به بهانه ری‌برند توییتر به X: نگاهی به شرکت‌های بزرگ فناوری که برند خود را تغییر دادند

ایلان ماسک در تاریخ ۲۲ ژوئیه (۳۱ تیرماه) خبر تغییر نام و برند توییتر به ایکس را اعلام کرد. توییتر برای دومین‌بار در تاریخ خود نامش را تغییر داد. این شبکه اجتماعی ابتدا twttr نام داشت و لوگوی آن به‌جای پرنده آبی نمادین کنونی، یک لوگوی سبزرنگ بود.

تنها یک روز پس از اعلام خبر تصمیم برای تغییر نام توییتر، این شبکه اجتماعی با تغییر لوگوی پرنده آبی به حرف ایکس X، نخستین گام را برای تغییر برند خود برداشت؛ اما کاربران تصمیم ایلان ماسک برای تغییر نام شبکه اجتماعی خود و همچنین لوگوی جدید این پلتفرم را مسخره کرده‌اند. در این مقاله تغییر نام ۵ غول فناوری دیگر را بررسی خواهیم کرد. تغییر نام برای برخی از این شرکت‌ها باعث افزایش و برای برخی دیگر باعث کاهش رشدشان شد.

از دِ فیسبوک (The Facebook) به فیسبوک و سپس متا

«مارک زاکربرگ» شبکه اجتماعی خود را در سال ۲۰۰۴ در دانشگاه هاروارد با نام د فیسبوک تأسیس کرد. هر فردی که فیلم «شبکه اجتماعی» (The Social Network) با موضوع تأسیس فیسبوک را دیده باشد، صحنه‌ای که «شان پارکر» (با بازی جاستین تیمبرلینگ)، ابتدا مدیر سایت فیسبوک و یکی از مؤسسان آن، از زاکربرگ خواست حرف تعریف the را از the facebook حذف کند، به‌خاطر می‌آورد. حذف این حرف، برند فیسبوک را شیک‌تر کرد.

اگرچه نام این شبکه اجتماعی هنوز هم فیسبوک است، اما شرکت در سال ۲۰۲۱ در اقدامی جنجالی نام خود را به متا تغییر داد و کار روی متاورس را شروع کرد.

فیسبوک قبل از شروع کار روی متاورس، اوکولوس، شرکت سازنده هدست‌های واقعیت مجازی را در سال ۲۰۱۴ با قیمت ۲ میلیارد دلار خریده بود؛ اما این سرمایه‌گذار در سال ۲۰۲۱ برای قوی‌ترکردن متاورس ترغیب شد.

در سال ۲۰۲۱ افشاگری به نام «فرانسیس هاوگن»، سند رسواکننده‌ای علیه فیسبوک منتشر کرد و به همین دلیل این شرکت که با بحران بزرگی مواجه شده بود، تصمیم گرفت نامش را تغییر دهد؛ البته این تصمیم اصلاً به نفعش نبود؛ زیرا نتایج مطالعه‌ای که تنها چند هفته پس از این تغییر نام انجام شد، نشان‌دهنده کاهش ۵ درصدی اعتماد مردم به شرکت بود.

ماهیت بچه‌گانه و کارتونی آواتارهای واقعیت مجازی، تنها اندکی توانست مردم را متقاعد کند که آینده از آن این آواتارهاست.

متاورس در سال ۲۰۲۲ یکی از فناوری‌های جنجالی-ترند محسوب می‌شد؛ اما در سال ۲۰۲۳ هوش مصنوعی در کانون توجه قرار گرفته و به همین دلیل بخش لابراتوارهای واقعیت متا (Meta's Reality Labs) پیوسته درحال ضرر و ازدست‌دادن پول است.

گوگل به آلفابت

گوگل نیز نام دو شرکت زیرمجموعه خود را تغییر داده است. این شرکت در سال ۱۹۹۶ با نام مستعار بک‌راب (BackRub) به‌عنوان یک پروژه تحقیقاتی توسط دو دانشجوی دکترای دانشگاه استنفورد یعنی «لری پیچ» و «سرگی برین» با نام مستعار بکراپ شروع به کار کرد؛ اما کمتر از یک سال به «گوگل» تبدیل شد که نام عدد گوگول (معادل ۱۰ به توان ۱۰۰) با اندکی تغییر است. شرکت در حدود دو دهه با همین نام فعالیت می‌کرد. ما هنوز موتور جستجوی این شرکت را با نام گوگل می‌شناسیم، اما نام این شرکت در سال در راستای تغییر ساختار آن به آلفابت تغییر کرد.

تغییر نام گوگل به آلفابت حرکتی فراتر از یک تغییر نام ساده بود و شرکت را به یک مجتمع تولیدی تبدیل کرد. این اقدام باعث شد شرکت کسب‌وکار اولیه خود را که جستجو در اینترنت و تبلیغات بود، توسعه دهد و روی ایجاد سایر محصولات مثل خودروی خودران و پهپاد تحویل کالا تمرکز کند.

پیج و برین نیز به‌لطف برخورداری از سهام حق رأی خود می‌توانستند بدون قبول مسئولیت بسیاری از بخش‌ها و تنها از طریق حق رأی خود، کنترل شرکت را در دست داشته باشند. همچنین شایعات حاکی از آن هستند که تغییر ساختار آلفابت به این دلیل تداوم داشت که «سوندار پیچای» که در آن زمان تیم سازنده دو محصول اصلی گوگل یعنی اندروید و کروم را سرپرستی می‌کرد، پیشنهاد سمت مدیرعاملی را از دو شرکت گوگل و توییتر دریافت کرده بود. او در سال ۲۰۱۵ مدیرعامل گوگل و ۴ سال بعد مدیرعامل آلفابت شد؛ البته هنوز بسیاری از مردم غول فناوری آمریکایی را با نام گوگل می‌شناسند و آلفابت چندان بر سر زبان‌ها نیفتاده است.

بربن (Burbn) به اینستاگرام

اینستاگرام ابتدا به‌عنوان اپلیکیشنی به نام بربن که کوین سیستروم آن را ایجاد کرده بود، کار خود را شروع کرد. بربن درحقیقت با اقتباس از نام نوشیدنی «بوربن» (Bourbon) گرفته شده که حروف صدادار آن حذف شده است. در آن زمان این شیوه نام‌گذاری در میان شرکت‌های فناوری پرطرفدار بود. بربن در ابتدا بر پایه بهره‌مندی از موقعیت مکانی ایجاد شده بود و کاربران آن می‌توانستند تصاویر رستوران‌ها و کافی‌شاپ‌هایی را که می‌رفتند، با یکدیگر به اشتراک بگذارند.

بربن تنها در عرض یک سال موفق به جذب سرمایه اولیه ۵۰۰ هزار دلاری از سوی شرکت‌های سرمایه‌گذاری ریسک‌پذیر بیس‌لاین ونچرز (baseline ventures) و اندریسن هوروویتز (Andreessen Horowitz) شد. «مایک کرایگر»، دانشجوی ممتاز فارغ‌التحصیل از دانشگاه استنفورد نیز مدتی بعد به این پروژه ملحق شد.

پس از پیوستن کرایگر به هیئت‌مدیره، او و سیستروم با هم تصمیم گرفتند روی ویژگی به‌اشتراک‌گذاری عکس در اپلیکیشن تمرکز کنند.

مدتی بعد سیستروم فیلتر عکسی را در اپلیکیشن ایجاد کرد. او گفت این فیلتر را به این دلیل ایجاد کرده است که دوستش نمی‌خواسته عکس‌های بی‌کیفیت دوربین آیفون خود را بدون ویرایش‌کردن پست کند.

مدتی بعد نام اینستاگرام (Instagram) که ترکیبی از دو واژه «Instant» (به معنی فوری) و Telegram (تلگرام) بود، ایجاد شد.

اپلیکیشن اینستاگرام در سال ۲۰۱۲ در اپ استور به‌عنوان محصولی از شرکت بربن در اپ استور قرار گرفت و در نخستین روز انتشار خود از لحظه انتشار ۲۵۰۰۰ بار دانلود شد. این ترافیک سنگین باعث ازکارافتادن سرورهای اپلیکیشن شد. یک ماه بعد تعداد کاربران اپلیکیشن از مرز یک میلیون نفر گذشت و این موفقیت باعث شد فیسبوک اینستاگرام را با مبلغ ۲ میلیارد دلار بخرد.

کادارابرا (Cadabra) به آمازون

تغییر نام کادابرا به آمازون به‌اندازه سایر موارد بحث‌برانگیز نبود؛ زیرا در زمان انجام این کار آمازون هنوز راه‌اندازی نشده بود.

«جف بزوس» که اکنون یکی از میلیاردرهای بزرگ دنیای فناوری است، در سال ۱۹۹۴ که استفاده از اینترنت سر به فلک کشیده بود، برای راه‌اندازی یک کتاب‌فروشی، از معاونت یک صندوق تأمین سرمایه کناره‌گیری کرد، اما این طرح تجاری نخستین‌بار برای شرکتی به نام کادارابرا نوشته شده بود. این کلمه از واژه «ابراکادابرا» (Abracadabra) که شعبده‌بازان در هنگام شعبده‌بازی از آن استفاده می‌کنند، گرفته شده است اما به نظر وکیل بزوس، این کلمه گنگ و مبهم و بسیار شبیه به کلمه cadaver (به معنی جسد) بود!

به همین دلیل بزوس و «مکنزی اسکات» که مدتی بعد همسر او شد، شروع به ثبت‌‌نام‌های دامنه دیگر مثل Awake.com و Browse.com و Bookmall.com کردند؛ اما هیچ‌یک از آن‌ها قفل نشدند و به همین دلیل بزوس شروع به جستجوی نام دامنه مناسب در دیکشنری خود کرد. در آن زمان نام سایت‌ها به‌ترتیب حروف الفبا مرتب می‌شد؛ بنابراین او به‌دنبال کلمه‌ای بود که با حرف A شروع شده باشد و درنهایت نام «آمازون» (Amazon) را انتخاب کرد. نام بزرگ‌ترین رود دنیا برای بهره‌مندی از توانایی‌های شبکه گسترده جهانی یا همان اینترنت، عالی به‌نظر می‌رسید.

X.com به پی‌پل

ایلان ماسک در سال ۱۹۹۹، X.com، شرکت پرداخت آنلاین را تأسیس کرد. این شرکت یک سال بعد با کانفینیتی (Confinity)، شرکت نرم‌افزاری متعلق به پیترتیل ادغام شد. پی‌پل ابتدا نام یکی از نرم‌افزارهای کانفینیتی بود که از پالم پایلتز (PalmPilots)، نسل دوم دستیار دیجیتال شخصی پالم برای انتقال پول از طریق سنسورهای مادون‌قرمز استفاده می‌کرد؛ اما زمانی که مسئولان شرکت با کاربرد ایمیل آشنا شدند، به‌عنوان یک سیستم پرداخت آنلاین، به کسب‌وکار اصلی شرکت تبدیل شد.

شرکت ادغام‌شده ابتدا X.com نام داشت و در مه ۲۰۰۰، ایلان ماسک مدیرعامل شرکت شد. در کتاب «بنیان‌گذاران: داستان پی‌پل و کارآفرینانی که سیلیکون ولی را شکل دادند» (The Founders: The Story of Paypal and the Entrepreneurs Who Shaped Silicon Valley) نیز از او نام برده شده است.

پی‌پل ۱.۷ میلیارد حساب کاربری داشت؛ اما در X.com تنها ۲۷۰ هزار حساب کاربری ایجاد شد. بااین‌حال طبق آنچه «جیمی سونی» در کتاب خود گفته است، ایلان ماسک هنوز می‌خواست این شرکت با نام «ایکس- پی‌پل» شناخته شود. اصرار ماسک برای حفظ نام ایکس، اعضای هیئت‌مدیره شرکت را آزار می‌داد؛ به همین دلیل اعضای آن در سپتامبر ۲۰۰۰ زمانی که ایلان ماسک به ماه‌عسل رفته بود، تیمی را برای انتصاب تیل به‌عنوان مدیرعامل ایجاد کردند! سال بعد نام شرکت به پی‌پل تغییر کرد.

به‌تازگی «والتر ایزاکسون» گزیده‌ای از شرح‌حال ایلان ماسک را منتشر و در آن جزئیات تلاش ایلان ماسک برای حفظ نام X.com را بیان کرده است؛ اما به نظر افرادی که از آن‌ها نظرسنجی شده، این نام یادآور وب‌سایت‌های مستهجن است و مؤدبانه نیست.

پی‌پل در سال ۲۰۰۲ با مبلغ ۱.۵ میلیارد دلار فروخته شد و ماسک دامنه X.com را در سال ۲۰۱۷ مجدداً خرید.