اخترشناسان برای اولین‌بار موفق به شناسایی اخترکره در اطراف یک ستاره شبیه خورشید شدند

اولین باراست که دانشمندان لایه آستروسفر یا اخترکره را اطراف ستاره‌ای مشابه خورشید شناسایی کرده‌اند. پیش‌ازاین، اخترشناسان نمونه‌هایی اطراف ستارگان جوان داغ، ستارگان درحال مرگ و ستارگان نوزاد مشاهده کرده بودند اما تاکنون این لایه اطراف ستارگان شبیه خورشید شناسایی نشده بود.

آستروسفر یا اخترکره (Astrosphere) حبابی از گاز داغ است که جریان‌های پیوسته بادهای ستاره‌ای آن را ایجاد می‌کنند. نسخه خورشیدی این حباب هلیوسفر نام دارد که مرز منظومه شمسی ما را تعریف می‌کند.

«کری لیس»، ستاره‌شناس آزمایشگاه فیزیک کاربردی جانز هاپکینز در مریلند و محقق اصلی این پژوهش، می‌گوید:

«معمولاً این حباب‌ها را پیرامون ستارگان معمولی که احتمال می‌رود میزبان حیات باشند، نمی‌بینیم. 20 سال به‌دنبال این پدیده بوده‌ایم اما [تاکنون] موفق به مشاهده آن نشده بودیم.»

کشف اولین اخترکره پیرامون ستاره‌ای مشابه خورشید

محققان در این پژوهش، ستاره‌هایی با بادهای ستاره‌ای فوق‌العاده قوی را بررسی کردند. آنها رصدخانه پرتوی ایکس چاندرا را به‌سمت ستاره‌ای به نام HD 61005 نشانه گرفتند؛ این ستاره به‌دلیل داشتن دیسکی منحنی‌شکل از بقایایی (از گاز و غبار) که به‌شکل بال‌های گسترده دیده می‌شود، لقب شاپرک (The Moth) را به دست آورده است.

به گفته دانشمندان، این ستاره با سرعت تقریبی 10 کیلومتربرثانیه میان ابر گازی متراکم حرکت می‌کند که موجب تغییر شکل دیسک به ساختاری بال‌مانند شده است.

به گفته لیس، HD 61005 از نظر اندازه و جرم مشابه خورشید است و «نماینده‌ای نسبتاً مناسب از خورشید ماست» اما این ستاره با 100 میلیون سال سن، در مقایسه با خورشید 4 میلیاردساله ما، ستاره‌ای جوان محسوب می‌شود.

ستارگان جوان‌تر معمولاً فعالیت بیشتری دارند و نسبت به ستارگان مسن‌تر بادهای ستاره‌ای قوی‌تری تولید می‌کنند که ممکن است به تولید حباب منجر شود؛ به همین دلیل، محققان پیشنهاد کردند HD 61005 می‌تواند هدف مناسبی برای کشف آستروسفر باشد.

مشاهدات و یافته‌ها

محققان دریافتند HD 61005 با هاله‌ای از پرتوهای ایکس احاطه شده که تا 100 برابر فاصله زمین از خورشید، پیرامون این ستاره امتداد دارد. به گفته لیس، این هاله به‌وضوح نشان‌دهنده وجود آستروسفر یا اخترکره اطراف این ستاره است اما این حباب گازی به‌جای اینکه مثل دیسک بال‌مانند ستاره شکلی نامتقارن داشته باشد، شکلی کاملاً کروی دارد.

محققان معتقدند بادهای ستاره‌ای قدرتمند HD 6100 در تمامی جهات یکنواخت گسترش یافته‌اند. در واقع، این بادهای ستاره‌ای چنان قدرتمندند که فشار بیشتری بر ابر گازی متراکم اطراف وارد می‌کنند و ابر نمی‌تواند برابر این فشار مقاومت کند. این وضعیت را می‌توان به حرکت بادکنکی ضخیم در هوایی رقیق تشبیه کرد. در بادکنک، فشار داخلی بر فشار محیط اطراف غلبه می‌کند.

به گفته لیس، مطالعه آستروسفر ستارگان مشابه خورشید می‌تواند اطلاعات ارزشمندی درباره دوران جوانی خورشید ما ارائه دهد: «آستروسفر داستان گذشته خورشید را برای ما روایت می‌کند.»