احتمال اجباری شدن عرضه خودرو در بورس کالا توسط قانون

فروش خودرو در بورس کالا به بهانه‌های مختلف از جمله وجود ابهام و اختلال در روند کار ستاد تنظیم بازار به حالت تعلیق درآمده است. برخی نمایندگان مجلس با این تعلیق ناگهانی مخالف هستند و پیشنهاد قانونی شدن عرضه خودرو در بورس کالا را مطرح کرده‌اند.

چند روز پیش قرار بود خودروهای پرطرفدار گروه بهمن موتور (فیدلیتی و دیگنیتی) در بورس کالا به حراج گذاشته شوند. با این حال، نامه‌ای از سوی وزارت صمت به بهانه ابهامات حقوقی، باعث شد بساط عرضه خودرو در بورس کالا به صورت موقت برچیده شود.

ظاهرا این اقدام با مخالفت شدید برخی نمایندگان مجلس مواجه شده است. آن‌ها خطاب به وزارت صمت گفته‌اند که در صورت ممانعت از بورسی شدن خودرو، طرح عرضه خودرو در بورس کالا را به یک قانون تبدیل خواهند کرد.

به گفته یکی از اعضای کمیسیون صنایع و معادن مجلس، سازوکار شورای رقابت، قیمت‌گذاری دستوری و قرعه‌کشی ثمره خاصی به بار نیاورده و تنها باعث التهاب بیشتر در بازار شده است. از همان ابتدا نیز مجلس تصمیم داشت خودرو را در بورس کالا عرضه کند.

از طرف دیگر، رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس نیز با حمایت از پیشنهاد قانونی شدن عرضه خودرو در بورس کالا بیان داشت که وقتی ظرفیت و زیرساخت‌های بازار سرمایه جهت بهبود وضعیت صنعت خودرو فراهم است، قرعه‌کشی معنایی ندارد.

حال باید منتظر بود و دید که در این کشمکش، وزارت صمت با سامانه فروش یکپارچه خود به پیروزی می‌رسد یا مجلسی‌ها با بورس کالا؟

چرا عرضه خودرو در بورس کالا متوقف شد؟

گمان می‌رفت که بورس کالا می‌تواند بستر مناسبی برای فروش خودرو باشد. بهمن‌موتور با عرضه وانت‌های کارا در این سیستم ثابت کرد که بورس کالا هم به نفع مصرف‌کننده و هم به نفع فروشنده است. اما درست در تاریخ آغاز مرحله دوم حراج، یک نامه محرمانه موجب توقف فروش خودرو در بورس کالا شد اما دلایل این اتفاق چه بوده است؟

به گفته برخی افراد، به سبب وجود تفاوت بسیار بین میزان عرضه و تقاضا در بازار فعلی، حراج خودرو در بورس کالا عملا موجب ایجاد یک قیمت ثالث در سطح بازار می‌شود که بیشتر از قیمت تولیدکننده و قیمت بورسی است.

یکی دیگر از علل نه‌چندان معقولانه که موافقان توقف فروش خودرو در بورس کالا مطرح می‌کنند، دستیابی تولیدکنندگان به قیمت افزایش یافته خودرو به جای دلالان است. این موضوع کم و بیش در مورد خودروهایی که با زیان عرضه می‌شوند، صدق می‌کند. اما برای خودروهای گران‌قیمت چندان کاربردی ندارد.

سومین دلیل به هدف اصلی عرضه خودرو در بورس کالا اشاره می‌کند. بورس کالا قرار بود بستری برای کشف قیمت واقعی خودرو در بازار باشد و در ضمن، اضافه قیمت فروش خرج توسعه و پیشرفت زیرساخت خودرو شود. اما سازوکار کنونی بورس کالا چندان مطابق با این اهداف عمل نمی‌کند.

یکی دیگر از دلایل توقف فروش خودرو در بورس کالا به متن آیین‌نامه اجرایی قانون حمایت از مصرف‌کنندگان خودرو مربوط می‌شود. طبق این آیین‌نامه، عرضه خودرو تنها در صورتی امکان‌پذیر است که ضوابط مرتبط با آن توسط مراجع ذی‌صلاح مورد بررسی قرار گیرد.

ولی از همه مهم‌تر، سیستم فروش یکپارچه در حال حاضر به‌عنوان تنها بستر قانونی عرضه خودرو توسط وزارت صمت معرفی شده و هر کانال عرضه دیگری به سبب ازدیاد تولید خودرو (از جمله بورس کالا)، ملزم به اخذ مجوز لازم جهت فعالیت از سوی وزارت صمت است. حال آنکه بورس کالا برای گرفتن این مجوز اقدام خاصی صورت نداده است.

مشکلات فراوان در این سامانه، می‌تواند به‌عنوان تنها کانال فروش این کالای مهم و متأسفانه سرمایه‌ای به کار خود ادامه دهد؟