کشف نمادهای رمزآلود در اشیای 100 هزار ساله؛ خلاقیت انسان قدمتی طولانی دارد

باستان‌شناسان با بررسی بریدگی‌ها و شیارهای کوچک روی مصنوعات باستانی انسان‌ها با قدمت نزدیک به 100 هزار سال دریافتند این علامت‌ها تصادفاً زیبا نیستند. این شیارها می‌توانند نشانه‌های اولیه خلاقیت و تفکر نمادین اجداد ما باشند.

براساس گزارش ScienceAlert، پژوهش جدید محققان مشخص کرد چندین اثر باستانی که در منطقه شام ​​بین 50 هزار تا 100 هزار سال پیش ساخته شده‌اند، حاوی حکاکی‌های ظریف، عمدی و خلاقانه‌اند. در گذشته، برخی از کارشناسان حکاکی‌های روی این ابزارها را «زیبایی‌شناسی اولیه» تفسیر می‌کردند؛ یعنی آنها به‌دلیل ارائه الگوی بصری دلپذیر، نه الزاماً نمادین، تراشیده شده‌اند. اکنون باستان‌شناسان در مطالعه جدید می‌گویند این حکاکی‌ها نشان‌دهنده تفکر نمادین انسان اولیه است. به‌گفته محققان، تفکر نمادین و انتزاعی سنگ بنای تکامل شناختی انسان است.

نشانه‌های اولیه خلاقیت انسان در نمادهای باستانی

منطقه شام پلی بین آفریقا و اوراسیا بود و یکی از اولین توقفگاه‌های اجداد ما در خارج از آفریقا محسوب می‌شود. آنجا بود که اجداد ما ابزارهای خود را بهتر کردند اما این بهبود صرفاً برای بهترکردن عملکرد نبود، بلکه شامل نمادپردازی و زیباترکردن آنها نیز بود.

محققان با تجزیه‌وتحلیل 2 ابزار سنگی دریافتند آنها با استفاده از روش لوالوآ (Levallois) ساخته شده‌اند که در آن هسته سنگ چخماق را پوسته‌پوسته می‌کردند تا به نقطه‌ای برسند که بتوان روی آن حکاکی کرد. یکی از این ابزارها مربوط به دوران پارینه سنگی میانه است، قدمت دومی نیز به 100 هزار سال پیش می‌رسد.

به گفته باستان‌شناسان، حکاکی‌های روی این 2 ابزار ممکن است نشان‌دهنده رفتار نمادین انسان باشد که جنبه عملکردی ندارد. درکل نمادپردازی نه صرفاً جنبه زیباشناختی و هنری دارد نه جنبه عملکردی، در واقع مابین این 2 قرار می‌گیرد؛ برای مثال زبان نیز از نمادها و نشانه‌ها شکل گرفته اما فقط خاصیت زیبایی (مثلاً شعر گفتن) ندارد و کاربرد (برقراری ارتباط) هم دارد.

البته اثبات انگیزه افرادی که ده‌ها هزار سال پیش می‌زیستند، اگر غیرممکن هم نباشد، بسیار دشوار است. بااین‌حال محققان با مقایسه مصنوعات سنگی مختلف، می‌گویند تزیینات روی آنها با «ابزارهای دارای لبه‌های تیز (احتمالاً ابزار سنگی) با ضربه‌ای در هر برش ایجاد شده است.» به‌زعم محققان استفاده از این تکنیک رفتار عمدی و خلاقیت انسان‌های آن زمان را نشان می‌دهد.

درکل، اگر یافته‌های محققان صحیح باشد، می‌توان گفت انسان‌های اولیه صرفاً در فکر بقا و شکار نبوده‌اند و گاهی با ابزارهای سنگی کارهای خلاقانه نیز می‌کردند. یافته‌های پژوهش حاضر در ژورنال Archaeological and Anthropological Sciences منتشر شده است.