برق، بنزین، خودرو هیبریدی و موتورسنگین؛ چالش صنعت حمل‌ونقل در سال 1403

روز گذشته خبر صدور مجوز برای واردات اسکوترهای سنگین (موتورسنگین) با موتور 550 سی سی، بازار موتورسکیلت را تکان داد. موتورهای مجهز به پیشرانه هایی با حجم بیش از 250 سی سی که در ایران اصطلاحا موتور سنگین خوانده می شوند و بخاطر سرعت و شتاب بالا تاکنون واردات و مونتاژ آن ها به هر شکلی ممنوع بوده است. طی ماه های اخیر نیز تقریبا هر هفته شاهد تصمیمات تازه وزارت صمت برای عرضه تاکسی های برقی، کاهش تعرفه واردات خودروهای هیبریدی و مواردی از این دست بوده ایم. این خبرها در ظاهر به یکدیگر ارتباطی ندارند. اما با گشتی میان صحبت های وزیر صمت در رابطه با بحرانی شدن وضعیت مصرف سوخت در کشور، می توان شاه کلیدی برای رمزگشایی از این خبرهای در ظاهر ضد و نقیض یافت. این شاه کلید خبر از تحولات بازار خودرو، موتورسیکلت و صنعت حمل و نقل در سال آینده می دهد.

افزایش مصرف، افزایش تولید را بی‌اثر کرد

با تکمیل پروژه پالایشگاه ستاره خلیج فارس در سال 1397، ظرفیت تولیدی روزانه بنزین کشور به حدود 100 میلیون لیتر افزایش یافت. همین عامل سبب شد که کشورمان از واردات بنزین بی‌نیاز شود. اما با توجه به افزایش سهمگین مصرف سوخت طی چند سال اخیر، این افزایش تولید بی‌اثر شد. ثبت رکوردهای عجیبی نظیر مصرف 120 و حتی 130 میلیون لیتر در هر روز، تنها با گذشت پنج سال از تکمیل این پالایشگاه، بار دیگر نیاز به واردات بنزین را پررنگ کرد. این امر در کنار افزایش قابل‌توجه تعداد خودروها در سطح خیابان‌ها نیز روند مصرف سوخت را شتاب بخشیده است. تمامی این موارد در کنارهم باعث شده‌اند تا چشم‌انداز چندان روشنی در مورد شرایط تأمین سوخت وجود نداشته باشد.

آنطور که از سخنان وزیر صمت و سایر مسئولان امر برمی‌آید، در سطوح مدیریتی تصمیمی در راستای تنوع‌بخشی به سبد سوخت کشور گرفته شده است. به همین دلیل طی چند ماه اخیر، عرضه خودروهای هیبریدی را شاهد بوده‌ایم. همچنین واردات خودروها و تاکسی‌های برقی به سرعت در دستور کار خودروسازان قرار گرفته است. کاهش تعرفه واردات خودروهای هیبریدی در کنار مونتاژ و واردات خودروها و اتوبوس‌های برقی نیز قاعدتاً در راستای نیل به همین هدف انجام می‌شود. اما آنچه پازل مربوطه به این تحول را تکمیل می‌کند، تغییر شرایط بازار موتورسیکلت است. این تغییر و واردات موتورسنگین شهری، به‌عنوان نسخه نجات‌بخش تهران از آلودگی، ترافیک و مصرف سوخت می‌تواند کارآمد باشد.

آزادسازی واردات موتورسنگین، راه‌حل مطلوب اقشار گوناگون موتورسوار

در شرایط امروز عرضه خودروهای برقی و هیبریدی بسیار گران‌قیمت و دور از دسترس عموم جامعه تمام می‌شود. بنابراین واردات گسترده موتورسیکلت‌های برقی و عرضه با اقساط کم‌بهره، می‌تواند شرایط حمل‌ونقل در تهران پرترافیک را به کلی متحول کند. واردات اسکوترهای پرحجم با موتور 550 سی‌سی نیز می‌تواند برای افرادی که توانایی استفاده از یک موتورسکیلت معمولی را ندارند، بسیار کارساز باشد.

به عبارتی افرادی که استفاده از موتورسیکلت‌های مرسوم طرح هوندا را مناسب نمی‌دانند، می‌توانند از سواری با اسکوترهای 550 سی‌سی اتوماتیک لذت ببرند. موتورسیکلت‌های قدیمی به‌دلیل فرم نامناسب نشیمن‌گاه، گزینه مطلوبی برای بسیاری از افراد نیستند. حال آن‌که انواع مختلف موتورسنگین به‌دلیل حجم پیشرانه بیشتر و ابعاد بزرگ‌تر، نشیمن‌گاه مناسبی را برای سرنشینان خود فراهم می‌کنند.

علاوه‌برآن، اسکوترهای اتوماتیک با حجم موتور بیش از 250 سی‌سی و گیربکس اتوماتیک، گزینه‌ای مناسب برای موتورسواری بانوان هستند. بنابراین پیش‌بینی می‌کنیم درصورت ورود انبوه این اسکوترها، بانوان موتورسوار از این اسکوترها استقبال کنند.

استفاده از موتورسیکلت، جایگزین واردات خودرو کارکرده

با چنین تغییر و تحولاتی، می‌توان امیدوار بود که مشکلات زیرساختی برای تأمین سوخت کشور نیز تا حدی رفع و رجوع شود. هرچند بار دیگر باید تأکید کرد که ظرفیت نیروگاه‌های برق کشور برای تأمین نیاز خودروها و موتورسیکلت‌های برقی چندان روشن نیست. ظاهراً بین وزارت صمت و وزارت نیرو اختلاف‌نظرهایی در مورد ظرفیت خالی نیروگاه‌ها به‌خصوص در ساعات غیرپیک وجود دارد. اما آنچه که واضح است اینست که با توجه به سیر تحولات اخیر، واردات خودرو و موتورسیکلت‌های برقی عملاً جایگزین طرح و قانون واردات خودرو دست دوم شده است.

حال باید منتظر ماند و دید که آینده پروژه پاک‌سازی سیستم حمل‌ونقل چه خواهد شد؟ آیا این‌بار نیز موانعی نظیر کمبود تأمین ارز توسط بانک مرکزی، تحقق این پروژه را به دست فراموشی می‌سپارد یا سرانجام، راهکاری برای رهایی از سیاهچاله، ترافیک، آلودگی و مصرف سوخت پایتخت پیدا خواهد شد.