مدیرعامل پستکس: می‌خواهیم دومین شرکت بزرگ خدمات پستی کشور باشیم
مدیرعامل پستکس در گفت‌وگو با دیجیاتو، از دستاوردهای این شرکت و موانع موجود در صنعت لجستیک کشور می‌گوید.
در دیجیاتو ثبت‌نام کنید
جهت بهره‌مندی و دسترسی به امکانات ویژه و بخش‌های مختلف در دیجیاتو عضو ویژه دیجیاتو شوید.
عضویت در دیجیاتوتازههای تکنولوژی
«پستکس»، اولین هاب یا به بیانی بهتر، اولین بازارگاه پستی ایران است که خدمات آنلاین پست را به‌صورت «در تا در» به مشتریان ارائه می‌دهد. کاربران در این پلتفرم این امکان را دارند که از بین سرویس‌های پستی، حمل‌ونقل شهری و حمل‌ونقل سنگین و با توجه به مقایسه قیمت، سرعت و کیفیت، سرویس موردنظر خود را انتخاب کنند. به گفته «بابک عقیلی‌نسب»، مدیرعامل پستکس، این شرکت تاکنون توانسته است بیش از سه میلیون مرسوله را جابه‌جا کند و برای ۳۵۰ نفر به‌طور غیرمستقیم اشتغال‌زایی نماید. آن‌ها قصد دارند روزی دومین شرکت بزرگ پستی کشور بعد از شرکت ملی پست شوند. در ادامه مشروح گفت‌وگوی مدیرعامل پستکس با دیجیاتو درباره این شرکت، مشکلات لجستیک در ایران و آینده پستکس را می‌خوانید.
پستکس فعالیت خود را از چه زمانی شروع کرد؟
ما از مهرماه سال ۱۳۹۶ ساختن زیرساخت‌ها را شروع کردیم. آبان‌ماه ۹۷ هم توانستیم اولین مرسوله را برای مشتری که یک مزون لباس بود، ارسال کنیم. الان هم عمده سفارشاتی که به‌سمت ما می‌آید پوشاک است؛ چرا که به‌نظرمی‌رسد ارسال آن ساده‌تر و بیشتر است. در آن سال‌ها تجربه ارسال روزی ۱۰ محصول را داشتیم، ولی چند روز پیش عدد ۱۱ هزار مرسوله در روز را نیز رد کردیم. آرزو داریم که از رتبه فعلی‌مان که رتبه ششم بازار است، به رتبه دوم برسیم. فکر می‌کنم بتوانیم تا پایان امسال به رتبه سوم شرکت‌های پستی دست پیدا کنیم.
پستکس دقیقاً چه کاری انجام می‌دهد؟
ما تنها مجموعه پست در کشور هستیم که ناوگان نداریم و از ناوگان سایر شرکت‌ها استفاده می‌کنیم؛ چرا که ما یک بازارگاه هستیم. در تعریف ساده باید بگویم که اگر کاربری مبدأ، مقصد، وزن و حجم کالای ارسالی خود را بداند، ما میتوانیم به او بگوییم که کدام شرکت با چه قیمتی و در چه مدت‌زمانی می‌تواند به او سرویس بهتری ارائه دهد.
ما ۱۵۰ نمایندگی در اقصی نقاط کشور داریم و میتوانیم خدماتمان را از درِ منزل فرستنده تا درِ منزل گیرنده ارائه دهیم. برخی مشتریان ما یک کالا در روز می‌فرستند و برخی نیز مشتریانی هستند که در روز پنج هزار مرسوله را ارسال می‌کنند.
علت موفقیت پستکس این است که تصمیم‌گیری را برای کاربر آسان می‌کند. ما در پستکس حدود ۷۰۰ سناریوی پستی را که امروز در کشور در جریان است، تبدیل به کد کرده‌ایم. درنتیجه کاربر نیازی به دانستن اطلاعاتی مانند محدودیت ابعاد و وزن شرکت ملی پست نداشته و با اعلام وزن مرسوله خود در پستکس، انواع فیلترهای موجود برای ارسال یک بسته را مشاهده می‌کند. افتخارات زیادی هم در این زمینه داریم؛ از کسب مقام شرکت برتر جشنواره شیخ‌بهایی در سال ۱۴۰۰ تا انتخاب شرکت برتر فناوری سال ایران در جشنواره فاوا و انتخاب‌شدن به‌عنوان ده تیم برتر جشنواره حرکت اول.
پستکس فقط یک واسطه است یا مأموریتش چیزی بیشتر از آن تعریف شده؟ نقش شما در ارسال مرسوله چیست؟
ما نقش خود را نه فقط یک پلتفرم، بلکه به‌عنوان یک صنعت‌ساز در حوزه صنعت لجستیک خرده‌فروشی می‌بینیم؛ چرا که در بخش‌های مختلفی از حوزه لجستیک خرده‌فروشی کار می‌کنیم.
با چه سرمایه‌ای کار خود را آغاز کردید؟
آغاز سرمایه‌گذاری در پستکس با من و برادرم بود و به‌طور بوت‌استرپ (بدون سرمایه خارجی) رشد کردیم. ما هم‌بنیان‌گذاران مجموعه بودیم و تا به امروز نیز هیچ‌گونه سرمایه‌ای جذب نکرده‌ایم. یکی از علت‌هایی که هیچ‌گاه سعی نکردیم این کار را انجام دهیم، نگاه‌کردن به تجربه سایر شرکت‌ها بود؛ شرکت‌هایی که پیش از رسیدن به بلوغ لازم، سرمایه‌گذار جذب کرده بودند. به نظرم وقتی شرکتی پیش از رسیدن به بلوغ سهام خود را واگذار می‌کند، مجبور می‌شود سهام سازمان خود را ارزان بفروشد. ضمن اینکه سرمایه‌گذار با توجه به این ارزان‌فروشی، بخش بزرگی از سازمان را در اختیار گرفته و مسیر سازمان را عوض می‌کند. البته در شرایط کنونی، از آنجایی که ما از مدل استارتاپی عبور کرده و درحال تبدیل‌شدن به یک بیزینس هستیم، قصد ورود به این حوزه، یعنی جذب سرمایه را داریم و درحال مذاکره با گروه سرمایه‌گذاری فیروزه هستیم. در سال گذشته نیز صحبت‌هایی با تکنوتجارت داشتیم که به نتیجه نرسید.
به نظر من سرمایه‌گذاری می‌تواند باعث رشد سازمان شود که به آن فضای بازار اختصاص دهد. گروه سرمایه‌گذاری فیروزه می‌تواند این کار را برا ما انجام دهد؛ چرا که سهامدار بسیاری از استارتاپ‌های بزرگ است و می‌توان گفت که شیوه رفتار با آن‌ها را تمرین کرده است. مثلاً یکی از ویژگی‌های خوب گروه فیروزه این است که حاضر نیست بیش از ۱۳ درصد سهام یک شرکت را بگیرد؛ چرا که عقیده دارد در این صورت نیازمند گرفتن صندلی هیئت‌مدیره است و باید در رشد شرکت دخالت کند.
سرویس‌های پستی مختلفی در دنیا وجود دارد که هنوز در ایران راه‌اندازی نشده‌اند؛ آیا به‌دنبال ایجاد این سرویس‌ها در کشور هستید؟
ما اخیراً تحقیق روی دو حوزه جدید را آغاز کرده‌ایم. یکی بحث پست بیولوژیک بوده که به انتقال نمونه‌برداری‌های پزشکی مربوط است و خلأ آن در کشور به‌وضوح حس می‌شود؛ چرا که ما در کشور روزانه بیش از ۱۸۰ هزار نمونه بیولوژیک داریم که به تهران ارسال می‌شوند. متأسفانه هنوز سرویس پست سرد برای انتقال این نمونه‌ها در کشور وجود ندارد.
سرویس پستی دیگری که در ایران وجود ندارد، پست ارسال طلا و جواهر است. یکی از دلایل این اتفاق هم نبود زیرساخت لازم برای تأمین امنیت مرسوله است. ما درحال کار روی کیف‌های قفل‌دار مخصوص برای انتقال زیورآلات و جواهرات هستیم و این کار را با دانشجویان نخبه کشور پیش می‌بریم. باور داریم اگر به نتیجه قابل‌قبولی برسیم، شرکت ملی پست حاضر است در بخش تحویل با ما همکاری کند.
یکی دیگر از سرویس‌های پستی ما، سرویس پست کادو است که تحت عنوان «کادوکس» درحال کار روی آن هستیم. در کشور ما سرویسی وجود ندارد که مرسوله‌ای را کادوپیچ‌شده و در بازه زمانی دلخواه به دست فرد موردنظر برساند.
آیا در بازار لجستیک بین‌المللی هم فعالیت دارید؟
ما به‌دنبال این هستیم که پستکس را در قطر یا امارات (و برای کشورهای عرب‌زبان دنیا) راه‌اندازی کنیم. حدود ۶۰۰ میلیون نفر در دنیا به زبان عربی حرف می‌زنند که زبان تجاری‌‌شان انگلیسی یا فرانسوی است. چنین امری باعث می‌شود که ما بتوانیم خیلی راحت پستکس را در آنجا راه‌اندازی کنیم. زیرساخت‌های لازم را نیز داریم و به این بازار هم میتوانیم دست پیدا کنیم.
تاکنون چه اقداماتی را در راستای هوشمندسازی خدمات پستی انجام داده‌اید؟
به نظر من کار اصلی که پستکس انجام می‌دهد نوعی هوشمندسازی در صنعت پست است. پستکس با هوش مصنوعی امکان تصمیم‌سازی را برای کاربر فراهم کرده. البته ما در نظر داریم در یک سرویس پستی ویژه، امکان تصمیم‌گیری نحوه ارسال پست توسط هوش مصنوعی را نیز فراهم کنیم؛ چرا که اساساً کار هوش مصنوعی تصمیم‌گیری است. ما اسم این پروژه را پست هیبریدی گذاشته‌ایم؛ یعنی تلفیق چند سیستم و چند شرکت پستی با یکدیگر برای ارسال مرسوله در کوتاه‌ترین زمان ممکن که درعین‌حال منجر به گرانی بیش‌ازحد ارزش جابه‌جایی نشود. به عنوان مثال، ارسال یک بسته از روستاهای تبریز به یک روستا در جنوب استان سیستان و بلوچستان آن‌هم طی ۳۶ ساعت امکان‌پذیر نیست، اما در این روش می‌توان به این مهم رسید. ما تخمین می‌زنیم که بسته با چه روش پستی به تبریز برسد و از آنجا با چه سرویسی به تهران بیاید و سپس دوباره ارزیابی می‌کنیم که با کدام سرویس مثلاً به زاهدان برسد. درنهایت نیز بار دیگر تخمین می‌زنیم که با کدام روش پستی به درِ منزل گیرنده برسد. تمام این تصمیم‌گیری‌ها نیز توسط هوش مصنوعی انجام می‌شود.
برخی از مدیران شبکه لجستیکی کشور باور دارند که با وجود شرکت ملی پست و قیمت‌گذاری و سرویس‌دهی آن، ارائه خدمات پستی در کشور سخت شده است؛ نظر شما در این مورد چیست؟
تا حد زیادی با این حرف مخالفم و باور دارم فعالیت شرکت ملی پست واقعاً عظیم و به‌نوبه خود خوب است. از مزیت‌های شرکت ملی پست پوشش ۵۵ میلیون کدپستی است. باید قبول کنیم که هیچ شرکت پستی خصوصی در ایران چنین توانایی ندارد. من شرکت ملی پست را به‌خاطر برخی کوتاهی‌ها در اقدامات خود مقصر نمی‌دانم. این شرکت برای افزایش قیمت‌هایش با یک‌سری موانع روبه‌روست؛ سازمان تنظیم مقررات و سازمان حمایت از مصرف‌کننده که نقش حمایتی‌شان مانع از افزایش قیمت شرکت ملی پست می‌شود. اگر این سازمان‌ها وجود نداشتند، امروز قیمت‌های شرکت ملی پست را با ۲ تا ۲.۵ برابر افزایش تجربه می‌کردیم. ضمن اینکه شرکت ملی پست نقش رگولاتوری ندارد؛ بلکه این سازمان تنظیم مقررات است که نقش رگولاتور را ایفا می‌کند.
در تمام دنیا یک پست حاکمیتی وجود دارد و در کنارش پست‌های خصوصی هم فعالیت می‌کنند. همه شرکت‌های پستی حاکمیتی زیان‌ده هستند. در ایران هم شرکت پست به‌دلیل کمبود درآمدهایش زیان‌ده است؛ چرا که قیمت‌گذاری دستوری عواقبی جز تبدیل یک شرکت سودده به یک شرکت زیان‌ده ندارد. باید به شرکت پست اجازه داده شود تا خودش را در بازارش پیدا کند. وقتی چنین اجازه‌ای داده نشود، رقبای بخش خصوصی ادعا می‌کنند که کم‌بودن قیمت‌های شرکت ملی پست به آن‌ها اجازه پیشرفت نمی‌دهد. اگر بخواهیم واقع‌بینانه نگاه کنیم، شرکت‌های بخش خصوصی ایران هم توانایی رسیدن به شرکت ملی پست را ندارند. شرکت ملی پست در سال گذشته ۳۲۰ میلیون مرسوله را ارسال کرد، درحالی‌که هیچ‌یک از رقبای بخش خصوصی چنین توانی ندارند.
لجستیک در دنیا بین ۷ تا ۱۰ درصد هزینه تمام‌شده کالا را در خود جای می‌دهد. در ایران بین ۱۵ تا ۲۰ درصد این هزینه مربوط به لجستیک بوده و علت آن هم ضعف در زیرساخت‌هاست.
بااین‌حساب امیدواریم با افزایش تعرفه‌ای که امسال برای شرکت ملی پست در نظر گرفته شده است، کیفیت سرویس‌ها هم بهبود پیدا کند.
آیا در زمان اختلالات شدید اینترنت با افت فروش مواجه شدید؟
ما هم مثل سایر شرکت‌ها، در مهرماه سال گذشته روزهای تلخی را تجربه کردیم. یکی از معایب فیلترینگ برای ما، کناررفتن سرمایه‌گذارانی بود که مشغول صحبت با آن‌ها بودیم. همچنین ما در مهرماه ۵۰ درصد بازار خود را از دست دادیم و اگر این اتفاق نمی‌افتاد، افق ما ۱.۸ میلیون مرسوله در سال گذشته بود.
محدودسازی اینستاگرام بدترین تصمیمی بود که دولت می‌توانست برای تهدیدات امنیت ملی بگیرد. عدم تعامل ما با دنیا و تحریم‌ها باعث شده است که ما نتوانیم با صاحبان شبکه‌های اجتماعی تعامل کنیم. فیلترینگ تنها قیمت فیلترشکن را بالا برده است و برای کاسبان فیلترینگ کسب سود می‌کند و فایده دیگری ندارد.
هنوز هم از ۵۰ درصد ریزشی که داشتیم، تنها توانسته‌ایم نیمی از آن را جبران کنیم. در همه جای دنیا همواره برای افزایش تولید ناخالص ملی تلاش می‌شود، درحالی‌که فیلترینگ اینترنت در ایران ۵ درصد تولید ناخالص داخلی را تنها در شش ماه کاهش داد.
پستکس چند زیرمجموعه دارد؟ هریک چه فعالیت‌هایی دارند؟
از هشت زیرمجموعه‌‌ای که داریم، حدوداً شش مورد تبدیل به استارتاپ و در پارک علم و فناوری مستقر شده‌اند؛ پست‌بار، سابکس، پست سرد، پستکس یار، کادوکس، شاپکس، شیپیتو و امنیتو که هرکدام کاربرد خاص خود را دارند و از اسمشان تقریباً مشخص است که چه می‌کنند. برای مثال، شاپکس در حوزه شاپینگ‌اکسپرس و فروشگاه‌سازی برای پیج‌های اینستاگرامی فعالیت دارد. امنیتو در حوزه خریدوفروش امن فعالیت دارد. یک مجموعه هم به اسم پیکاپ داریم که استارتاپی در حوزه پیکی درون‌شهری است و شرکت‌های پستی در آن نقشی ندارند. دو یا سه طرح هم داریم که درحال‌حاضر روی آن‌ها تحقیق می‌کنیم و امیدواریم تا اواخر امسال تبدیل به استارتاپ شوند. تمامی این ایده‌ها توسط اعضای تیم جوان خودمان ارائه می‌شود و خود همین بچه‌ها مدیر این محصولات می‌شوند و سهم می‌گیرند.
ظرفیت پستکس ارسال چند بسته در روز است؟ چه مقدار مرسوله ارسال کرده‌اید و چقدر مشتری دارید؟ اعضای تیم چند نفر هستند و میانگین سنی شرکت چقدر است ؟
افق ما در ۱۴۰۵، ارسال ۲۵ هزار مرسوله در روز است. ما یک گروه ۲۵ نفره در سازمان هستیم و میانگین سنی کارکنان نیز حدود ۲۴ سال است. تا‌به‌حال هم به بیش از ۳۵۰ هزار مشتری خدمات ارائه داده‌ایم و بیش از ۳ میلیون مرسوله توسط ما ارسال شده است.
آینده بازار لجستیک در کشور را چطور می‌بینید؟ برنامه‌های پستکس برای نیمه دوم سال ۱۴۰۲ چیست؟
آینده لجستیک خرده‌فروشی در ایران و جهان یک سونامی بزرگ خواهد بود. ۴۵ درصد خرده‌فروشی چین به‌صورت آنلاین اتفاق می‌افتد. درحالی‌که این عدد در کشور ما ۴ درصد است. ایران به‌دلیل محدودیت‌های اینترنت، در این زمینه کندتر از سایر کشورها رشد خواهد کرد، اما با همین زیرساخت‌هایی که الان در کشور وجود دارد، من هیچ شرکت پستی در کشور با ظرفیت خالی نمی‌شناسم. برای همین امکان ایجاد سونامی (با رشدی که در آینده در بازار خرده‌فروشی آنلاین رخ خواهد داد) در زیرساخت‌های لجستیک کشور وجود دارد.
برای سال ۱۴۰۲ نیز افق ما رسیدن به ارسال ۲.۵ میلیون مرسوله و ایجاد ۴۰۰ نمایندگی در کشور است. ما در ۱۴۰۱، حدود ۱.۳ میلیون مرسوله را جابه‌جا کردیم و باور داریم که باید بتوانیم امسال به رتبه سومین شرکت بزرگ پستی برسیم.
برای گفتگو با کاربران ثبت نام کنید یا وارد حساب کاربری خود شوید.