معرفی گزینه‌های احتمالی وزارت ارتباطات دولت چهاردهم؛ ابوالحسن فیروزآبادی، آقای شبکه ملی اطلاعات

«سید ابوالحسن فیروزآبادی»، دبیر پیشین شورای‌عالی فضای مجازی، یکی از افرادی است که نامش در میان گزینه‌های احتمالی وزارت ارتباطات دولت چهاردهم مطرح می‌شود. البته پیش‌ازاین در سال ۹۲ نیز نام او به‌عنوان گزینه احتمالی وزارت ارتباطات شنیده می‌شد و پیش از شروع دولت سیزدهم نیز زمزمه‌هایی از حضور او در جایگاه وزیر به گوش می‌رسید.

فیروزآبادی ۱۳۴۰ در نجف اشرف به دنیا آمده است. او کارشناسی و کارشناسی‌ارشد مهندسی برق، گرایش مخابرات، را در دانشگاه علم و صنعت خوانده و مدرک دکترای مدیریت استراتژیک خودش را نیز از دانشگاه دفاع ملی، زیر نظر ستاد کل نیروهای مسلح، گرفته است.

این گزینه احتمالی وزارت ارتباطات، خردادماه ۹۷ به‌دلیل آنچه «نقض حقوق بشر از طریق مشارکت در سانسور اینترنت» خوانده شد، در فهرست تحریم وزارت خزانه‌داری آمریکا قرار گرفت.

فیروزآبادی سال ۱۴۰۰ برای حضور در انتخابات ریاست‌جمهوری دوره سیزدهم ثبت‌نام کرد اما شورای نگهبان او را تأیید صلاحیت نکرد.

از وزارت اطلاعات تا تأمین اجتماعی

با آغاز ریاست‌جمهوری «حسن روحانی»، فیروزآبادی نیز به دولت راه پیدا کرد و سال ۹۲ قائم‌مقام وزیر کار، تعاون و رفاه اجتماعی شد و تا پایان دولت یازدهم، در سال ۹۶، در این جایگاه ماند. او طی سال‌های ۹۲ تا ۹۴ نیز رئیس هیئت‌مدیره شرکت‌ سرمایه‌گذاری تأمین اجتماعی (شستا) بود و با همین سِمت، نقش مهمی در اداره «رایتل» ایفا می‌کرد.

براساس روایت‌هایی، فیروزآبادی از مدیران باسابقه وزارت اطلاعات به حساب می‌آید. «علی‌اکبر هاشمی رفسنجانی»، ۲۸ بهمن ۷۴ در خاطراتش درباره فیروزآبادی نوشته است: «مهندس [ابوالحسن] فیروزآبادی، معاون فنی وزارت اطلاعات آمد و گزارش خدمات فنی خودش را داد. از وزیر و معاونان دیگر به‌خاطر فشار زیاد برای استفاده از ابزار فنی برای شنود و کنترل و عدم‌قدرشناسی زحمات او گله داشت.»

سال ۸۸، زمانی که فیروزآبادی با وزارت اطلاعات وداع کرد، سایت «الف» سابقه حضور او در این وزارت‌خانه را ۲۵ سال اعلام کرد. اگر این ادعا درست باشد، فیروزآبادی تقریباً از ابتدای تأسیس وزارت اطلاعات، سال ۶۲، در آن حضور داشته است.

از دیگر سوابق مهم مدیریتی او حضور در شرکت «صنایع الکترونیک زعیم» است. فیروزآبادی از سال ۷۰ تا ۸۲ عضو هیئت‌مدیره و مدیر فنی این شرکت بود و در سال‌های ۸۲ تا ۸۸ نیز در جایگاه رئیس هیئت‌مدیره این شرکت فعالیت می‌کرد.

تصویب طرح شبکه ملی اطلاعات

مهم‌ترین سابقه فیروزآبادی در حوزه ICT به حدود ۸ سال دبیری در شورای‌عالی فضای مجازی بازمی‌گردد. او به‌عنوان سومین دبیر شورا توانست طولانی‌ترین دوره را در این نهاد بگذراند.

مهم‌ترین اقدام شورای‌عالی فضای مجازی در زمان او تصویب «طرح کلان و معماری شبکه ملی اطلاعات» بود که آبان‌ماه ۹۹ انجام شد. باوجود اینکه صحبت از اینترنت ملی از میانه دهه ۸۰ مطرح شده بود و سال ۸۹ در قالب «شبکه ملی اطلاعات» درآمد، هنوز هیچ سند قانونی‌ای برای اجرای آن تصویب نشده بود.

اهمیت طرح معماری شبکه ملی اطلاعات که در زمان فیروزآبادی تصویب شد، ازآن‌جهت بود که به‌عنوان اولین و مهم‌ترین قانون راهبردی درمورد این شبکه وارد ساختار قانونی کشور شد. البته بخش‌هایی از آن نیز به‌شکل عمومی منتشر نشده و محرمانه باقی مانده است.

مصوبه «سیاست‌ها و اقدامات ساماندهی پیام‌رسان‌های اجتماعی» از دیگر قوانین مهمی به حساب می‌آید که در زمان او تصویب شد و امتیازهای فراوانی برای حمایت و توسعه پیام‌رسان‌های داخلی در آن مقرر شده است.

صیانت به شورا می‌رود

شاید اساسی‌ترین اتفاق دوره دبیری او مربوط به شهریورماه ۱۴۰۱ باشد. ماجرا از اسفند ۱۴۰۰ آغاز شد، زمانی که کلیات «طرح صیانت» در مجلس تصویب شد اما هیئت‌رئیسه مجلس به آن ایراد حقوقی گرفت و به‌شکلی از دستورکار خارج شد.

فیروزآبادی ۲۲ اسفندماه ۱۴۰۰ گفته بود: «ادامه طرح صیانت به صلاح جامعه نیست.» با وجود این، اتفاقات چند ماه بعدازاین اظهار نظر مشخص کرد در پشت پرده اتفاقات دیگری در جریان است.

پنجم شهریور ۱۴۰۱، ۳ ماده کلیدی طرح صیانت به وظایف و اختیارات کمیسیون عالی تنظیم مقررات شورای عالی فضای مجازی اضافه شد. به‌روزرسانی وظایف این کمیسیون ازآنجایی اهمیت دارد که قدرت شورای عالی فضای مجازی در حوزه سیاست‌گذاری و تنظیم‌گری اینترنت را به‌صورت بی‌سابقه‌ای افزایش داد.

براساس وظایف جدید، کمیسیون عالی تنظیم مقررات، ذیل شورای عالی فضای مجازی، اختیارات گسترده‌ای دارد، ازجمله: «تعیین یا ایجاد تنظیم‌گران بخشی جدید»، «معماری کلان تنظیم‌گری فضای مجازی» و «سیاست‌گذاری صدور مجوز برای هرگونه فعالیت کسب‌وکار در فضای مجازی».

به‌جای فیلترینگ،‌ اینستاگرام داخلی بسازیم

دیدگاه‌های فیروزآبادی درمورد اینستاگرام و شبکه‌های اجتماعی فرازوفرودهایی داشته است؛ گاهی در رد فیلترینگ و گاهی در تأیید آن.

رئیس سابق شورای عالی فضای مجازی مردادماه ۱۴۰۱ هشدار داده بود: «اگر از این موضوع [توسعه شبکه‌های اجتماعی داخلی] غافل شویم، کاربران داخلی به‌عنوان مصرف‌کننده فرهنگ کشورهای بیگانه از نرم‌افزارهای خارجی الگوبرداری خواهند کرد.»

او در مقطع دیگری (دی ۹۹) درمورد مشکلات اینستاگرام گفته بود: «برخی فقط به مشکلات اخلاقی اینستاگرام می‌اندیشند اما من مشکلات خیلی فراتری را می‌بینم. اینستاگرام مخاطب را در حباب اطلاعاتی قرار می‌دهد، به خودشیفتگی در کاربران دامن می‌زند و اراده پلتفرم را بر افراد تحمیل می‌کند.»

البته فیروزآبادی در ادامه همین سخنان اضافه کرده بود: «باوجوداین، عده زیادی در این بستر زیست می‌کنند و ما نمی‌توانیم به‌راحتی این بستر را مسدود کنیم.»

همچنین آبان ۱۴۰۱، گفته بود: «گوگل فضای مجازی کشور را تهدید می‌کند.» همان زمان بود که مرکز ملی فضای مجازی در نامه‌ای از «متا» خواست نماینده‌اش را در ایران معرفی کند. فیروزآبادی در آن مقطع اعلام کرد: «اگر جواب ندهند، در‌ حقیقت مقدمه‌ای برای مجوز قانونی انسداد اینستاگرام است.»

فیروزآبادی اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۰ در مخالفت با فیلتر شدن اینستاگرام گفته بود، به‌جای آن باید اینستاگرام داخلی ایجاد کنیم:‌ «هیچ‌وقت از فیلترینگ دفاع نکرده‌ام و معتقدم باید در فضای مجازی، مانند فضای فیزیکی، حدود و قلمرو ایران و انقلاب اسلامی مشخص باشد. اگرچه اعتقادی ندارم در کشور پلتفرم‌هایی داشته باشیم که به ما تعهدی نداشته باشند و عکس‌ها را به دل‌خواه خودشان حذف می‌کنند. تا اینستاگرام داخلی نداشته باشیم، معتقد به فیلتر اینستاگرام نیستم.»