هر آنچه درباره نسل سیزدهم پردازنده‌های اینتل رپتور لیک می‌دانیم

اینتل چند روز پیش از نسل سیزدهم پردازنده‌های خود موسوم به رپتور لیک رونمایی کرد. این خانواده به عنوان یکی از جذاب‌ترین سخت‌افزارهای امسال تا چند هفته دیگر به بازار می‌آید و در این مطلب می‌خواهیم تمامی اطلاعات را که تاکنون درباره آن می‌دانیم با شما به اشتراک بگذاریم.

اینتل با نسل دوازدهم پردازنده‌های خود از سراشیبی سقوط خارج شد و دوباره برای AMD قد علم کرد. آلدر لیک از لیتوگرافی 10 نانومتری خاص این شرکت استفاده می‌کرد تا سرعت کلاک بالاتر و مصرف انرژی کمتری داشته باشد، و راه را برای رپتور لیک هموار کند. حالا اینتل برای نسل سیزدهم دوباره از نسل بهینه‌سازی‌شده‌ای از همین لیتوگرافی استفاده کرده و آن را با معماری هیبریدی x86 ترکیب کرده تا هسته‌های پرتوان را بزرگ‌تر و هسته‌های بهینه را کوچک‌تر کند.

نسل سیزدهم پردازنده‌های اینتل از نظر ارتباطی قوی‌تر است و از اس‌اس‌دی‌های PCIe 5.0 پشتیبانی می‌کند. این شرکت مدعی است که این نسل در انجام عملیات‌های تک‌رشته‌ای 15 درصد و در عملیات‌های چندرشته‌ای 41 درصد بهتر از آلدر لیک عمل می‌کند. این خانواده که از 28 مهر به بازار می‌آید، به رقابت با پردازنده‌های رایزن 7000 شرکت AMD می‌رود و بازار داغی را به وجود خواهد آورد.

مشخصات فنی پردازنده‌های نسل سیزدهم اینتل

رپتور لیک عمدتاً آپگریدی برای آلدر لیک به حساب می‌آید، چون از همان لیتوگرافی و همان معماری هیبریدی استفاده می‌کند. اینتل امسال تعداد هسته‌ها، سرعت کلاک و مقدار حافظه کش را افزایش داده تا رقابت بهتری با محصولات رقیب از جمله رایزن 7 5800X3D داشته باشد.

البته افزایش تعداد هسته‌ها در بخش هسته‌های پرتوان اتفاق نیفتاده و اینتل امسال هسته‌های بهینه را بیشتر کرده است. سرعت کلاک هم افزایش یافته و مثلا Core i9-13900K در یک هسته از 5.8 گیگاهرتز استفاده می‌کند. این شرکت دموی یک هسته رپتور لیک با سرعت 8 گیگاهرتز را هم به نمایش گذاشت که از اوورکلاکینگ LN2 استفاده می‌کرد.

بزرگ‌ترین تفاوت این نسل مربوط به بخش حافظه کش است. رپتور لیک مقدار کش L2 را دو برابر کرده و این کار احتمالا در بازی‌هایی مثل Far Cry 6 به کار می‌آید که حساس به کش هستند. از نظر محدودیت توان هم نسل سیزدهم کمی قوی‌تر از نسل دوازدهم شده است. مدل‌های i9 و i7 هر کدام می‌توانند 12 وات و مدل i5 حدود 31 وات انرژی بیشتری دریافت کنند.

پردازنده اینتل Core i9-13900K از حداکثر 24 هسته و 32 رشته، Core i7-13700K از 16 هسته و 24 رشته و Core i5-13600K از 14 هسته و 20 رشته بهره می‌برند. در مدل i9 هشت هسته پرتوان و 16 هسته بهینه وجود دارد. این یعنی تعداد هسته‌های بهینه نسبت به نسل قبل هشت عدد بیشتر شده است. مدل‌های i7 و i5 هم چهار هسته بهینه اضافه‌تر نسبت به نسل قبلی دارند.

اگرچه اینتل حداکثر فرکانس هسته‌های پرتوان و بهینه را در سری رپتور لیک افزایش داده، اما فرکانس پایه 200 مگاهرتز کمتر شده است. این شرکت پشتیبانی از حافظه‌های DDR5 را هم به حداکثر 5600 مگاترنسفر بر ثانیه ارتقا داده که پیشرفت بزرگی نسبت به 4800 مگاترنسفر بر ثانیه در آلدر لیک محسوب می‌شود. این شرکت همچنین برخلاف AMD همچنان به پشتیبانی از DDR4 ادامه می‌دهد.

گرافیک iGPU سری رپتور لیک ظاهرا بر اساس معماری Xe-LP Gen 12.2 ساخته شده که روی آلدر لیک هم وجود داشت. تعداد هسته‌های این گرافیک احتمالا مشابه نسل قبلی است، اما 100 مگاهرتز سریع شده. فعلا اطلاعات بیشتری درباره تغییرات این بخش در دسترس نیست.

نسل دوازدهم با معماری هیبریدی خود عصر جدیدی را برای پردازنده‌های x86 آغاز کرد و حالا اینتل با به‌روزرسانی Thread Director این فناوری را کامل‌تر کرده است. این ابزار اطمینان می یابد که رشته‌ها در هسته‌های مطلوب خود قرار می‌گیرند. این شرکت موتور دسته‌بندی عملیات‌ها را با الگوریتم‌های یادگیری ماشینی به‌روز کرده و مدیریت وظایف پیش‌زمینه و پس‌زمینه را بهبود داده است.

این ابزار سخت‌افزاری داده‌هایی را در اختیار ویندوز 11 قرار می‌دهد تا مطمئن شود که رشته‌ها به شکلی مناسب و هوشمندانه در اختیار هسته‌های مربوطه قرار می‌گیرند. گفتنی است که این فناوری در ویندوز 11 بهینه‌سازی‌هایی داشته که قدرت آن را نسبت به ویندوز 10 افزایش داده است.

معماری رپتور لیک

پردازنده‌های نسل سیزدهم اینتل از فرآیند تولید Intel 7 استفاده می‌کنند که همان لیتوگرافی 10 نانومتری است، و از معماری هیبریدی بهره می‌برند. این معماری یعنی مانند نسل گذشته، هسته‌ها به دو گروه پرتوان (P) و بهینه (E) تقسیم می‌شوند تا بدون نیاز افراطی به برق یا افزایش دما بتوانند بهترین عملکرد را داشته باشند.

اینتل تایید کرده که هسته‌های پرتوان از ریزمعماری جدید رپتور Cove استفاده می‌کنند، اما مشخص نیست که معماری دقیق هسته‌های بهینه چه خواهد بود. رپتور Cove طراحی مسیرهای سرعت را بهینه‌سازی کرده است. به عبارت دیگر، اینتل توانسته ولتاژ هسته‌ها را با افزایش فرکانس بهبود بدهد تا پردازنده بتواند نسبت به نسل دوازدهم سرعت کلاک بالاتری داشته باشد.

این شرکت برای استفاده از توان بیشتر، از دای (die) بزرگ‌تری استفاده کرده که می‌تواند هسته‌های بهینه بیشتری را به همراه کش آن‌ها در خود جای دهد. هسته‌های مختلف و معماری مخصوص آن‌ها بافت رایانشی بزرگ‌تری دارند که در این دای گسترده شده است. این بافت از حداکثر سرعت کلاک 900 مگاهرتزی و کش L2 با 36 مگابایت پشتیبانی می‌کند.

قدرت عملکردی

در بنچمارک‌هایی که توسط خود اینتل منتشر شده و البته نمی‌توان به تنهایی به آن‌ها اتکا کرد، رپتور لیک بسیار قدرتمند به نظر می‌رسد. افزایش 600 مگاهرتزی سرعت در هسته‌های پرتوان نسل سیزدهم باعث افزایش چشمگیر نرخ فریم در بازی‌های مختلف شده است. این افزایش البته در برخی موارد تنها 6 درصد است اما به 50 درصد هم می‌رسد.

پردازنده 13900K در بسیاری از آزمایش‌ها بهتر از رایزن 5950X عمل کرده، اما رایزن 5800X3D همچنان عملکرد بسیار خوبی در مقایسه با این محصول دارد. این نتایج شاید در بخش کارهای تولیدی کمی متفاوت باشد، چون تعداد صرف هسته‌ها در محصولات رده بالای اینتل – مثلا 24 هسته در 13900K – باید به تیم آبی دست بالا را در بسیاری از عملیات‌ها بدهد.

اینتل Core i9-13900K در انجام برخی کارها تا 70 درصد سریع‌تر از 12900K ظاهر شده که خودش سریع‌تر از همه پردازنده‌های نسل قبلی AMD بود. 13900K همچنین در فتوشاپ و بلندر شتاب‌دهنده‌های ویژه‌ای دارد که سرعت را تا 30 درصد در زمینه تولید محتوا افزایش می‌دهند.

اینتل همچنین از نظر مدیریت توان پیشرفت‌های قابل توجهی داشته است. این شرکت ادعا می‌کند که 13900K حتی با توان 65 واتی می‌تواند به سطح عملکرد چندرشته‌ای 12900K دست یابد. این یعنی این پردازنده با 25 درصد از توان 12900K قادر است، قدرت این محصول را ارائه کند.

مادربرد و چیپست

برای گیمرهایی که امسال می‌خواهند به سراغ نسل دوازدهم پردازنده‌های اینتل بروند، خبر خوبی داریم. اکثر مادربردهای Z690 از نسل سیزدهم پردازنده‌های این شرکت پشتیبانی می‌کنند، بنابراین با خیالت راحت می‌توانید نیم‌نگاهی به این پردازنده‌های جدیدتر داشته باشید. با این حال، استفاده از رپتور لیک با مادربردهای سری 600 به معنای از دست دادن بهینه‌سازی‌های پیکربندی مسیر PCH PCIe خواهد بود.

نسل سیزدهم پردازنده‌های اینتل با سوکت LGA 1700 سازگار است و با نسل قبلی یعنی سری 600 هم کار می‌کند. به‌علاوه، 16 مسیر PCIe 5.0 حالا قابل تقسیم به دو چیدمان هشت تایی است تا پشتیبانی از PCIe 5.0 M.2 را فراهم کند. این شرکت همچنین به شتاب‌دهنده هوش مصنوعی جدید پردازنده‌هایش اشاره کرده که در اسلات M.2 قرار می‌گیرند.

نصب این پردازنده‌ها بر روی سری 600 نیازمند به‌روزرسانی بایوس است که در برخی برندها آپدیت آن منتشر شده اما در برخی هنوز اتفاق نیفتاده است. افزون بر این، همه خنک‌کننده‌های سوکت LGA 1700 با نسل سیزدهم پردازنده‌ها اینتل سازگارند تا نیازی به خرید خنک‌کننده‌های جدید نداشته باشید.

قیمت و تاریخ عرضه نسل سیزدهم پردازنده‌های اینتل

اولین پردازنده‌های رپتور لیک در تاریخ 20 اکتبر مصادف با 28 مهر به بازار عرضه می‌شوند. اینتل می‌گوید نسل سیزدهم شامل 22 پردازنده خواهد بود، اما 28 مهر فقط شش مدل از این پردازنده‌ها به بازار می‌آیند. این شرکت مثل همیشه نسخه‌های آنلاک i5, i7 و i9 پردازنده‌های خود را در کنار مدل‌هایی که گرافیک مجتمع ندارند، عرضه می‌کند. قیمت این محصولات از قرار زیر است:

• Core i9-13900K — $590
• Core i9-13900KF — $564
• Core i7-13700K — $410
• Core i7-13700KF — $385
• Core i5-13600K — $320
• Core i5-13600KF — $295

با این حال، قیمت پردازنده‌ها در زمان عرضه احتمالا بالاتر از چیزی خواهد بود که اینتل اعلام کرده است. برای مثال Core i9-12900K در زمان عرضه قیمتی در حدود 620 تا 650 دلار داشت. نسل سیزدهم احتمالا از نظر موجودی مشکلی پیدا نمی‌کند، اما شاید در چند روز ابتدایی عرضه، شاهد کمبود برخی مدل‌ها باشیم.

در این نسل ظاهرا مدل 13700K در مقابل رایزن 9 7950X با قیمت 699 دلار، مدل 13700K در مقابل رایزن 7 7700X با قیمت 399 دلار و مدل 13600K در مقابل رایزن 5 7600X با قیمت 299 دلار قرار می‌گیرد.

نظر شما درباره نسل سیزدهم پردازنده‌های اینتل موسوم به رپتور لیک چیست؟ آیا این خانواده نسبت به نسل دوازدهم ارزش خرید دارد؟ دیدگاه‌های خود را با ما و بقیه کاربران در میان بگذارید.