رفرش ریت نمایشگر چیست و چه تاثیری روی تجربه کاربری دارد؟

در سال‌های اخیر گوشی‌های مجهز به نمایشگر دارای رفرش ریت (نرخ تازه‌سازی) و نرخ نمونه‌برداری لمسی بالا جزو انتخاب‌های کاربران در هنگام خرید گوشی بوده‌اند؛ اما آیا می‌دانید این نمایشگرها چه مزایا و معایبی دارند و چگونه می‌توانند تجربه استفاده از گوشی را تحت تاثیر قرار دهند؟

سازنده گوشی‌های هوشمند همیشه به دنبال راهی برای متمایز کردن محصولات خود از گوشی‌های برندهای دیگر هستند و برای رسیدن به این هدف از روش‌های مختلفی استفاده می‌کنند که از میان آن‌ها می‌توان به افزایش رم گوشی‌ها، قابلیت‌های جدید دوربین و سایر موارد اشاره کرد.

یکی از قابلیت‌های پرسروصدایی که چند سالی است در برخی گوشی‌ها دیده می‌شود و نظر بسیاری از کاربران را به خود جلب کرده، نمایشگرهای دارای رفرش ریت (Refresh Rate) بالاست.

با وجود اینکه هنوز مدت زیادی از عرضه نخستین گوشی‌ها با نمایشگر ۶۰ هرتز نمی‌گذرد، گوشی‌های پرچم‌دار جدید و حتی بسیاری از گوشی‌های میان‌رده با نمایشگر ۱۲۰ هرتز وارد بازار شده‌اند و حتی گوشی‌هایی با نمایشگر ۱۴۰ هرتزی نیز در بازار وجود دارند؛ اما آیا می‌دانید نرخ تازه‌سازی یا نرخ رفرش دقیقاً چیست؟ برخورداری نمایشگر از نرخ رفرش بالاتر چه مزایایی دارد؟ نقش رفرش ریت در عملکرد نمایشگر چیست و چرا باید نمایشگر دارای نرخ تازه‌سازی بالا داشته باشد؟

رفرش ریت در نمایشگر گوشی چیست؟

نرخ تازه‌سازی به تعداد دفعاتی که تصویر یک نمایشگر در هر ثانیه می‌تواند تغییر کند، گفته می‌شود و با واحد هرتز سنجیده می‌شود. هرچقدر نرخ رفرش بالاتر باشد، شاهد تصویر روان‌تر و نرم‌تری خواهیم بود. در حال حاضر حداقل نرخ رفرش نمایشگر گوشی‌های موجود در بازار 60 هرتز است؛ یعنی تصویر در این نمایشگرها می‌تواند در هر ثانیه ۶۰ بار تغییر کند و به‌روز شود.

۶۰ هرتز نرخ رفرش استانداری محسوب می‌شود و تا مدتی پیش هم تنها گوشی‌های دارای نمایشگر ۶۰ هرتز در بازار موجود بودند؛ اما در حال حاضر می‌توانید گوشی‌های دارای نمایشگر ۹۰ یا ۱۲۰ یا حتی ۱۴۴ هرتزی را نیز به‌راحتی در بازار پیدا کنید.

همان‌طور که گفتیم هرچقدر یک نمایشگر دارای نرخ رفرش بالاتری باشد، شاهد تصویر روان‌تری خواهیم بود. در صورتی‌که نرخ رفرش نمایشگر پایین باشد و تصاویر دیر بروز شوند، در هنگام اسکرول سریع یا در حین اجرای بازی به‌وضوح متوجه لرزش و کندی پخش تصاویر می‌شویم.

اگرچه در نمایشگرهای ۶۰ هرتز هم تصویر کاملاً روانی را می‌بینیم و هیچ لرزشی را احساس نمی‌کنیم، اما مسلماً هرچقدر نرخ رفرش بالاتر برود، عملکرد نمایشگر روان‌تر خواهد شد.

تفاوت رفرش ریت با فریم ریت

برخی افراد نرخ رفرش و فریم ریت (Frame Rate) را با یکدیگر اشتباه می‌گیرند؛ این دو مفهوم با یکدیگر تفاوت دارند. همان‌طور که گفتیم نرخ رفرش به تعداد دفعاتی گفته می‌شود که تصاویر در حال نمایش در نمایشگر می‌توانند تغییر کنند و به‌روز شوند؛ اما فریم‌ریت به تعداد فریم‌ها یا تصاویری گفته می‌شود که در هر ثانیه می‌تواند به نمایشگر منتقل شود.

البته برای نمایش روان تصاویر باید نرخ رفرش و فریم ریت کاملاً با یکدیگر هماهنگ باشند و به‌اصطلاح با یکدیگر سینک باشند؛ مخصوصاً در زمان اجرای بازی. در صورتی‌که بازی با فریم‌ریت بسیار بالایی اجرا شود، اما نرخ رفرش نمایشگر با آن هماهنگ نباشد (یا بالعکس)، تصویر روانی را نخواهیم دید و این موضوع می‌تواند برای گیمرها بسیار آزاردهنده باشد؛ بنابراین می‌توانیم بگوییم هرچقدر نرخ رفرش بالاتر باشد، عملکرد نمایشگر گوشی بهتر خواهد بود.

تأثیر نرخ تازه‌‌سازی نمایشگر روی مصرف باتری

شاید از خود بپرسید چرا هنوز برخی گوشی‌ها با نمایشگر ۶۰ هرتز عرضه می‌شوند؛ متاسفانه نمایشگرهای دارای نرخ رفرش بالا مانند هر فناوری جدید دیگری بی‌نقص نیستند؛ نمایشگر دارای نرخ رفرش بالا مصرف باتری بیشتری نسبت به نمایشگرهای دارای نرخ رفرش استاندارد دارد و این موضوع کاملاً محسوس است. مصرف باتری نمایشگرهای ۱۲۰ هرتز حداقل ۵۰ درصد بیشتر از نمایشگرهای ۶۰ هرتز است.

به‌طور خلاصه باید بگوییم دلیل مصرف باتری بیشتر گوشی‌های ۱۲۰ هرتز، پاسخگویی سریع‌تر نمایشگر آن‌ها به لمس کاربر است که باعث افزایش سرعت پردازنده مرکزی گوشی و پردازنده گرافیکی آن می‌شود. پردازنده گوشی دائماً نمایشگر را کنترل می‌کند تا ببیند چه چیزی روی نمایشگر کشیده می‌شود و در چه نقطه‌ای کشیده می‌شود. درضمن نقاطی از نمایشگر که توسط کاربر لمس می‌شوند و مدت‌ زمان لمس کاربر نیز همیشه کنترل می‌شود.

چنانچه نمایشگر روی حالت ۶۰ هرتز باشد، زمانی که آن را لمس می‌کنید، مدت‌ زمان تشخیص لمس توسط پردازنده گوشی و واکنش به آن در حدود ۱۶ میلی‌ثانیه است؛ اما زمانی که نرخ رفرش به 120 هرتز افزایش یابد، این مدت‌ زمان به ۸ میلی‌ثانیه کاهش می‌‌یابد؛ زیرا سرعت به‌روز شدن تصاویر در حال نمایش در نمایشگر دو برابر خواهد شد.

این موضوع باعث می‌شود سرعت پردازش پردازنده به میزان زیادی افزایش یابد و دو برابر شود. در این حالت هر رشته در هر هسته پردازنده با سرعت بیشتری فعالیت می‌کنند و در نتیجه انرژی بیشتری هم مصرف می‌کنند. فعالیت پردازنده گرافیکی گوشی نیز زمانی که نمایشگر در حالت ۱۲۰ هرتز قرار داشته باشد، دو برابر می‌شود.

در ضمن هر آنچه در نمایشگر گوشی می‌گذرد، به‌صورت نرم‌افزاری نیز کنترل می‌شود. نرم‌افزاری که بررسی می‌کند چه چیزی روی نمایشگر قرار دارد، چگونه حرکت می‌کند و چه زمانی در یک مکان قرار دارد نیز زمانی که گوشی در حالت ۱۲۰ هرتز باشد، سریع‌تر عمل می‌کند.

زمانی که نمایشگر در حالت ۱۲۰ هرتز باشد، حتی اگر روشنایی آن در مقایسه با حالت ۶۰ هرتز کمتر باشد، باز هم مصرف باتری بیشتری خواهد داشت. در ضمن هرچقدر رزولوشن نمایشگر بیشتر باشد یا در میزان بیشتری قرار داده شود، افزایش نرخ رفرش بیشتر باعث افزایش مصرف باتری می‌شود.

به همین دلیل در گوشی‌های برخی برندها مانند سامسونگ زمانی که رزولوشن نمایشگر بسیار بالا باشد، نرخ رفرش به 60 هرتز محدود می‌شود (در برخی گوشی‌های پرچم‌دار سامسونگ و برخی گوشی‌های میان‌رده این برند امکان تنظیم رزولوشن نمایشگر وجود دارد). در گوشی گوگل پیکسل 4 هم حالتی وجود دارد که با فعال شدن آن، نرخ رفرش نمایشگر متناسب با میزان روشنایی تنظیم می‌شود تا مصرف باتری کمی بهینه‌تر شود.

البته خوشبختانه اکثر گوشی‌هایی که نمایشگر آن‌ها از نرخ رفرش بالاتر از ۶۰ هرتز پشتیبانی می‌کند، از قابلیتی به نام نرخ رفرش متغیر (Variable Refresh Rate) یا VRR نیز برخوردارند که استفاده از آن بهینه‌تر شدن مصرف باتری را به دنبال دارد (برخی برندها این ویژگی را تحت عنوان رفرش ریت انطباقی یا Adaptive Refresh Rate نیز معرفی کرده‌اند).

در صورت فعال شدن این قابلیت نرخ رفرش نمایشگر متناسب با محتوای در حال نمایش تغییر می‌کند. در صورتی‌که محتوای در حال نمایش، تصویری ثابت باشد یا در حال مطالعه کتاب الکترونیکی در گوشی باشید، به دلیل اینکه تصویر تغییری نمی‌کند، نیازی به نرخ رفرش بالا نیست و نرخ رفرش روی ۶۰ هرتز یا حتی ۳۰ و ۱۰ هرتز قرار می‌گیرد. مثلاً برند بوکو مدعی شده گوشی F3 این برند می‌تواند نرخ رفرش را تا ۳۰ هرتز کاهش دهد و گلکسی اس 21 اولترا هم می‌تواند نرخ رفرش را تا ۱۰ هرتز کاهش ده؛ اما در صورت افزایش سرعت حرکت تصاویر یا تغییر سریع آن‌ها، نرخ رفرش صورت خودکار افزایش می‌یابد تا نمایشگر عملکرد روانی داشته باشد؛ بنابراین قابلیت نرخ رفرش متغیر هم باعث حفظ عملکرد مناسب نمایشگر می‌شود و هم مصرف باتری را بهینه‌تر می‌کند.

لازم به توضیح است این قابلیت در برخی گوشی‌ها به‌صورت پیش‌فرض فعال است و نیازی به فعال کردن آن‌ها نیست و در برخی گوشی‌ها هم باید به‌صورت دستی فعال یا غیرفعال شود. برای فعال یا غیرفعال کردن دستی این حالت باید در بخش نمایشگر تنظیمات گوشی‌های دارای نرخ رفرش بالاتر از ۶۰ هرتز، به دنبال گزینه Refresh Rate یا Smooth Display  باشید و نرخ رفرش بالاتر از ۶۰ هرتز را فعال یا غیرفعال کنید.

میزان تاثیر رفرش ریت بالا روی عملکرد نمایشگر

مطمئناً کار کردن با نمایشگری که دارای نرخ رفرش بالاتر از ۶۰ هرتز باشد، لذت بیشتری دارد. زمانی که نمایشگر در حالت ۹۰، ۱۲۰ یا ۱۴۴ هرتز باشد، عملکردی کاملاً روان دارد و با سرعتی باورنکردنی به لمس کاربر واکنش نشان می‌دهد؛ البته دستگاه‌های دارای چنین نمایشگرهایی باید پردازنده مرکزی و پردازنده گرافیکی پرقدرتی داشته باشند تا بتوانند به‌سرعت لمس نمایشگر در نقاط مختلف و مدت‌ زمان لمس‌ها را تشخیص و به آن‌ها واکنش نشان دهند؛ در غیر این صورت نرخ رفرش بالاتر نه‌تنها لذت‌بخش نخواهد بود، بلکه می‌تواند کار با نمایشگر را عذاب‌آور کند.

در ضمن گوشی باید دارای قابلیت نرخ رفرش متغیر باشد تا نرخ رفرش متناسب با محتوای در حال نمایش در گوشی افزایش یا کاهش یابد و نگرانی کاربران در مورد مصرف بالای باتری گوشی هم کمتر شود. علاوه بر این، نوع تراشه مورد استفاده، میزان رم و موارد دیگر نیز می‌توانند عملکرد نمایشگر و تجربه استفاده از آن را تحت تاثیر قرار دهند.

بنابراین برخورداری از نرخ رفرش بالا و پشتیبانی از قابلیت نرخ رفرش متغیر مزیت بسیار خوبی برای نمایشگر گوشی‌ها به شمار می‌رود؛ اما در حال حاضر وجود این دو قابلیت در نمایشگرهای گوشی چندان هم ضروری نیست و سایر عوامل مذکور بیشتر می‌توانند کیفیت نمایشگر و تجربه استفاده از آن را تحت تاثیر قرار دهند.

در حال حاضر نمایشگر ۶۰ هرتز هم کاملا می‌تواند انتظارات شما را در هنگام بازی یا تماشای فیلم یا اسکرول سریع برآورده کند و افزایش نرخ تنها تا حدودی باعث بهبود عملکرد نمایشگر می‌شود. از سوی دیگر اکثر بازی‌ها روی نرخ رفرش ۶۰ هرتز اجرا می‌شوند و تنها تعداد معدودی از بازی‌ها مثل PUBG و Mortal Combat از نمایشگر ۹۰ هرتز و ۱۲۰ هرتز پشتیبانی می‌کنند.

مقایسه نرخ نمونه‌برداری لمسی با رفرش ریت

اکنون‌ که با نرخ رفرش نمایشگر آشنا شدیم، اجازه دهید با مفهوم نرخ نمونه‌برداری لمسی (Touch Sample Rate) نیز آشنا شویم و تفاوت آن را با نرخ رفرش نمایشگر توضیح دهیم. تاچ سمپل ریت تعیین‌کننده سرعت تشخیص لمس نمایشگر توسط کاربر است و به تعداد دفعات تشخیص لمس کاربر توسط نمایشگر در یک ثانیه گفته می‌شود. تاچ سمپل ریت نیز مانند نرخ رفرش با واحد هرتز سنجیده می‌شود. کاربران معمولاً این دو مفهوم را با یکدیگر اشتباه می‌گیرند و تفاوت آن‌ها را از یکدیگر تشخیص نمی‌دهند.

در هنگام بازی بالا بودن تاچ سمپل ریت درست به‌ اندازه نرخ رفرش بالا اهمیت دارد. تصور کنید در حال انجام بازی تیراندازی هستید و برای بردن تنها کافیست یک نفر دیگر را بکشید و زمان فوق‌العاده کمی هم دارید؛ در صورتی‌که تاچ سمپل ریت نمایشگر پایین باشد، زمانی که دست خود را روی دکمه شلیک در بازی نگه می‌دارید یا چند بار روی آن ضربه می‌زنید، این دکمه به‌موقع و در لحظه عمل نمی‌کند و در نتیجه ممکن است شکست بخورید؛ بنابراین تاچ سمپل ریت بالا نمایشگر نیز برای گیمرها اهمیت بسیار زیادی دارد. به‌طور کلی می‌توان گفت هرچقدر نرخ رفرش و تاچ سمپل ریت بالاتر باشد، در هنگام استفاده از نمایشگر تجربه بهتری خواهید داشت و کمتر شاهد لگ، تاخیر و لرزش تصاویر دارای حرکت سریع خواهید بود.

نمایشگر یک گوشی گیمینگ ایده‌آل باید دارای نرخ رفرش ۱۲۰ هرتز یا بالاتر و تاچ سمپل ریت ۲۴۰ هرتز یا بالاتر باشد. چنین نمایشگری تجربه بصری کاملا روانی را برای کاربر به ارمغان می‌آورد و به لمس کاربر به‌سرعت پاسخ می‌دهد.