آیا خواب کوتاه روزانه در شکوفایی خلاقیت موثر است؟

نقاش معروف «سالوادور دالی» بیان می‌کند که برای تحریک خلاقیت خود، در طول روز به خواب کوتاهی می‌رفت. اکنون دانشمندان نشان داده‌اند که این روش در القای خلاقیت موثر است.

سالوادور دالی، نقاش معروف اسپانیایی در قرن بیستم است. تاکنون نمایشگاه‌های متعددی از آثار وی در سراسر دنیا برگزار شده‌اند. او روشی متفاوت و عجیب در برانگیختن خلاقیت خود داشت. او در خاطرات خود گفته است که برای تحریک خلاقیت خود در طول روز، به خواب کوتاهی می‌رفت یا اصطلاحا در طول روز چرت می‌زد. دانشمندان با مطالعه این روش نشان داده‌اند که روش سالوادور در القای خلاقیت بسیار موثر است.

سالوادور این فعالیت خود را «خواب، کلید موفقیت» می‌نامید. او در کتاب «50 راز کاردستی جادویی» خود که در سال 1948 نوشته شده است، این فعالیت را به خوبی شرح می‌دهد.

او نوشت: «لازم است روی یک صندلی بنشینید – در اینجا اندکی وطن‌پرستی می‌کند و ذکر می‌کند که روی یک صندلی چوبی اسپانیایی بنشینید – و جسمی را در دست بگیرید که با به خواب رفتن شما از دستانتان رها می‌شود. سپس اجازه دهید خواب آرام بعدازظهر چشمانتان را گرم کند. این لحظات به خوبی انرژی درونی شما را تقویت می‌کنند.»

او ادامه داد: «لازم نیست این خواب طولانی باشد. تنها چند دقیقه معلق ماندن بین دنیای خواب و بیداری انرژی فیزیکی و روانی ما را احیا می‌کند. هنگامی که لحظات اولیه خواب آغاز می‌شود، با افتادن جسم از خواب می‌پرید. اما همان چند لحظه کافیست. این لحظات شاید بی‌نهایت طولانی به نظر بیایند.»

تحریک خلاقیت به روش دالی

«دلفین اودیت»، محقق خواب می‌گوید: «ما نشان می‌دهیم این دوره بین بیداری و خواب در واقع دوره‌ الهام‌بخش خلاقیت در ذهن است – چرت زدن به همراه جسمی در دست.»

«کریستوفر اینتاگلیاتا»، محقق دیگری در زمینه خواب در موسسه مغز پاریس لغزش میان دنیای خواب و بیداری را انرژی‌بخش و تحریک‌کننده خلاقیت می‌داند. او برای تکمیل مطالعات در این زمینه پروژه‌ای را به همراه همکارانش آغاز کرد. در این پروژه از 103 داوطلب خواستند یک سری مسائل ریاضیاتی که خلاقیت نیز در آن‌ها دخیل بود، حل کنند. در این مسائل یک سری پاسخ‌های کوتاه وجود داشت که تنها با به کارگیری خلاقیت پاسخ صحیح را نتیجه می‌دادند. در ابتدا، شانزده نفر به سرعت متوجه نکات سوال شدند و بدین ترتیب، از بقیه مراحل کنار رفتند.

از داوطلبان دیگر خواسته شد تا روش دالی را تقویت کنند – هدف بررسی میزان فعال شدن خلاقیت در روش دالی بود. این بار به آن‌ها یک بطری پلاستیکی داده شد تا آن را با نوک انگشت خود فشار دهند. در میان داوطلبان، برخی به خواب عمیقی رفتند، برخی اصلا نخوابیدند و گروهی دیگر چرت کوتاهی زدند.

پس از چرت زدن، محققان از همه داوطلبان خواستند تا مسائل ریاضی را بررسی کنند. محققان دریافتند داوطلبانی که به مدت کوتاهی چرت زده‌اند، در مقایسه با افراد دیگر سه برابر توانایی بیشتر در کشف ترفند حل مسئله را دارند.

اودیت در این‌باره می‌گوید: «این نتیجه واقعا شگفت‌انگیز است. در لحظات چرت زدن به روش دالی، ما میان خواب بیداری هستیم و هر دو جهان را دراختیار داریم. درحالی که کنترل افکار خود را از دست می‌دهیم، ذهن آزادی داریم تا خلاقیت خود را به کار گیرد. همچنین در این حالت آگاهی نیز حفظ می‌شود و به ما در تشخیص بهترین ایده کمک می‌کند.»

اینتاگلیاتا می‌گوید: «کسانی که برای مدت طولانی‌تری خوابیدند، عملکرد بسیار بدتری نسبت به افرادی که اصلا نخوابیدند داشت.» نتایج این سری از تحقیقات در مجله «Science Advances» به چاپ رسیده است.

اودیت ادامه داد: «مرحله بعدی در این سری از تحقیقات، تکرار آزمایش‌ها با سایر فعالیت‌هایی بود که به خلاقیت نیاز داشتند. این فعالیت‌ها فراتر از مسائل ریاضی بودند.»

محققان قصد دارند با آزمایش گسترده‌تر این روش به نتایج قطعی به عنوان یکی از راه‌های تحریک خلاقیت برسند.