لایحه بودجه ۱۴۰۲: معافیت مالیاتی برای فعالیت در پلتفرم‌های داخلی، اخذ مالیات از درآمد پلتفرم‌های خارجی

براساس لایحه بودجه سال ۱۴۰۲، برای کسب‌و‌کارهای اینترنتی حقیقی که در پلتفرم‌های داخلی فعالیت داشته باشند، معافیت مالیاتی در نظر گرفته شده است. همچنین اعلام شده جرائم مالیاتی سالیان قبل این کسب‌و‌کارهای مشمول بخشودگی خواهد شد.

چندی پیش سازمان امور مالیاتی کشور، احکام مالیاتی آیین‌نامه حمایت از توسعه سکوها و کسب‌وکارهای اقتصاد دیجیتال را ابلاغ کرد. براین‌اساس اعلام شده بود کسب‌و‌کارهای اینترنتی پس از تسلیم اظهارنامه و نگهداری اسناد و مدارک بابت درآمد حاصله از فروش کالا یا ارائه خدمت در سکوهای مشمول داخلی تا میزان مقرر در ماده (۱۰۰) قانون مالیات‌های مستقیم و اصلاحات بعدی آن، یعنی ۳۰ برابر معافیت مالیاتی حقوق و دستمزد، معاف هستند. حالا این موضوع در بندهای بودجه سال ۱۴۰۲ نیز آمده و جزئیات بیشتری از آن روشن شده است.

در متن لایحه بودجه ۱۴۰۱ تأکید شده است که کسب‌و‌کارهای حقیقی فعال در سکوهای داخلی که مورد تأیید وزارت ارتباطات هستند، به‌صورت پلکانی تا سقف مقرر در ماده (۱۰۰) قانون مالیات‌های مستقیم، مشمول مالیات با نرخ صفر خواهند بود. همچنین برای اولین بار صحبت از بخشودگی جرایم سال‌های قبل ناشی از عدم تسلیم اظهارنامه به میان آمده است.

در ادامه این تبصره آمده که کسب درآمد بر بستر پلتفرم‌ها و شبکه‌های اجتماعی خارجی مشمول اخذ مالیات خواهد بود. این مسئله احتمالا به موضوع مالیات بر درآمد کسب‌و‌کارهای اینستاگرامی و اینفلوئنسرها برمی‌گردد که طی سالیان گذشته مطرح شد. حالا به‌نظر می‌رسد دولت به‌صورت جدی‌تری به‌دنبال تحقق‌یافتن آن است. قبل از فیلترینگ اینستاگرام، دولت در صدد دریافت مالیات از اینفلوئنسرها بود که این کار را تا مراحل پایانی پیش برد. اما به‌یک‌باره این شبکه اجتماعی پرطرفدار، فیلتر شد و حالا فعالیت در بسترهای خارجی و کسب درآمد از آن مشمول مالیات شده است.

در اواخر سال ۹۸ بود که درآمدهای فعالان فضای مجازی خصوصاً اینفلوئنسرها، سیاست‌گذاران را برآن داشت که درآمدهای این گروه را نیز مشمول مالیات کنند. در آن زمان «محمد مسیحی»، معاون درآمدهای مالیاتی سازمان امور مالیاتی اعلام کرد از سال آینده اینفلوئنسرها نیز مشمول پرداخت مالیات می‌شوند؛ موضوعی که تا امروز رخ نداده و بیشترین گامی که برای تحقق آن برداشته شده، مربوط به چند روز قبل از فیلترینگ اینستاگرام است.

در شهریور‌ماه اعلام شد استخراج اطلاعات مالی اینفلوئنسرها (کاربران دارای بالای ۵۰۰ هزار دنبال‌کننده) انجام شده است تا پس از دریافت اظهارنامه‌ها، در صف مالیاتی قرار بگیرند. این موضوع اما هیچ‌وقت رخ نداد و با فیلتر‌شدن اینستاگرام نیز درآمد این افراد دچار ریزش زیادی شد.

برخی از کارشناسان و خود اینفلوئنسرها معتقد بودند که چرا باید برای فعالیت در یک پلتفرم رایگان که بارها برای فعالیت در آن مانع تراشی هم شده است، مالیات پرداخت شود. حال هم‌زمان با فیلتر‌شدن اینستاگرام اعلام شده است که فعالیت و کسب درآمد از پلتفرم‌های خارجی مشمول اخذ مالیات خواهد شد.

به‌نظر می‌رسد حاکمیت تلاش دارد تا از طریق موضوعی نظیر معافیت مالیاتی برای فعالیت در شبکه‌های بومی، مشوقی برای هدایت کاربران به فعالیت در پلتفرم های داخلی باشد، اما اینکه این سیاست چقدر مؤثر خواهد بود، موضوعی است که زمان باید آن را نشان دهد. اما این سؤال همچنان مطرح است که دریافت مالیات از این گروه، آن هم درحالی‌که پلتفرم میزبان فعالیت آن‌ها، رسماً مسدود و فیلتر شده، تا چه اندازه منطقی و عملیاتی است؟