کشف ۵ دوره رشد مغز توسط دانشمندان؛ مغز انسان تا ۳۲ سالگی بالغ نمی‌شود

شاید فکر کنید با تمام‌شدن دوران نوجوانی، مغز شما هم به بلوغ و رشد نهایی رسیده است. اما دانشمندان دانشگاه کمبریج این باور قدیمی را رد کرده‌اند. آنها با اسکن مغز ۴ هزار نفر (از نوزاد تا ۹۰ ساله) کشف کردند که مغز انسان نه یک مسیر خطی، بلکه ۵ دوران متمایز را طی می‌کند. محققان می‌گویند مغز ما تازه در اوایل دهه ۳۰ زندگی وارد فاز بزرگسالی می‌شود.

تصور رایج این است که نوجوانی در ۱۸ یا ۱۹ سالگی تمام‌ می‌شود، بااین‌حال مطالعه جدید نشان می‌دهد که مغز تا حدود ۳۲ سالگی همچنان در فاز «نوجوانی» باقی می‌ماند. در این دوران طولانی (از ۹ تا ۳۲ سالگی) مغز مشغول سیم‌کشی مجدد و افزایش بهره‌وری است. این همان زمانی است که بیشترین خطر بروز اختلالات سلامت روان وجود دارد، زیرا مغز درحال تغییرات بنیادین است.

پنج دوران اصلی رشد مغز انسان کدامند؟

به گزارش گاردین، دانشمندان مراحل رشد مغز را براساس ۴ نقطه عطف مهم (در سنین ۹، ۳۲، ۶۶ و ۸۳ سالگی) تقسیم‌بندی کرده‌اند:

1. کودکی (تولد تا ۹ سالگی): دورانی که مغز به سرعت رشد و اتصالات اضافی را هرس می‌کند.
2. نوجوانی (۹ تا ۳۲ سالگی): طولانی‌ترین فاز رشد که در آن شبکه‌های عصبی کارآمد و سریع می‌شوند. این دوران اوج عملکرد شناختی است.
3. بزرگسالی (۳۲ تا ۶۶ سالگی): دوران ثبات که در آن مغز وارد حالتی پایدار می‌شود. سرعت تغییرات کاهش می‌یابد اما بهره‌وری همچنان بالاست.
4. پیری زودرس (۶۶ تا ۸۳ سالگی): شروع کاهش اتصالات مغزی است. مغز کم‌کم از حالت یکپارچه خارج و به نواحی مجزا تقسیم می‌شود.
5. پیری دیررس (۸۳ سالگی به بعد): مرحله نهایی که تغییرات ساختاری و زوال ماده سفید مغز شدت می‌گیرد.

در این چرخه‌ها سن ۳۲ سالگی اهمیت بسزایی دارد، چون زمانی است که مغز بالاخره آرام می‌گیرد. دکتر «الکسا موزلی» (Alexa Mousley)، محقق ارشد این پروژه، می‌گوید: «درست است که ما در ۳۲ سالگی مثل نوجوانان رفتار نمی‌کنیم، اما الگوی تغییرات مغزی تا این سن مشابه نوجوانی است.» اتفاقات مهم زندگی مانند پدرومادر شدن یا تثبیت شغلی که معمولاً در این سنین رخ می‌دهند، احتمالاً با این تغییر ساختاری مغز هماهنگ هستند.

آیا همه افراد دقیقاً در همین سنین تغییر می‌کنند؟ خیر، این سنین میانگین هستند. پروفسور «تارا اسپایرز-جونز» از دانشگاه ادینبورگ هشدار می‌دهد که همه افراد دقیقاً در یک سن خاص این تغییرات را تجربه نمی‌کنند. ژنتیک، سبک زندگی و اتفاقات محیطی می‌توانند این تقویم بیولوژیکی را تغییر دهند.

یافته‌های این پژوهش در ژورنال Nature Communications منتشر شده است.