نصر تهران به دنبال چوب جادو

برنامه‌های ورزشی تلویزیون، گاهی نظرسنجی‌هایی برگزار می‌کنند. سوال این نظرسنجی‌ها ساده و در عین حال سطحی و چیزی در این مایه‌هاست: «مشکل فلان تیم چیست؟» گزینه‌ها هم معمولاً از این قرار است: «ضعف بازیکنان، ضعف مربی، ضعف مدیریت.» این نظرسنجی‌ها عموماً عوامل پیچیده و ترکیبی موفقیت یا شکست تیم‌ها را در نظر نمی‌گیرند و این عوامل را به گزینه‌های ساده‌ای تقلیل می‌دهند تا هم مناسب ذهن ساده‌تر مخاطبان‌شان باشد و هم بیشترین پیامک را دریافت کند.

حالا سازمان نظام صنفی رایانه‌ای کشور هم به مناسبت «روز برنامه‌نویس» کمپینی با نام «نگهداشت سرمایه انسانی» راه‌اندازی کرده و به سبک همان برنامه‌های تلویزیونی، یک سوال به‌ظاهر عمیق پرسیده است: «اگر می‌توانستید تنها یک تغییر واقعی در یک‌سال آینده برای بهبود نگهداشت سرمایه انسانی در صنعت نرم‌افزار ایجاد کنید، آن تغییر چه بود؟»

چرا نوشتم «به‌ظاهر عمیق»؟ چون طراحی سوال این کمپین با ذهنیتی انجام شده که می‌خواهد همه مسائل را ساده کند و مخاطبان را هم احتمالاً همان گروهی فرض کرده که از نگاه همه‌جانبه و عمیق ناتوان است.

طراح سوال کمپین خواسته است که تنها یک تغییر را معرفی کنید و شما باید از انبوه معضلات که شبکه‌ای درهم‌تنیده ایجاد کرده‌اند و مشکل امروز نگهداشت سرمایه انسانی به ویژه متخصصان نرم‌افزار را رقم زده‌اند، یکی را انتخاب کنید. مشکلات مربوط به این حوزه را می‌توان در محدوده کشور و شرکت‌ها برشمرد. مشکلاتی مانند تحریم،‌ محدودیت‌های اینترنت، حقوق‌های ناچیز و رو به کاهش به دلیل کوچک شدن اقتصاد و افت ارزش پول ملی، فرسودگی شغلی، مهاجرت نخبگان، نبود امنیت شغلی، دخالت‌های دولت در سازوکار کسب‌وکارها و ناتوانی حاکمیت در تامین شرایط مناسب برای زندگی اجتماعی را می‌توان از جمله مشکلات عمومی کشور دانست. مواردی مانند کمبود فرصت‌های رشد در شرکت‌ها، ناتوانی مدیران در طراحی محیط کاری با شرایط مناسب و ایجاد رضایت شغلی، آماده نبودن برای تغییر، استفاده نکردن از نیروهای متخصص سرمایه‌های انسانی، و ده‌ها عامل ریز و درشت دیگر نیز در داخل شرکت‌های ایرانی وجود دارد. جالب‌تر اینکه تغییر پیشنهادی باید در یک سال هم ثمربخشی‌اش را نشان بدهد! خب وقتی بشود همه مشکلات را با یک تغییر و در یک سال حل کرد، اصولاً چه کسی به این همه پیچیدگی نیاز دارد؟ بیایید برای سایر مشکلات کشور هم راه‌حل‌های یک خطی ارائه بدهیم! برای مثال تغییر کلی در نظام حکمرانی چطور است؟

برای شرکت در این کمپین، کافی است به وب‌سایت سازمان نظام صنفی رایانه‌ای مراجعه کنید و یک فرم ساده را پر کنید. سازمان نصر هم اعلام کرده که پاسخ‌ها را در یک «گزارش تحلیلی» گردآوری می‌کند؛ گزارشی که قرار است «تصویری روشن از دغدغه‌ها و پیشنهادهای مدیران و فعالان این صنعت» ارائه دهد.

از مدیران برجسته صنعت فناوری اطلاعات و ارتباطات که در سازمان نصر گرد آمده‌اند، انتظار بیش از این است. چطور می‌شود مشکلات پیچیده و ساختاری را در یک گزینه خلاصه کرد و از آن به تحلیل رسید؟ پاسخ‌های دریافتی قاعدتاً شامل یک گزینه است و تحلیل پاسخ‌ها نیز چیزی نخواهد بود مگر بررسی آماری این گزینه‌های منفرد. در حالی که فراوانی توجه به یک و فقط یک عامل، لزوماً راهکار مشکل را نمایان نخواهد کرد.

موضوع دیگر اینکه بخشی از مشکل نگهداشت نیروی انسانی به خود مدیران و شیوه مدیریت‌شان برمی‌گردد. حال چگونه می‌توان درنظرسنجی از همین مدیران، به تحلیلی رسید که مشکلات مدیریت را برجسته کند.

بیایید صادق باشیم. گزارش حاصل از این نظرسنجی به چیزی بیشتر از یک فایل پی‌دی‌اف آرشیوی تبدیل نخواهد شد و حتی اگر منتشر شود، راهکاری مناسب دربر نخواهد داشت. نگهداشت نیروی انسانی موضوعی پیچیده و چندبعدی است که با چوب جادو و در کوتاه مدت نمی‌توان سر و سامانش داد. نظرسنجی‌های سطحی و نمایشی نیز مشکلی از چالش نیروی متخصص در کشور حل نخواهد کرد. 

راستی یک سوال. به نظر شما کدام یک از عوامل زیر به سقوط سلسله ساسانیان انجامید؟

الف) بی‌کفایتی پادشاهان ب) فساد اطرافیان ج) ظلم درباریان