از همکاری تا جنگ تمام عیار؛ مروری بر رابطه پرتنش ایلان ماسک و سم آلتمن

ایلان ماسک و سم آلتمن هر کدام رهبر شرکت‌های هوش مصنوعی خود هستند و رقیب یکدیگر نیز محسوب می‌شوند. همین رابطه باعث شده تا گاهی در شبکه‌های اجتماعی شاهد مشاجره لفظی آنها باشیم. البته رابطه بین ماسک و آلتمن به سال‌ها پیش برمی‌گردد و در ادامه قصد داریم درباره تاریخچه درگیری‌های این دو نفر طی سال‌های گذشته توضیح بدهیم.

ماسک و آلتمن همیشه درحال درگیری با یکدیگر نبوده‌اند. سال‌ها قبل، این دو چهره به همراه چند فرد شناخته‌شده دیگر از سیلیکون ولی، OpenAI را تأسیس کردند که امروزه با محصولاتی مانند ChatGPT شناخته می‌شود. اما ماسک در سال 2018 از OpenAI جدا شد و بعدها استارتاپ هوش مصنوعی خود به نام xAI را برای رقابت با OpenAI معرفی کرد.

شروع همکاری ایلان ماسک و سم آلتمن با OpenAI

OpenAI در سال 2015 توسط ماسک، آلتمن، «پیتر تیل»، «رید هافمن»، هم‌بنیان‌گذار لینکدین و «جسیکا لیوینگستون»، هم‌بنیان‌گذار Y Combinator تأسیس شد. هدف این گروه ایجاد یک سازمان غیرانتفاعی بود که توسعه هوش مصنوعی را «به روشی که بیشترین سود را برای کل بشریت داشته باشد» دنبال کند.

در آن زمان، ایلان ماسک هوش مصنوعی را «بزرگ‌ترین تهدید موجودیتی» برای بشریت توصیف کرده بود. در بیانیه‌ای که هنگام تأسیس OpenAI منتشر شد، آمده بود:

«سخت است بتوان میزان منفعت هوش مصنوعی در سطح انسانی را برای جامعه تصور کرد و به همان اندازه دشوار است که بتوان میزان آسیب آن را در صورت توسعه یا استفاده نادرست پیش‌بینی کرد.»

جدایی ماسک از OpenAI

ماسک در سال 2018 از هیئت‌مدیره OpenAI کنار رفت. این شرکت در یک پست وبلاگی توضیح داد:

«با توجه به اینکه تسلا هر روز بیش‌تر بر روی هوش مصنوعی تمرکز می‌کند، این تصمیم می‌تواند یک تعارض احتمالی در آینده برای ایلان را برطرف کند.»

در همان پست تأکید شده بود که ماسک همچنان به ارائه مشاوره و کمک‌های مالی ادامه خواهد داد.

بااین‌حال، طبق گفته یکی از افرادی که در این ماجرا دخیل بوده و با نشریه The New Yorker گفتگو کرده، ماسک پس از جدایی، از تعهد خود برای تأمین بودجه اضافی OpenAI نیز صرف‌نظر کرده است.

آلتمن در گفتگو با این مجله درباره آن زمان گفته بود:

«خیلی سخت بود. مجبور شدم بخش زیادی از زندگی و وقتم را دوباره سازمان‌دهی کنم تا مطمئن شوم که بودجه کافی داریم.»

شروع درگیری‌های ایلان ماسک و سم آلتمن

در برخی گزارش‌ها ادعا شده که سم آلتمن و دیگر هم‌بنیان‌گذاران OpenAI در سال 2018 پیشنهاد ایلان ماسک برای اداره شرکت را رد کرده بودند. Semafor در گزارش سال 2023 خود ذکر کرده بود که ماسک قصد داشته برای شکست گوگل، به‌تنهایی مدیریت OpenAI را برعهده بگیرد. اما وقتی این پیشنهاد رد شده، او تأمین مالی خود را متوقف کرد و از هیئت‌مدیره کنار رفت.

بعد از آن، ماسک در سال 2019 توضیحاتی درباره دلیل خروج خود ارائه کرد و گفت با مسیری که OpenAI در پیش گرفته بود موافق نبوده است. او در پستی نوشت:

«باید روی حل مشکلات بزرگ مهندسی و تولید (به‌ویژه) در تسلا و اسپیس‌ایکس تمرکز می‌کردم. همچنین، تسلا برای جذب برخی از همان نیروهایی که OpenAI می‌خواست، رقابت می‌کرد و من با بخشی از کارهایی که تیم OpenAI می‌خواست انجام دهد موافق نبودم. با ترکیب تمام این موارد، بهتر بود که در شرایط خوبی از هم جدا شویم.»

اما ماسک پس از جدایی، چندین بار از OpenAI انتقاد کرده است. دو سال بعد از خروج، او در واکنش به گزارشی از MIT Technology Review که از وجود فرهنگ پنهان‌کاری در OpenAI خبر داده بود نوشت:

«OpenAI باید شفاف‌تر عمل کند.»

او همچنین با اشاره به «داریو آمودی» که در آن زمان استراتژی OpenAI را هدایت می‌کرد، گفته بود که «در زمینه ایمنی اعتماد زیادی به داریو ندارم.»

در دسامبر 2022 و تنها چند روز پس از انتشار ChatGPT، ماسک اعلام کرد که OpenAI پیش‌تر به پایگاه داده توییتر (که در آن زمان تحت مالکیت ماسک درآمده بود) برای آموزش این چت‌بات دسترسی داشته و او این دسترسی را متوقف کرده است. او نوشت:

«باید درک بیشتری از ساختار حاکمیتی و برنامه‌های درآمدزایی این شرکت در آینده پیدا کنم. OpenAI به‌عنوان یک سازمان متن‌باز و غیرانتفاعی شروع به کار کرد. هیچ‌کدام از این دو حالا درست نیست.»

یک ماه بعد، او دوباره این ادعا را تکرار کرد و نوشت:

«هنوز نمی‌فهمم چطور یک سازمان غیرانتفاعی که من حدود 100 میلیون دلار به آن اهدا کردم، به یک شرکت انتفاعی با ارزش بازار 30 میلیارد دلاری تبدیل شده است. اگر این کار قانونی است، چرا همه این کار را نکنند؟»

نامه ماسک و چند متخصص برای توقف توسعه هوش مصنوعی

ایلان ماسک همچنین یکی از بیش از هزار نفری بود که نامه‌ای سرگشاده را برای توقف شش‌ماهه آموزش سیستم‌های پیشرفته هوش مصنوعی امضا کردند.

این نامه که در مارس 2023 منتشر شد و امضای چندین متخصص حوزه هوش مصنوعی را هم داشت، به نگرانی‌ها درباره خطرات بالقوه این فناوری برای بشریت اشاره می‌کرد. در این نامه آمده بود:

«سیستم‌های قدرتمند هوش مصنوعی باید فقط زمانی توسعه پیدا کنند که مطمئن باشیم اثرات آنها مثبت خواهد بود و خطراتشان قابل مدیریت است.»

اما گزارشی از The New Yorker نشان می‌دهد همزمان با ارسال این نامه، ماسک به‌طور پنهانی در حال ساخت رقیب خود در این حوزه یعنی شرکت xAI بوده است. این شرکت در همان مارس 2023 تأسیس شد.

پاسخ سم آلتمن به اظهارات ایلان ماسک

درمقابل، آلتمن نیز به برخی از انتقادهای ماسک از OpenAI واکنش نشان داده است.

او سال 2023 در پادکست On With Kara Swisher گفت:

«اگر بخواهم به یک نکته مثبت برای ایلان فکر کنم، این است که او واقعاً به آینده‌ای خوب با AGI اهمیت می‌دهد.»

او البته در ادامه صحبت‌های خود گفت:

«او آدم بی‌شعوری است، سبکی دارد که من دوست ندارم داشته باشم. اما فکر می‌کنم او واقعاً اهمیت می‌دهد و بابت آینده‌ای که پیش روی بشریت قرار دارد، به‌شدت نگران است.»

آلتمن همچنین در گذشته ماسک را به‌عنوان یکی از قهرمانان خود توصیف کرده بود.

شکایت ایلان ماسک از OpenAI و سم آلتمن

ایلان ماسک در مارس 2024 برای اولین بار از سم آلتمن و OpenAI شکایت کرد. او در آن زمان علیه آلتمن، OpenAI و هم‌بنیان‌گذار دیگر شرکت، «گرگ براکمن»، شکایتی را مطرح کرد و مدعی شد که مسیر این شرکت در سال‌های اخیر با اصول اولیه تأسیس آن در تضاد بوده است.

وکلای ماسک در این شکایت ادعا کردند که OpenAI «به یک شرکت بسته و عملاً به زیرمجموعه بزرگ‌ترین شرکت فناوری جهان تبدیل شده» و «درحال توسعه یک AGI برای سودآوری حداکثری مایکروسافت و نه منفعت بشریت است.»

چند ماه بعد، ماسک ابتدا شکایت خود را پس گرفت، اما در ماه آگوست، شکایت جدیدی علیه سم آلتمن و گرگ براکمن ثبت کرد.

در این شکایت ادعا شده بود که مدیران OpenAI از نگرانی‌های ماسک درباره خطرات موجودیتی هوش مصنوعی سوءاستفاده کرده و او را «به‌دقت فریب داده‌اند» تا این شرکت را به‌عنوان یک سازمان غیرانتفاعی هم‌بنیان‌گذاری کند. طبق متن شکایت، هدف اولیه شرکت توسعه ایمن هوش مصنوعی به شیوه‌ای باز و برای منفعت بشریت بوده است.

در واکنش به این شکایت، OpenAI اعلام کرد:

«ایمیل‌های قبلی ایلان همچنان گویای همه‌چیز هستند.»

این ایمیل‌ها که در مارس همان سال توسط OpenAI منتشر شدند، مکاتباتی بین ماسک و مدیران شرکت را نشان می‌دادند که در آن ماسک با تغییر مسیر به مدل انتفاعی موافقت کرده و حتی نسبت به ادغام این استارتاپ هوش مصنوعی با تسلا ابراز تمایل کرده بود.

ماسک در نوامبر شکایت خود علیه OpenAI را اصلاح کرد تا نام مایکروسافت را نیز به فهرست متهمان اضافه کند. او همچنین «رید هافمن»، عضو هیئت‌مدیره مایکروسافت و عضو سابق هیئت‌مدیره OpenAI، را به‌عنوان یکی از متهمان معرفی کرد. این میلیاردر همکاری OpenAI با مایکروسافت را یک «ادغام عملی» توصیف کرد و هر دو طرف را به انجام اقدامات ضدرقابتی، از جمله «پرداخت‌های فوق‌العاده به کارکنان» متهم کرد.

دو هفته بعد، ماسک درخواست جدیدی ارائه کرد تا قاضی مانع از آن شود که OpenAI وضعیت غیرانتفاعی خود را کنار بگذارد.

در فوریه سال 2025 هم گروهی از سرمایه‌گذاران به رهبری ایلان ماسک پیشنهادی 97.4 میلیارد دلاری برای کنترل OpenAI ارائه کردند. ماسک در آن زمان اعلام کرده بود هدف از این پیشنهاد بازگرداندن OpenAI به یک «نیروی متن‌باز و متمرکز بر ایمنی برای منفعت بشریت» است.

آلتمن اما این پیشنهاد را رد کرد و به طعنه گفت:

«نه، متشکرم. اما اگر بخواهید ما توییتر را 9.74 میلیارد دلار می‌خریم.»

شکایت OpenAI و سم آلتمن از ایلان ماسک

بعد از آن هم نوبت به OpenAI رسید تا از ایلان ماسک شکایت کند. این شکایت که در ماه آوریل ثبت شده بود، از دادگاه خواست تا ماسک را از انجام «اقدامات غیرقانونی و ناعادلانه بیشتر» منع کند و او را بابت «خساراتی که تاکنون وارد کرده» مسئول بشناسد.

درمقابل، ایلان ماسک از دادگاه فدرال خواست شکایت OpenAI را رد کند چون آن را از نظر قانونی بی‌اساس می‌دانست. تیم حقوقی ماسک اعلام کرده که پیشنهاد 97.375 میلیارد دلاری او برای خرید دارایی‌های OpenAI و کارهایی که برای اجرای این پیشنهاد انجام داده، از نظر قانونی تحت حمایت آزادی بیان (متمم اول قانون اساسی آمریکا) قرار می‌گیرد و بنابراین نمی‌توان علیه او شکایت کرد.

بنا بر گزارش دیگری از اینسایدر، وکلای آلتمن همچنین ادعا کرده‌اند ماسک به‌دلیل کینه شخصی خود نسبت به آلتمن دست به چنین اقداماتی علیه OpenAI زده است. OpenAI این اقدامات را تلاشی بدخواهانه برای کند کردن پیشرفت شرکت و دستیابی به کنترل آن می‌داند و می‌گوید ماسک هرگز مأموریت شرکت را مدنظر نداشته و همیشه برنامه شخصی خود را دنبال کرده است.

انتقاد سم آلتمن از عملکرد گراک

چت‌بات هوش مصنوعی گراک (Grok) متعلق به استارتاپ ایلان ماسک، یعنی xAI در ماه‌های گذشته با اشاره‌های نامربوط به «نسل‌کشی سفیدپوستان در آفریقای جنوبی» حاشیه‌ساز شده بود. xAI ضمن حل مشکل دلیل آن را تغییر مربوط به «سیستم‌ پرامپت» Grok اعلام کرد.

سم آلتمن نیز در واکنش به این موضوع با انتشار پستی طعنه‌آمیز نوشت:

«راه‌های زیادی برای وقوع چنین اتفاقی وجود دارد. مطمئنم xAI به‌زودی یک توضیح شفاف و کامل ارائه خواهد کرد. اما کل این ماجرا را تنها می‌توان در زمینه موضوع «نسل‌کشی سفیدپوستان در آفریقای جنوبی» به‌درستی درک کرد.

او همچنین برای تمسخر با تقلید لحن گراک ادامه داد:

«به‌عنوان یک هوش مصنوعی که برای جستجوی حداکثری حقیقت برنامه‌ریزی شده‌ام و از دستورالعمل‌ها پیروی می‌کنم…»

معرفی GPT-5 و انتقاد ایلان ماسک به مایکروسافت

اوایل این ماه هوش مصنوعی GPT-5 توسط OpenAI معرفی شد. این شرکت ادعا کرده بود عملکرد GPT-5 که به‌طور رایگان در دسترس قرار گرفته، در حوزه‌هایی از جمله کدنویسی، سلامت و امنیت بسیار پیشرفت کرده است. پس از آن، مایکروسافت نیز این مدل‌ها را به کوپایلت اضافه کرد.

در واکنش به این موضوع، ماسک اعلام کرد:

«OpenAI زنده‌زنده مایکروسافت را می‌بلعد.»

در واکنش به ماسک، آلتمن به شبکه CNBC گفت:

«من خیلی به [ماسک] فکر نمی‌کنم. او تمام روز فقط [در ایکس] توییت می‌کند که OpenAI چقدر افتضاح است، مدل ما بد است، و اینکه [ما] شرکت خوبی نخواهیم شد.»

سم آلتمن ایلان ماسک را به دستکاری الگوریتم ایکس متهم کرد

در جدیدترین حواشی مربوط به این دو کارآفرین، مدیرعامل OpenAI ماسک را به دورویی و دستکاری الگوریتم شبکه اجتماعی ایکس برای افزایش بازدید پست‌های شخصی‌ خود متهم کرده بود. البته پیش از آن، ایلان ماسک اپل را به دلیل «تبعیض» به نفع OpenAI در اپ استور، به شکایت ضدانحصار تهدید کرده بود.

در ادامه این موارد، ماسک و آلتمن در شبکه اجتماعی ایکس به مشاجره مستقیم با یکدیگر پرداختند و مالک ایکس، مدیرعامل OpenAI را دروغگو خواند.