پزشکان چطور با استارتاپ‌های سلامت روبرو شدند؟پذیرش نوآوری برای بقا یا نگرانی برای ارائه خدمت

مواجهه با استارتاپ‌ها از طرف مشاغل سنتی شبیه به مواجهه کارگران در انقلاب صنعتی با کارخانه‌های مکانیزه است. امروز گروهی روبروی مجلس تجمع می‌کنند علیه یک استارتاپ، دیروز پتک بر خط تولید می‌کوبیدند تا شاید قرار نباشد یک ماشین غول‌آسا جای آنها را تنگ کند. در عصر جدید امروز، ماشین‌های غول‌پیکر مشاغل را نگران نکرده؛ حالا اپلیکیشن‌هایی نصب شده در گوشی‌های هوشمند باعث نگرانی برای مشاغل گوناگون است.

وضعیت استارتاپ‌های حوزه سلامت و ارتباطشان با جامعه پزشکی اما کمی متفاوت‌تر از دیگر مشاغل است. هیچوقت شاهد اعتراض گروهی یا تجمع پزشکان در مقابل دفتر یکی از این استارتاپ‌ها نبوده‌ایم. به نظر می‌رسد جامعه پزشکی با صبر و آرماش بیشتری با دنیای نوآورانه مواجه شده است.

اما سوی دیگر این داستان اقداماتی است که نه از طرف پزشکان به صورت فردی بلکه به شکل کلان از طرف نهادهای مرتبط با آنها علیه استارتاپ‌های حوزه سلامت تا امروز شکل گرفته است. در چنین شرایطی بررسی رویکرد استارتاپ‌های این حوزه نسبت به چگونگی ارتباط جامعه پزشکی با پلتفرم‌های حوزه سلامت الکترونیکی چشم‌انداز وسیع‌تری را تصویر می‌کند.

پزشکان معتقد به تضاد منافع نیستند

بنیان‌گذار دکتر ساینا با بیان اینکه پزشکان حتی در روزهای آغازین همکاری و آشنایی با دکتر ساینا به این پلتفرم به عنوان یک رقیب نگاه نکردند، پزشکان را بیشتر نگران نوع خدمات رسانی و چالش‌های فرهنگی در این حوزه عنوان کرد.

«مهدی خدادادی» با تاکید بر اینکه دکتر ساینا اولین گروه مشاوره پزشکی آنلاین است و تجربه‌های این پلتفرم به تمایل پایین پزشکان در روزهای اول نسبت به ارائه خدمات در چنین سامانه‌ای اشاره کرد و به دیجیاتو گفت: «چالش‌های فرهنگی، اقتصادی، ارتباط موثر بین پزشک و بیمار و همچنین اهمیت معاینه بالینی و حضوری از مواردی بود که پزشکان در اولین مواجهه با این سرویس بیان می‌کردند.»

خدادادی با اشاره به تجربیات شخصی خود مبنی بر عدم همکاری برخی پزشکا در روزهای اول شکل گیری این پلتفرم گفت: «هرچند این مشکلات وجود داشت اما این چالش‌ها به دلیل احساس تضاد منافع برای پزشکان ایجاد نشده بود. در حقیقت دکتر ساینا ابزاری برای توسعه بازار پزشکان بود و در این روند چالش‌هایی از نوع تکنولوژی، فرهنگ و آینده این روش مطرح بود.»

او با تاکید بر اینکه هیچ تضاد منافعی برای پزشکان احساس نمی‌شد به دیجیاتو گفت: «این موضوع برای جامعه پزشکی روشن بود که قرار نیست دکتر ساینا تبدیل به رقیب پزشکان شود. از همین رو اگر قرار به مطالعه موردی telehealth موضوع مقاومت پزشکان با اپلیکیشن‌های حوزه سلامت را بررسی کنیم، فقط با جریان فرهنگی پذیرش مواجه خواهیم شد، نه تضا منافع.»

تجربه و مشاهده شرایط مشابه توسط پزشکان

خدادادی با توضیح درباره این موضوع که پزشکان پیش از این چنین فضایی را در خارج از کشور یا مواجهه با همکاران غیر ایرانی خود، دیده بودند و مواجه شدن با آن به لحاظ تکنیکی سخت نبود، گفت: «در روزهای ابتدایی پزشکانی به سامانه دکتر ساینا پیوستند که بیش از 60 سال سن، استاد تمام دانشگاهی و مطالعات در دانشگاه‌های خارجی را در رزومه خود دارند. این افراد با اهمیت و روند توسعه سلامت الکترونیکی آشنایی دارند. هرچند مواجه شدیم با پزشکان بسیار کم سن‌تر و کم‌تجربه‌تری به هیچ عنوان حاضر به همکاری نبودند.»

او با تاکید بر اینکه پزشکان افرادی بسیار مشتاق به یادگیری هستند، گفت: «رشته پزشکی یک رشته تجربه محور است و پزشکان با ظرفیت اشتیاق به یادگیری و همچنین علاقه به تجربه و افزون بر آن رتبه اجتماعی خاصی که دارند؛ بسیار زودتر و با چالش‌های کمتری وارد این روند می‌شوند.»

خدادای در ادامه توضیحات خود با اشاره به این موضوع که به هر حال همه پزشکان هم خیلی راحت و بدون حاشیه وارد چنین پلتفرمی نمی‌شوند، به دیجیاتو گفت: «پزشکان دوست‌دار فناوری و علاقه‌مند به دیده شدن و همچنین پزشکان علاقه‌مند به درآمد بالاتر، بیشترین ارتباط را با این فضا برقرار می‌کنند.»

این تعداد پزشک فعال برای پلتفرم‌ها کافی است

مدیرعامل دکتر ساینا با اشاره به تعداد پزشکانی که در سازمان نظام پزشکی پروانه دارند و امکان ارائه مشاوره نیز برای آنها وجود دارد، گفت: «۳۲۴۱۷۵ عضو نظام پزشکی داریم که ۵۴٪ یا ۱۷۶ هزار پزشک عمومی، متخصص،فوق تخصص، فلوشیپ و دندان پزشک داریم. از این تعداد نهایتا کمتر از 7 تا 8 درصد این پزشکان روی پلتفرم‌های telehealth مشغول به کار هستند. البته این نکته هم باید مورد توجه قرار دهیم که در حال حاضر نیاز بازار و جامعه نیز بیشتر از این میزان نیست.»

او در پاسخ به این پرسش که نهادهای حاکمیتی چه اثری در رشد یا جریان چالش‌آفرینی برای پلتفرم‌های telehealth داشته‌اند، گفت: «این ترک فعل مسئولین است که روند توسعه پلتفرم‌های حوزه سلامت را دچار مشکل می‌کند. در حقیقت کارهایی که باید مسئولین انجام دهند، اما نسبت به آن بی‌توجه هستن.»

به گفته خدادادی این رویکرد در عملکرد بخش قابل توجهی از مسئولین مشهود است که انجام ندادن یک کار حاشیه کمتری نسبت به انجام دادن آن دارد: «ما سالهاست که خواستار رگولاتوری و تنطیم قوانین در این حوزه را مطرح کرده‌ایم و همچنان هم مطرح می‌کنیم، اما به دلیل ناشناخته بودن این حوزه هیچکس حاضر نیست مسئولیت این کار را بپذیرد و این مرحله را پیش ببرد.»

او به امضا تفاهم‌نامه‌ای بین نصر و سازمان نظام پزشکی اشاره کرد که قرار بود روند را شفاف‌تر کند و گفت: «همچنان در تلاشیم که با همکاری بازیگران این حوزه چنین روندی را رونق دهیم.»

خدادادی بر این باور است که سلامت الکترونیکی تبدیل به یک ترند جهانی شده و بعد از پاندمی کرونا نیز، همچنان شاهد توسعه آن خواهیم بود.

telehealth بعد از کرونا متوقف نمی‌شود

او با اشاره به اینکه کرونا نقش یک دوپینگ برای حوزه سلامت الکترونیکی را بازی کرد، گفت: «این ظرفیت فعال شده و قابل برگشت هم نیست. مثال ملموس این روند هم این است که حتی در زمان‌های بین پیک‌های کرونا شاهد رشد استقبال از این خدمات بوده‌ایم.»

مدیرعامل دکتر ساینا در پاسخ به این پرسش که آیا اساسا telehealth برای پزشکان کارآمد است یا خیر به دیجیاتو گفت: «هیچ‌کس در دنیا ادعا ندارد که امکان جایگزینی معاینه بالینی در telehealth وجود دارد. از همین رو این فضا، فضایی برای مشاوره، راهنمایی و کمک به بیمار است. بنابراین اگر بخواهیم این موضوع را جایگزین معاینه کنیم با چالش‌هایی روبرو خواهیم شد.»

او با اشاره به اینکه در فرایند telehealth زیرساختی فراهم می‌شود که بیمار و پزشک با هم در ارتباط باشند، گفت: «این روند نوعی آگاهی برای پزشک ایجاد کرده که جامعه بیمارانی که مراجعه حضوری می‌کنند را بزرگ‌تر می‌کند. بر اساس فرمول‌های اقتصادی نیز دریافت مراحل بعدی خدمات توسط بیمار به وسیله پلتفرم‌های آنلاین منطقی‌تر است.»

این روند به گفته خدادادی شرایطی فراهم کرده کاربران و پزشکان از ارتباطی موثر و بدون مرز جغرافیایی و زمانی استفاده کنند.

حفظ پرستیژ یا تلاش برای روزآمدی

اما رویکرد پزشکان نسبت به استارتاپ‌های حوزه سلامت اساسا بر په مبنایی است؟ برخی بر این باورند که پزشکان در هیچ یک از مراحل آغاز به کار تا رشد بالندگی استارتاپ‌های حوزه سلامت تضاد منافع دلیلی بر عدم همکاری‌شان نبوده و همواره به رفع نیاز بیمار توجه داشته‌اند. اما با این وجود همچنان این رویکرد هم وجود دارد که آیا بازار پزشک را ناگزیر به پذیرش دنیای جدید کرده، یا پزشک خودخواسته وارد این بستر نوآورانه شده است؟

مدیرعامل هلثیو درباره روند تعامل پزشکان با استارتاپ‌های حوزه سلامت و در تشریح چگونگی برقرار این ارتباط به دیجیاتو گفت: «به هر حال پزشکان شبیه به دیگر مشاغل با این موضوع مواجه نشدند که برای مثال در مخالفت با پلتفرم‌ها تجمع اعتراضی کنند یا در شبیه کارگزاران بیمه ساختمان استارتاپ مرتبط را مورد حمله قرار دهند. اما نوعی از مخالفت را داشته‌اند.»

«بهزاد سیفی» در ادامه توضیحات خود درباره این موضوع گفت: «به هر حال دست‌‌های پشت پرده سنگ‌اندازی‌هایی می‌کنند و مسیر پیشبرد استارتاپ‌ها را قفل می‌کنند. هرجایی که تضاد منافع وجود داشته باشد به هر حال گروهی اقدام به چالش‌آفرینی می‌کنند. نمونه بارز این موضوع را درباره برخورد با فروش آنلاین دارو از طرف نهادهایی مثل سازمان غذا و دارو شاهدیم.»

به گفته او در حال حاضر، بیمار (مصرف کننده خدمت) است که خواستار خدمات نوآورانه شده و پزشک (ارائه دهنده خدمت) ناگزیر به ارائه خدمات بر بستر این پلتفرم است. سیفی در ادمه توضیحات خود گفت: «در حال حاضر بیماران خواستار روزآمد شدن پزشکان هستند. برای مثال اگر پزشکی نوبت‌دهی اینترنتی نداشته باشد، به زودی باید مطب خود را جمع کند.»

مدیر عامل هلثیو در بخش دیگری از توضیحات خود به نبود رتبه‌بندی مشخصی از پزشکان اشاره کرد و گفت: «بیمار علاوه بر نوبت دهی اینترنتی نیاز دارد که پزشک و نوع ارائه خدمات او را بشناسد. جای خالی این موضوع در ایران کاملا مشهود است. سلامت دیجیتال و نوآوری در راستای بهبود خدمات است. از همین رو پزشکان ناگزیر به همکاری با رویکردهای نوآورانه و جدید هستند.»