد، اما اگر به درایورهای قدیمی‌تر عادت داشتید همه‌چیز شکلی اندک گیج‌کننده به خود می‌گرفت. AMD معمولا تست‌های WHQL (مخفف Windows Hardware Quality Labs) را بی‌خیال می‌شود و این یعنی افراد کمتری درایورها را تست می‌کنند و احتمال بروز باگ هم بیشتر می‌شود. اما مایکروسافت در WHQL سطحی بسیار بنیادین از کارایی را می‌سنجد که آنقدرها در حوزه گیمینگ قابل اتکا نیست. به صورت معمول می‌تواند منتظر حداقل یک درایور جدید از سوی AMD بود، معمولا هم وقتی که یک بازی بزرگ عرضه می‌شود.

زمان‌بندی عرضه درایورهای انویدیا هم رویه‌ای مشابه را دنبال می‌کند. هر بار که یک بازی بزرگ از راه می‌رسد یا کارت گرافیک جدیدی به بازار می‌آید، یک درایور جدید هم گیرتان خواهد آمد. تمامی درایورهای انویدیا جوازهای WHQL را دریافت می‌کنند و این کمپانی ضمنا درایورهایی جداگانه تحت Studio Driver هم دارد که تولیدکنندگان محتوا را هدف قرار می‌دهند.

یک تفاوت بزرگ میان درایورهای AMD و انویدیا اینست که انویدیا از دو رابط کاربری جداگانه بهره می‌برد. کنترل پنل انویدیا چیزهایی مانند رزولوشن و برخی تنظیمات گرافیکی خاص را مدیریت می‌کند و از سوی دیگر درون GeForce Experience قادر به بهینه‌سازی بازی‌ها، دریافت به‌روزرسانی درایورها و دسترسی به قابلیت‌های اضافه مانند ShadowPlay و Ansel خواهید بود. نکته آزاردهنده اینست که برای ورود به اپلیکیشن GeForce Experience باید هر بار یک پازل کپچا را حل کنید.

برنده: مساوی

قیمت‌گذاری و دسترسی

در نبرد میان AMD و انویدیا، کدام یک قیمت‌گذاری‌های بهتری دارد؟‌ این سوالی خنده‌دار است و اساسا با رسیدن به این بخش، نمی‌توان به منطق استناد کرد. از زمانی که RTX 3080 طی ماه سپتامبر سال گذشته میلادی عرضه شد، بازار کارت گرافیک شرایطی بسیار وخیم داشته است. و گرچه نظرسنجی سخت‌افزارهای استیم نشان می‌دهد که شمار قابل قبولی از مردم قادر به خرید آخرین نسل از کارت‌های گرافیک انویدیا بوده‌اند، اما به زحمت می‌توان کارت‌های سری RTX 30 را با قیمت واقعی و اصلی خریداری کرد.

بنابراین مجبور می‌شویم به قیمت‌های موجود در وب‌سایت eBay استناد کنیم، زیرا تنها در این سایت است که کارت‌های گرافیک واقعا گیرتان می‌آیند. البته که این کارت‌ها با قیمت‌های حیرت‌انگیز -گاهی دو یا سه برابر قیمت پایه و رسمی- به فروش می‌رسند و به هیچ وجه نباید تن به خرید آن‌ها بدهید. کار به جایی رسیده که فروشگاه Newegg هر از چندگاهی یک لاتاری برگزار می‌کند و برخی به قید قرعه شانس خرید کارت‌های جدید را به دست می‌آورند. در همین حین، AMD و انویدیا می‌گویند که «با بیشترین سرعت ممکن» در حال تولید کارت‌های جدید هستند. متاسفانه سرعت کار به اندازه کافی بالا نیست و کمبود دیگر قطعات هم به وخامت اوضاع دامن زده است.

در بالاترین بخش بازار، کارت گرافیک RTX 3090 اکنون با قیمت حدودی ۳۰۰۰ دلار به فروش می‌رسد که دو برابر از قیمت ۱۵۰۰ دلاری‌اش در زمان عرضه است. RTX 3080 با قیمت ۲۲۰۰ دلار به دست مشتریان می‌رسد که سه برابر از قیمت اصلی ۷۰۰ دلاری‌اش بیشتر است. حتی اگر خوش‌شانس باشید و یک نفر را در eBay بیابید که حاضر به فروش این کارت‌های گرافیک شود، باید ۱۰۰۰ دلار بیشر بابت 3080 و ۲۰۰۰ دلار بیشتر بابت 3090 بپردازید. در این بازی کثیف، تنها دلالان برنده‌اند.

بعد از این‌ها به سراغ RTX 3070 و RTX 3060 Ti می‌رویم که هردو بین ۱۳۰۰ الی ۱۴۰۰ دلار قیمت می‌خورند. در اینجا شاهد رابطه‌ای بسیار مستقیم میان قیمت‌های eBay و میزان سود حاصل از استخراج اتریوم هستیم و این ماجرا حتی با کارت‌هایی که تنها ۴ گیگابایت حافظه دارند و آنقدرها برای استخراج اتریوم توانمند به حساب نمی‌آیند هم تکرار شده. متاسفانه برای گیمرها، هنوز می‌توان از کارت‌های گرافیک برای استخراج برخی رمزارزها استفاده کرد. در پایان نیز RTX 3060 12GB را داریم که «تنها» ۵۹۰ الی ۹۵۰ دلار قیمت دارد. قیمتی وحشتناک برای کارتی که از لحاظ پرفورمنس با کارت نسل پیشین RTX 2070 برابری می‌کند.

شرایط برای پردازشگرهای گرافیکی Big Navy شرکت AMD هم آنقدرها بهتر نیست. RX 6900 XT با قیمت ۱۸۰۰ الی ۲۰۰۰ دلار فروخته می‌شود، RX 6800 XT برچسب قیمت ۱۵۰۰ الی ۱۷۰۰ دلاری دارد و RX 6800 هم بین ۱۳۵۰ الی ۱۵۰۰ دلار هزینه روی دست مصرف‌کنندگان می‌گذارد. اگر به صورت نسبی به موضوع نگاه کنیم، این‌ها قیمت‌هایی بهتر از قیمت‌های پردازشگرهای گرافیکی Ampere هستند، اما هیچکس نباید چنین ارقامی را صرف خرید کارت‌هایی کند که در بالاترین حالت باید بین ۵۷۹ الی ۹۹۹ دلار قیمت داشته باشند. اوه راستی کارت جدید RX 6700 XT که قیمت رسمی ۴۷۹ دلاری دارد، به قیمت ۹۰۰ الی ۱۱۰۰ دلار فروخته می‌شود.

برنده: هیچکس به جز دلالان

سخن نهایی

با امتیاز پایانی ۴ به ۲، انویدیا همچنان تاچ پادشاهی جهان پردازشگرهای گرافیکی را بر سر دارد. کیک را ببرید، فشفشه‌ها را روشن کنید و جشن بگیرید. با این وجود، وقتی به قیمت‌های گذاری ترسناک بازار نگاه می‌کنیم و بعد به آنچه در عمل گیرمان می‌آید، تمام این مقایسه‌ها شکلی بی‌معنی به خود می‌گیرند.

در جهان پر تلاطم سخت‌افزار، اگر به دنبال یک کارت گرافیک جدید هستید احتمالا بهتر باشد به سراغ کامپیوترهای از پیش اسمبل شده بروید. به صورت معمول چنین پیشنهادی را به هیچکس نمی‌دهیم. اما وقتی به قیمت‌های درج شده در سایت‌هایی نظیر eBay نگاه می‌اندازیم چاره‌ای نداریم جز اینکه بگوییم با هزینه تنها یک کارت گرافیک، قادر به خرید کامپیوتری کامل خواهید بود. از این موضوع که بگذریم، اگرچه AMD ضربات مهلک خود را وارد می‌کند، اما انویدیا از لحاظ تکنولوژی، قابلیت‌ها و عملکرد دست بالا را دارد.