امروز در فضا: سقوط کپسول فضاپیمای جنسیس در صحرای یوتا

جنسیس، فضاپیمای ناسا بود که در سال ۲۰۰۱ به فضا پرتاب شد تا با نمونه‌هایی از بادهای خورشیدی به زمین بازگردد.
کپسول حاوی این نمونه‌ها، به علت باز نشدن چتر آن، به زمین سقوط کرد و شکست.

درباره فضاپیما

دانشمندان می‌دانند که منظومه‌شمسی حدود ۴/۶ میلیارد سال پیش، از تراکم ابری از جنس گاز و غبار تشکیل شد. اما اطلاعات دقیقی از ساختار این ابر در دست نبود.

همانطور که از نام خود جنسیس، به‌معنای پیدایش یا آفرینش مشخص است، هدف این ماموریت کشف چگونگی پیدایش منظومه‌شمسی و ترکیبات خورشید بود.

دانشمندان برای محقق ساختن این هدف، به‌دنبال نمونه‌ای از خورشید بودند.
زیرا شواهد نشان می‌دهد لایه بیرونی خورشید، ترکیب سحابی اولیه آن را حفظ کرده است. بنابراین، دانستن ترکیب عنصری و ایزوتوپی لایه بیرونی خورشید، برای مدل‌سازی چگونگی شکل‌گیری سیارات و دیگر اجرام منظومه شمسی بسیار مفید واقع می‌شد‌.

نتایج این داده‌ها همچنین می‌توانست به درک ما از تکامل ستاره‌ها و نحوه شکل‌گیری منظومه‌های سیاره‌ای در دیگر نقاط کیهان بیافزاید.

اما جمع‌آوری نمونه از خورشید، به‌علت گرمای شدید و محیط الکترومغناطیسی آن، چندان ساده نبود.

خوشبختانه خورشید، به‌طور مداوم بخشی از لایه بیرونی خود را به‌شکل بادهای خورشیدی بیرون می‌ریزد.
بر این اساس، فضاپیمای جنسیس برای جمع‌آوری یون‌های باد خورشیدی و بازگرداندن آن‌ها به زمین طراحی شد.

این فضاپیما به پنج صفحه، مخصوص جمع‌آوری بادهای خورشیدی، مجهز شد. نمونه‌های جمع‌آوری شده نیز در کپسول نگه‌داری و بسته‌بندی می‌شد تا در زمان مناسب به زمین بازگردد.

جنسیس حدود دو سال، به دور نقطه لاگرانژی مدارِ زمین- خورشید می‌گشت. به‌علت منحرف شدن بادهای خورشیدی توسط میدان مغناطیسی زمین، فضاپیما باید در نقطه‌ای پایدار و دور از اثرات این میدان کار خود را انجام می‌داد.

پس از این سفر طولانی در نهایت جنسیس راه زمین را در پیش گرفت تا در ۸ سپتامبر ۲۰۰۴، در صحرای یوتا سقوط کند.

بازگشت کپسول به زمین

این کپسول قرار بود قبل از رسیدن به زمین، چترهای خود را باز کند و سرعتش را کاهش دهد.

دو هلیکوپتر به همراه سرنشینان آن، منتظر بودند تا شانس خود را برای گرفتن کپسول در هوا امتحان کنند. قبل از ماموریت، ۱۱ آزمایش گرفتن بسته‌ در هوا انجام شده بود و ۱۰۰٪ آن موفقیت‌آمیز به اتمام رسیده بود.

دانشمندان از نقاط مختلف جهان، منتظر نمونه‌های کپسول و آغاز تحقیقات بر روی آن بودند.

اما به دلیل نقص طراحی، چتر نجات نشد و کپسول با سرعت سرسام‌آوری به زمین رسید.
در نتیجه محصول سه سال تلاش فضاپیما، در صحرای یوتا نیمه مدفون شد.

بازیابی کپسول

تیم بازیابی چند دقیقه پس از فرود برنامه‌ریزی نشده کپسول، برای بازرسی به محل برخورد رسیدند.

دانشمندان قطعات کپسول را قبل از جابه‌جایی آن جمع‌آوری کردند تا شاید بتوانند مقداری از محتویات داخل کپسول را بازیابی کنند.
آن‌ها امیدوار بودند با تحلیل و آزمایش برخی از صفحات سالم و از بین بردن آلودگی‌های ناشی از سقوط بتوانند کار تحقیقات را آغاز کنند.

این تیم توانست با تجزیه آلودگی‌ها و قسمت‌های سالم کپسول، تقریبا به تمام اهداف علمی ماموریت دست یابد.

در عرض سه سال مجموعه‌ای از مقالات درمورد یافته‌های جنسیس منتشر شد و جزئیات بی‌سابقه‌ای درمورد ترکیبات خورشید و عناصر بین‌ستاره‌ای و سیارات درونی منظومه‌شمسی به‌دست آمد.